Μια «παραφωνία»… Αυτό ήταν η Γαλάτεια στις αρχές του περασμένου αιώνα. Τολμά να πάρει τη ζωή στα χέρια της, να διεκδικήσει το δικαίωμα στον έρωτα, στη δημιουργία, στην καλλιτεχνική αναζήτηση.
«Όπως το σώμα μου έχει ορμόνες που κάνουν τα γένια μου να μεγαλώνουν, έτσι έχει κι ορμόνες που με κάνουν κομμουνιστή. Δεν πρόκειται να αλλάξω, θα ήταν ντροπή να γίνω κάποιος άλλος…»
«Όλα είναι επιλεγμένα από τον ποιητή, εκτός από τις μεγάλες φωτογραφίες του, που κρίναμε σκόπιμο να παρουσιάσουμε για να έχει ο επισκέπτης την εντύπωση ότι ο ίδιος ο Μαγιακόφσκι τον καλωσορίζει και είναι παρών, όπως και τότε (1930) σ’ εκείνη την έκθεση, που καθημερινά, από το πρωί μέχρι το βράδυ, ο ποιητής παραβρισκόταν και συζητούσε με τον κόσμο»
– Γιάννη Ρίτσο, ποιητή μας, σ’ αγαπούσαμε πολύ. Η αγάπη μας παρακάλεσε πολύ να κερδίσεις τη μάχη, μα όπως κι εσύ το γράφεις, οι παρακλήσεις των αδυνάτων δεν εισακούγονται…κι εδώ, Γιάννη Ρίτσο, ο θάνατος κάνει πιο αισθητή την αδυσώπητη επέμβασή του: Γιατί όλα όσα λέγονται και γίνονται γύρω σου τα ’ξερες, τα πρόβλεπες, τα φανταζόσουν.
Ο Κ. Παρορίτης ήταν ο πρώτος Έλληνας λογοτέχνης που διώχτηκε από το επίσημο κράτος για τις ιδέες που διατύπωσε στα έργα του. Έχει ενταχθεί στις γραμμές του ΚΚΕ, ακόμα από την ίδρυσή του, και συνεργάζεται με δημοσιεύματά του με το Ριζοσπάστη. Έχει βιώσει ολόκληρη την ως τότε ιστορία του σοσιαλιστικού κινήματος στη χώρα μας και την απεικονίζει στο έργο του.
Στις καταθέσεις του Τολστόι – άρθρα, γράμματα, ημερολογιακές σημειώσεις – είναι αποτυπωμένο το διάγραμμα του ανερχόμενου πυρετού όσο η Ρωσία πλησίαζε τις κρίσιμες χρονολογίες του ρωσοϊαπωνικού πολέμου και της επανάστασης του 1905. Ότι η απολυταρχία έπνεε τα λοίσθια, το λέει και το γράφει με απόλυτη βεβαιότητα.
Ο σοσιαλισμός ήταν ο πρώτος ιδεολογικός έρωτας και του Ντοστογιέφσκι. Μ’ αυτή την πρώτη αγάπη μπήκε στη λογοτεχνία, γι’ αυτήν πήγε στο κάτεργο. Αποκεί γύρισε σκεφτικός κι έπειτα από μερικά χρόνια (1864) τον κέρδιζε ο ιδεολογικός αγώνας κατά των σοσιαλιστών. Όλο το λογοτεχνικό έργο κι ο στοχασμός του ως το τέλος είναι αδύνατο να αποσπαστούν από το θέμα του σοσιαλισμού.
Έκανα το χρέος μου. Παραπάνω δεν μπορούσα. Σφογγίζω σαν τον αργάτη μια στιγμή τον «φαρδήν ιδρώτα»’, όπως λέει ο Ντάντες, και δεν απλώνω χέρι, γιατί ξέρω πως δεν υπάρχει κανένας να μου πλερώσει το μεροκάματο…
Ο Ν. Λαπαθιώτης ασπάστηκε την κομμουνιστική ιδεολογία τη δεκαετία του ’20. Τα πρώτα χρόνια του Μεσοπολέμου ο ποιητής παρακολουθούσε ανοιχτά συγκεντρώσεις «παράνομων». Συνεργάστηκε με τον παράνομο «Ριζοσπάστη». Στα 1932 δημοσίευσε στο περιοδικό Νέοι Πρωτοπόροι το πεζό ποίημα «Τραγούδι για το ξύπνημα του προλεταριάτου».
Ο Καρυωτάκης βλέπει καθαρά πως τον φόρτωσαν άχρηστο υλικό και πως οι προκατασκευασμένες «αξίες», ηρωισμός, παρθενικοί έρωτες, καταχτητικοί πόλεμοι, πολεμική δόξα ως κι ο Θεός, δεν αποτελεί πια καμιά εγγύηση για το νέο άνθρωπο.
