Ερνέστο Καρδενάλ (20.1.1925 – 1.3.2020): Επιγράμματα του Έρωτα και της Επανάστασης

Ερνέστο Καρδενάλ

Ernesto Cardenal Martínez

(Νικαράγουα. 20 Ιαν. 1925, Γρανάδα – 1 Μαρ. 2020, Μανάγουα)

Ο μαρξιστής παπάς, ο αντάρτης Σαντινίστα. Ο κομμουνιστής ποιητής που δίδαξε το Ευαγγέλιο της Επανάστασης στους φτωχούς, για να κατακτήσουνε τον επίγειο παράδεισο με το όπλο στο χέρι.

13 Επιγράμματα

(Epigramas)

*

Μετάφραση – Σημειώσεις
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

*

[..] Φυσικά και δεν υπάρχει ελευθερία όσο υπάρχουνε πλούσιοι
Όσο υπάρχουνε τάξεις ελευθερία δεν υπάρχει.
[..] Kαπιταλισμός· τι άλλο από αγοραπωλησία ανθρώπων;

[..] Κομμουνισμός ή το βασίλειο του Θεού στη γη που είναι το ίδιο.

Ερνέστο Καρδενάλ
Canto Nacional (1972)

*

Ερνέστο Καρδενάλ, 20.1.1925-1.3.2020. (Πηγή: web)

Ερνέστο Καρδενάλ

Επιγράμματα

13.

Μίμηση του Προπέρτιου

Δεν υμνώ την υπεράσπιση του Στάλινγκραντ
ούτε την εκστρατεία της Αιγύπτου
ούτε την απόβαση της Σικελίας
ούτε το πέρασμα του Ρήνου από τον στρατηγό Αϊζενχάουερ

Υμνώ μονάχα μιας κοπέλας την κατάχτηση.

Ούτε με τα κοσμήματα του Οίκου Morlock
ούτε με αρώματα του Dreyfus
ούτε με ορχιδέες μέσα σε κουτιά μαρμαρυγίας
κι ούτε με Cadillac
μονάχα με τα ποιήματά μου την κατάχτησα.

Κι αυτή με προτιμάει, ας είμαι και φτωχός, κι απ’ όλα
             τα εκατομμύρια του Σομόσα.

 

[Σέξτος Προπέρτιος: Λατίνος ελεγειακός ποιητής, 47 -14 π.Χ.]

14.

Εσύ είκοσι χρόνια εδούλεψες
για να μαζέψεις είκοσι εκατομμύρια πέσος.
Μα θα σου δίναμε εμείς είκοσι εκατομμύρια πέσος
για να μη δουλέψεις έτσι όπως εδούλεψες.

 

[Ο δουλευταράς Σομόσα, ο δικτάτορας. Somoza García (1896-1956, πρόεδρος 1936-47, 1950-56), γνωστός ως Gar-CIΑ. Ο δολοφόνος του Σαντίνο (1934)].

16

Θυμάμαι ακόμα εκείνονε το δρόμο με τους κίτρινους φανοστάτες
μ’ εκείνο το φεγγάρι ανάμεσα στα ηλεκτρικά καλώδια,
κι εκείνο εκεί το αστέρι στη γωνιά, ένα ραδιόφωνο μακριά,
κι ο πύργος της Λα Μερσέδ που εκείνες χτύπαγε τις έντεκα:
και το χρυσό το φως της ανοιχτής σου πόρτας, σ’ εκείνονε ακριβώς το δρόμο.

 

[Torre de La Merced: Ο ψηλός πύργος της Εκκλησίας La Merced (της Παναγίας της Μεγαλόχαρης, πα’ να πει, κοντά στο Κεντρικό Πάρκο της Γρανάδας, στη Νικαράγουα), όπου βρίσκεται το καμπαναριό με το ρολόι που σημαίνει τις ώρες.]

20.

Εσύ είσαι μόνη μες στο πλήθος
όπως μονάχη είν’ η σελήνη
κι όπως ο ήλιος μοναχός μες στο γλαυκό ουρανό.

Εχτές βρισκόσουνα στο Στάδιο
μες σε χιλιάδες κόσμου
και σε ξεχώρισα απ’ τη στιγμή που μπήκα
σαν να στεκόσουν μοναχή
μέσα σ’ ένα άδειο στάδιο.

21.

Άμα  ε σ ύ  στη Νέα Υόρκη βρίσκεσαι
ψυχή στη Νέα Υόρκη δεν υπάρχει
κι άμα στη Νέα Υόρκη  ε σ ύ  δε βρίσκεσαι
ψυχή στη Νέα Υόρκη δεν υπάρχει.

23.

Τα μάτια σου σελήνη που λαμποκοπά μέσα σε μαύρη λίμνη
και τα μαλλιά σου μαύρα κύματα κάτω από έναν ουρανό χωρίς φεγγάρι
και το αργό της κουκουβάγιας πέταγμα μέσα στη μαύρη νύχτα.

26.

Ω, άσπλαχνη εσύ
             ακόμα πιο σκληρή κι απ’ τον Τατσίτο.

 

[Ο Τατσίτο Σομόσα (1925-1980), ο βενιαμίν της ένδοξης οικογένειας των δικτατόρων Σομόσα (πρόεδρος, 1967-1972 και 1974-1979) που δολοφονήθηκε από τους Σαντινίστας.]

27.

