«Κόκκινος Ουρανός» (Roter Himmel / Afire) του Κρίστιαν Πέτζολντ

Μία πύρινη λαίλαπα μαίνεται 30 χιλιόμετρα πιο μακριά από το μέρος – κάπου στα παράλια της Βαλτικής – που παραθερίζουν οι τέσσερις νεαροί ήρωες της ταινίας μας. Ο Λέον, ο Φέλιξ, η Νάντια και ο Ντέιβιντ, εραστής της τελευταίας, δείχνουν να μην ανησυχούν ιδιαίτερα, παρά τις προειδοποιήσεις των αρχών και παρά το γεγονός ότι η φωτιά, η οποία έχει απλωθεί στα δάση της βορειοανατολικής Γερμανίας, βρίσκεται εκτός ελέγχου. Από μακριά ο ουρανός είναι κόκκινος όμως το βλέμμα αποστρέφεται από αυτόν και έλκεται από τη θέα της θάλασσας. Ο μικρόκοσμος των ηρώων μας, δείχνει να μένει ανεπηρέαστος, ατάραχος από μία τεράστια καταστροφή που συντελείται γύρω του. 

Είναι αδιαφορία; Είναι ο εφησυχασμός του ότι οι καταστροφές και οι μεγάλες ανατροπές της ζωής μας βρίσκονται πάντα μακριά από εμάς; Είναι η έπαρση της νιότης που δεν αφήνει τους ήρωές μας να αντιληφθούν τις πραγματικές διαστάσεις των προβλημάτων; Μία έπαρση που αποδίδει τεράστιες διαστάσεις στα προσωπικά προβλήματα οδηγώντας το άτομο στο να αμελεί να ασχοληθεί με ό,τι συμβαίνει έξω από το «εγώ» του; Οι απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα , αλλά και τα ίδια τα ερωτήματα εξαρτώνται φυσικά από την οπτική αυτού που τα θέτει καθώς και αυτού που απαντά. Και θα μπορούσαν να διατυπωθούν και άλλα ερωτήματα και να δοθούν απαντήσεις μέσα από τις οποίες θα ασκούταν μία δριμεία κριτική σχετικά με την αδιαφορία των νέων που θα συνοψίζονταν στο «εδώ ο κόσμος καίγεται και αυτοί στην κοσμάρα τους», αν ο σκηνοθέτης της ταινίας, ο Γερμανός Κρίστιαν Πέτζολντ, δεν μας έβαζε «φρένο» εξαρχής στην ευκολία με την οποία μπορούμε να κρίνουμε και κυρίως να κατακρίνουμε. 

Ένας από τους πρωτεργάτες της «Σχολής του Βερολίνου», οι Γάλλοι κριτικοί την αποκαλούν «Νέο Κύμα του Γερμανικού Κινηματογράφου», ο Κρίστιαν Πέτζολντ («Barbara», «Τραγούδι του Φοίνικα», «Transit», «Η νύμφη του νερού») δεν θα μπορούσε, όπως είναι φυσικό, να αποκλίνει από τα χαρακτηριστικά αυτής της σχολής που οι δημιουργοί-σκηνοθέτες κοιτούν τους ήρωές τους κατάματα προβάλλοντας τον εσωτερικό τους κόσμο με τρόπο που ο εξωτερικός κόσμος να γίνεται απόηχος του «μέσα». Ο Πέτζολντ βασίζει την αφήγησή του στην αίσθηση ότι ζούμε σε έναν κόσμο ανολοκλήρωτο, ανοιχτό προς το αλλού. Και αυτό το πετυχαίνει με τη λιτή αφαιρετική αφήγηση, την αισθητική ακρίβεια που αποδίδεται από τα εξαιρετικά γκρο των ηρώων του, που αποτελούν τους εκφραστές της νέας γενιάς που μπορεί να έχει παγιδευτεί σε μια μελαγχολική παθητικότητα, ωστόσο όμως εξακολουθεί να ονειρεύεται και να αναζητά κάτι που θα την απελευθερώσει από την εσωτερική και εξωτερική αποπνικτική πραγματικότητα. Η πυρκαγιά μαίνεται σε όλα τα πεδία. Και μέσα και έξω. Το πώς θα αντιμετωπιστεί είναι το ζητούμενο της προσπάθειας του δημιουργού, που στην ταινία του η αλληγορία συμβαδίζει με την πραγματικότητα. Οι εσωτερικές απειλές μπαίνουν στην ίδια ζυγαριά με τις εξωτερικές και η μεταξύ τους διάδραση θέτει τα θεμέλια της δημιουργίας μιας νέας οπτικής όπου το έξω δεν μπορεί να αγνοείται και να αφήνει ανεπηρέαστο ό,τι διαδραματίζεται στον εσωτερικό κόσμο του καθενός. Το νερό στη «νύμφη του νερού» και η φωτιά στον «κόκκινο ουρανό» αποτελούν τα δομικά στοιχεία της αφήγησης που ο ρόλος τους είναι διττός. Μπορεί να σε καταστρέψουν μπορεί όμως και μέσα από αυτά να ξαναγεννηθείς να αντικρίσεις τη ζωή με άλλα μάτια να αντικρίσεις καταστάσεις που πριν αγνοούσες ή αρνιόσουν να δεις, να καταπολεμήσεις τους φόβους σου και να επιχειρήσεις εκείνο το άνοιγμα που θα σε οδηγήσει στη δημιουργία καλύτερων κόσμων.

