Έκανα το χρέος μου. Παραπάνω δεν μπορούσα. Σφογγίζω σαν τον αργάτη μια στιγμή τον «φαρδήν ιδρώτα»’, όπως λέει ο Ντάντες, και δεν απλώνω χέρι, γιατί ξέρω πως δεν υπάρχει κανένας να μου πλερώσει το μεροκάματο…
Ο Ν. Λαπαθιώτης ασπάστηκε την κομμουνιστική ιδεολογία τη δεκαετία του ’20. Τα πρώτα χρόνια του Μεσοπολέμου ο ποιητής παρακολουθούσε ανοιχτά συγκεντρώσεις «παράνομων». Συνεργάστηκε με τον παράνομο «Ριζοσπάστη». Στα 1932 δημοσίευσε στο περιοδικό Νέοι Πρωτοπόροι το πεζό ποίημα «Τραγούδι για το ξύπνημα του προλεταριάτου».
Τώρα αποκοιμήθηκες σ’ ένα βαθύ χαμόγελο, γνωρίζοντας πως οι νεκροί δε γερνούν πια, δεν διαψεύδονται κι ούτε πεθαίνουν.
Ο Καρυωτάκης βλέπει καθαρά πως τον φόρτωσαν άχρηστο υλικό και πως οι προκατασκευασμένες «αξίες», ηρωισμός, παρθενικοί έρωτες, καταχτητικοί πόλεμοι, πολεμική δόξα ως κι ο Θεός, δεν αποτελεί πια καμιά εγγύηση για το νέο άνθρωπο.
Ο Τάσος Λειβαδίτης, ο ακριβός μας, ο αγαπημένος μας ποιητής, έφυγε από τη ζωή στις 30 του Οκτώβρη 1988, αθόρυβα όπως έζησε ταξιδεύοντας «πλάι στα ονόματα των άστρων και τα καθήκοντα των συντρόφων». Μα δεν έφυγε ποτέ απ’ το νου κι απ’ τις καρδιές αυτών που «θέλουν να λέγονται άνθρωποι»…
Μόλις πατήσαμε το πόδι μας εδώ, το πρώτο που είδαμε ήταν οι αδυναμίες σας. Γι’ αυτό δε χρειαζόταν κόπος, ούτε χρόνος πολύς ούτε και κολαούζος. Ενώ για να καταλάβεις πόσο σκληρά πάλεψε αυτός ο κόσμος, πόσες θυσίες έδωσε για να χτίσει ό,τι έχτισε, δεν είναι και τόσο εύκολο. Χρειάζεται και κόπος και χρόνος.
Ακολούθως, παρατίθενται ορισμένες σημειώσεις σχετικά με αυτά που αναμένονται και αυτά που έχουν προσφάτως παρουσιαστεί από ορισμένους εξαίρετους, επαναστάτες συγγραφείς από τη Γερμανία και από άλλες χώρες.
Τα λαϊκά τραγούδια της Αντίστασης, είναι γνήσια δημιουργήματα του λαού μας. Εκφράζουν τη λαϊκή ψυχή σε μια από τις πιο δραματικές αλλά και τις πιο φωτεινές ώρες της πρόσφατης εθνικής μας ιστορίας.
Πολλά και σημαντικά, έχουν γραφτεί τα τελευταία χρόνια γύρω από την ποίηση της ήττας. Εκείνο όμως που βασικά παραλήφθηκε είναι και το ουσιαστικότερο. Να διερευνηθούν, δηλαδή τα αίτια, ή μάλλον, να επισημανθεί το είδος της: να ξεκαθαρίσουμε μ’ άλλα λόγια, πρώτα, αν η ήττα είναι πολιτική, στρατιωτική, ή ιδεολογική, κοσμοθεωρητική.
Σ’ ένα από τα διασημότερα φιλμ, τον «Αλέξη Ζορμπά» του Κακογιάννη, ο έλεγχος στον Καζαντζάκη στρεφόταν κυρίως στη γνησιότητα του ήρωά του: Πόσο, δηλαδή, ο λογοτεχνικός Ζορμπάς αντιστοιχούσε με τον πραγματικό. Σ’ αυτό το ψευδοερώτημα κλήθηκε να απαντήσει ο Μάρκος Αυγέρης.