Υπάρχει ένα μέρος δίπλα στη λιμνοθάλασσα Τισκάπα
—ένα παγκάκι κάτω από ένα κελιτόδεντρο—
που  ε σ ύ  το ξέρεις (εκείνη που της γράφω
αυτούς τους στίχους, θα ξέρει πως είναι για κείνη).
Κι  ε σ ύ  θυμάσαι εκείνο το παγκάκι κι εκείνο το κελίτε·
στη λιμνοθάλασσα Τισκάπα λαμποκοπούσε η σελήνη,
τα φώτα απ’ το παλάτι του δικτάτορα,
και τα βατράχια τραγουδούσανε στη λίμνη.
Υπάρχει ακόμα εκείνο εκεί το κελιτόδεντρο·
τα ίδια φώτα ακόμα λάμπουνε·
στην λιμνοθάλασσα Τισκάπα καθρεφτίζεται η σελήνη·
αλλά απόψε θα ’ναι αδειανό εκείνο το παγκάκι,
ή με άλλο ζευγάρι που δεν είμαστε εμείς.

31.

Ο Σομόσα κάνει τα αποκαλυπτήρια του αγάλματος του Σομόσα
στο στάδιο Σομόσα

Δεν είναι πως εγώ πιστεύω ότι ο λαός μού έχει στήσει αυτό το άγαλμα
γιατί εγώ το ξέρω καλύτερα από σας ότι εγώ ο ίδιος το παράγγειλα.
Ούτε και ισχυρίζομαι πως μ’ αυτό περνάω στην αιωνιότητα
γιατί εγώ το ξέρω πως μια μέρα ο λαός θα το γκρεμίσει.
Κι ούτε που θέλησα να ανεγείρω εγώ ο ίδιος όσο είμαι ζωντανός
το μνημείο που εσείς δεν θα μου φτιάξετε όταν θα είμαι πεθαμένος:
ο μόνος λόγος που έστησα το άγαλμα ετούτο είναι επειδή το ξέρω πόσο το απεχθάνεστε.

36.

Μπορεί να παντρευτούμε εφέτος,
αγάπη μου, και να ’χουμε ένα μικρό σπιτάκι.
Μπορεί να εκδοθεί και το βιβλίο μου
ή και στο εξωτερικό να πάμε οι δυο μας.
Μπορεί να πέσει κι ο Σομόσα, ερωτά μου.

40.

Ήρθαν του Μάη οι βροχές,
πήραν ξανά ν’ ανθίζουνε οι πολύχρωμες μαλίντσες
κι ο δρόμος του Διριά είναι χαρούμενος γεμάτος με νερόλακκους:
             μα τώρα εσύ δε βρίσκεσαι μαζί μου.

 

[Διριά: Ένας από τους τέσσερεις δήμους της Γρανάδας στη Νικαράγουα.

Μαλίντσες (Μalinches): Δέντρο της φωτιάς ή Φλαμπογιάν ή Φλογόδεντρο ή Κόκκινη ακακία. Βλεπε σε Ερνέστο Καρδενάλ: Σαντίνο Ώρα 0 (σημ. 33).]

45.

Αν στον Ξεσηκωμό του Απρίλη
με είχανε μ’ εκείνους σκοτωμένο
δε θα σε είχα γνωρίσει:
κι αν ήταν τώρα ο Ξεσηκωμός του Απρίλη
θα με είχανε μ’ εκείνους σκοτωμένο.

51.

Έχετε ακούσει μέσα στη νύχτα την κραυγή του αρκουδομερμηγκοφάγου
             οο-οο-οο-οο
και του μοναχικού κογιότ μέσα στη φεγγαρόλουστη νυχτιά
             ουουουουουουουουού;
Ε, λοιπόν αυτό ακριβώς είναι ετούτοι οι στίχοι.

Επιγράμματα (1961)
Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος (Απρίλης 2019)

(Ernesto Cardenal, Poesía completa, Tomo I
México, Universidad Veracruzana, 2007)

– Η συλλογή αποτελείται από 51 Επιγράμματα.

– Για τον Ξεσηκωμό του Απρίλη και για τους Σομόσες, δες στο Ερνέστο Καρδενάλ: Σαντίνο, Ώρα Μηδέν (βλ. κάτω).

– Κεντρική φωτό: Ο Ερνέστο Καρδενάλ τον Απρίλη του 2010, στη Βαλτιμόρη, όπου διάβασε μερικά από τα τελευταία ποιήματά του στη Βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου. (Dennis Drenner/for The Washington Post).

____________

Για τη ζωή και το έργο του Καρδενάλ με φωτό και ένα ακόμη ποίημα,
βλέπε από Μποτίλια Στον Άνεμο:

Μνήμη Ερνέστο Καρδενάλ (20 Ιαν. 1925 – 1 Μαρ. 2020): Το Κινητό

____________

Από Κατιούσα:

Ακόμη 11 Επιγράμματα

Ερνέστο Καρδενάλ: Επιγράμματα για την Κλαούδια

*

Η Μέριλυν με 49 φωτό:

Ερνέστο Καρδενάλ: Προσευχή για τη Μέριλυν Μονρόε

*

Ο Σαντίνο, εισαγωγή στην ποίηση του Καρδενάλ, η Επανάσταση, το Canto Nacional και πολλά άλλα

Ερνέστο Καρδενάλ: Σαντίνο, Ώρα 0 (56 Φωτό)