Έγγραφα CIA – Όταν ο Παπάγος “απαιτούσε” από τις ΗΠΑ περισσότερο στρατό για εισβολή στην Αλβανία

Ένα πολύ δημοφιλές αφήγημα του Εμφυλίου – το οποίο αναπαρήγαγε μεταξύ άλλων και η γνωστή ταινία “Ψυχή βαθιά” πριν κάποια χρόνια – είναι αυτό για τους κακούς ξένους (βλ. ΗΠΑ και ΕΣΣΔ), που μας “έβαλαν να φαγωθούμε μεταξύ μας”, “Έλληνας να τουφεκάει Έλληνα” κλπ. Τα ιστορικά στοιχεία βέβαια αποδεικνύουν πως η εγχώρια αστική τάξη όχι μόνο δε “σύρθηκε” στον εμφύλιο από ξένη παρέμβαση, αλλά έκανε κυριολεκτικά το παν για να διασφαλίσει ακόμα μεγαλύτερη στήριξη του υπερατλαντικού της συμμάχου, σε σημείο που να υπάρχουν ακόμα και τριβές μεταξύ των δύο πλευρών για το ζήτημα.

Μία τέτοια περίπτωση φέρνουν στο φως αποχαρακτηρισμένα έγγραφα της CIA, που δείχνουν πως ο Παπάγος, αρχιστράτηγος του κυβερνητικού στρατού στην τελευταία και πιο κρίσιμη φάση του εμφυλίου, ασκούσε συνεχείς πιέσεις στις ΗΠΑ, μέσω του πρέσβη Χάρι Γκρέιντι, για αύξηση του στρατού από 197.000 σε 250.000 άνδρες, φτάνοντας στο σημείο να απειλεί ακόμα και με παραίτηση, αν το αίτημά του δεν υλοποιούνταν. Ο λόγος γι’ αυτή την απαίτηση φαίνεται πως ήταν η πρόθεση της ελληνικής κυβέρνησης, όπως την υποψιαζόταν οι Αμερικανοί ιθύνοντες, να πραγματοποιήσει εισβολή στην Αλβανία. Το γεγονός αυτό δεν είναι ιστορικά άγνωστο, και τόσο το ΚΚΕ όσο και η ηγεσία της ΛΔ Αλβανίας είχαν συνείδηση αυτών των σχεδίων, η απαίτηση του Παπάγου όμως και οι σχετικές υποψίες των Αμερικανών δείχνουν ότι η ελληνική άρχουσα τάξη προσπαθούσε να λάβει και έμπρακτα μέτρα υλοποίησης των επεκτατικών της διαθέσεων, πιθανόν ενθαρρυμένη από τη διαφαινόμενη επικράτησή της έναντι του ΔΣΕ στο εσωτερικό μέτωπο. Αυτό δείχνει ξεκάθαρα πως, παρά τη συντριπτική διαφορά ισχύος της από τη μεγάλη της σύμμαχο, είχε επιμέρους δικούς της σχεδιασμούς, τους οποίος προσπαθούσε – αν και για ευνόητους λόγους συνήθως αποτύγχανε να επιβάλει, στάση που καθόλου δε συνάδει με μια απλουστευτική αντίληψη περί “υποταγής” και “εθελοδουλείας”στις ΗΠΑ.

Όπως προκύπτει από τα έγγραφα, οι ΗΠΑ θεωρούσαν πως δεν υπήρχαν στρατιωτικοί λόγοι για αύξηση του Εθνικού Στρατού, ενώ παρουσίαζαν το κόστος δυσβάσταχτο για την ελληνική οικονομία και ασύμβατο με ένα “ισορροπημένο πρόγραμμα ξένης στρατιωτικής βοήθειας”. Σε εκείνη τη φάση λοιπόν, οι ΗΠΑ δεν είχαν συμφέρον από ένα τέτοιο μέτρο, δεδομένης της θετικής για εκείνης εξέλιξης του Εμφυλίου, ούτε είχαν λόγο να ενθαρρύνουν τις πολεμικές τυχοδιωκτικές περιπέτειες της ελληνικής κυβέρνησης, όσο κι αν επιθυμούσαν κι οι ίδιοι την ανατροπή του σοσιαλιστικού καθεστώτος στην Αλβανία, την οποία εξάλλου επιχείρησαν επανειλημμένα χωρίς επιτυχία.