Ο βασικός μας ήρωας, ο Λέον, είναι ο αντικοινωνικός συγγραφέας που το μόνο που τον απασχολεί είναι η επιβράβευσή για ό,τι γράφει και όχι το τι γράφει. Εδώ μπαίνουν στο στόχαστρο της ταινίας και οι διανοητές που ζουν έξω από την κοινωνική πραγματικότητα παρόλο που προσπαθούν να αντλήσουν από αυτήν, ελλείψει όμως των βασικών συνεκτικών δεσμών ανάμεσά τους. Ο Λέον είναι ο επηρμένος συγγραφέας που προσπαθεί να εκφράσει λογοτεχνικά τις εμπειρίες των ηρώων του, όταν ο ίδιος στην πραγματική του ζωή απέχει εντελώς από αυτές, κουβαλώντας μέσα του ένα πλήθος ανασφαλειών και φόβων αποτυχίας που τον καθηλώνουν σε μία στάση ζωής που πνίγει και τον ίδιο, από την οποία όμως δεν μπορεί εύκολα να αποδράσει. Η ψυχρή ματιά της κάμερας περισσότερο στοχαστική παρά διεισδυτική αντανακλά τους λαβύρινθους της σκέψης του που αρχίζει να τροποποιείται μέσω της ύφανσης των σχέσεων και των δεσμών που σιγά σιγά δημιουργούνται με τη συνδρομή φυσικά των ηρώων που τον πλαισιώνουν και που βρίσκονται εκεί όχι για να κατακρίνουν τη στάση του, αλλά για να επισημάνουν το τέλμα στο οποίο οδηγεί η αποκοπή από το κοινωνικό περιβάλλον, αλλά και ο κάθε είδους εγκλεισμός. 

Μία “ήσυχη” ταινία χωρίς δραματουργικές εντάσεις που μας κρατά όμως σε μία διαρκή εσωτερική ένταση και αγωνία υπό την απειλή μίας φωτιάς που όλο και ζυγώνει. Μιας φωτιάς, τις καταστροφικές συνέπειες της οποίας οι ήρωες διαισθάνονται, αλλά δεν βιώνουν μέχρις ότου το αναπόφευκτο αυτών των καταστροφών βιωθεί ως μέρος μιας πραγματικότητας πολλαπλών όψεων, η θέαση των οποίων αφήνει ανοιχτά παράθυρα. Παράθυρα διαφυγής και ανασύστασης ενός κόσμου που η προδιαγεγραμμένη του πορεία μπορεί και να ανατραπεί. 

Η βραβευμένη με Αργυρή Άρκτο στο Βερολίνο νέα ταινία του Κρίστιαν Πέτζολντ βρίσκεται ήδη στις κινηματογραφικές αίθουσες!