Στο πρόσωπο ενός φοιτητή, ο Ντοστογιέφσκι θέλησε να ασκήσει κριτική στην κοινωνία του σήμερα που μπορεί να δολοφονήσει με κάθε τρόπο χιλιάδες ανθρώπους, χωρίς ποτέ να αισθανθεί πραγματική ενοχή ή να λογοδοτήσει;:σε αντίθεση με ένα νεαρό ο οποίος βιώνει κοινωνική και ηθική ενοχή για τη δολοφονία δύο ανθρώπων.
“…Νυχτώσαμε στη γη μα δεν αλλάξαμε γιατί ‘χαμε το δίκιο μας σημαία…”
Όσο ο δρόμος άδειαζε από τα αυτοκίνητα τόσο απλωνόταν το σκοτάδι. Κι εκεί πάνω στο βάδην μου απέκτησα την συνήθεια να “ρίχνω” το φακό μου πάνω στην λευκή ακραία γραμμή του δρόμου… Και αυτή φωσφόριζε ελαφρά και εγώ βάδιζα πάνω της και τριγύρω όλα βυθισμένα στο πολύ σκοτάδι.
“Ο «Αλύγιστος» φυσικά, δεν αποτελεί βιογραφία. Ο ήρωας του μυθιστορήματος είναι λογοτεχνικός και κάθε λογοτεχνικό έργο έχει το δικό του τρόπο να πλάθει τους ήρωές του. Ο μύθος του είναι μια σε βάθος — πες τη φανταστική — περιγραφή της πορείας του κεντρικού ήρωα από τη στιγμή της καταγγελίας μέχρι το «πυρ» του εκτελεστικού αποσπάσματος.”
«Δεν ήταν ανάγκη, κι όλ’ αυτά τα δώρα, – είπε ο βουλευτής – έννοια σου, παιδί μου, κ’ έφταξεν η ώρα που θα διοριστείς».
Η δική μου ανησυχία εδράζεται περισσότερο στο φαινόμενο του φασισμού στην καθημερινή ζωή. Στον εργοδότη, που βιάζει την αξιοπρέπεια του εργαζόμενου, στον άντρα που κακοποιεί την γυναίκα του, στην μητέρα που χτυπάει το μικρό παιδί της, στο bullying που γίνεται καθημερινή πρακτική στα σχολεία.
Σ’ αυτό το κοιμητήρι της Μυτιλήνης είχαμε θάψει, στον καιρό του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, τη γιαγιά μου, το πιο γλυκό πρόσωπο του κόσμου. Είχε αρχίσει από τότε η πικρή ιστορία μας, το πρώτο πείραμα ξεριζώματος λαών: ο διωγμός των χριστιανών της Ανατολής στα 1914 και η καταφυγή στα νησιά του Αιγαίου.
Συνεργάστηκε με τον παράνομο «Ριζοσπάστη»: «Ο κομμουνισμός είναι το τελευταίο ατού της ταλαιπωρημένης ανθρωπότητας. Αν αποτύχει και σ’ αυτό, δεν της απομένει παρά η επιστροφή στο σκοτάδι και την αποκτήνωση». Στα 1932 δημοσίευσε στο περιοδικό Νέοι Πρωτοπόροι το πεζό ποίημα «Τραγούδι για το ξύπνημα του προλεταριάτου».
Τάσος Λειβαδίτης
“…Πίσω από το χάρτινο κήπο σας πίσω από το χάρτινο πρόσωπό σας εγώ θα ξαφνιάζω τα πλήθη…”
