Γιώργης Μωραΐτης: «Ο “Ριζοσπάστης” ήταν, είναι και θα μείνει αγέραστος..!» (3)
Το Σάββατο της 18ης Οκτώβρη 1947, πριν ακριβώς από 76 χρόνια, η καρδιά του «Ριζοσπάστη» σταματάει να χτυπάει. Ολοι οι σύντροφοι κι οι συντρόφισσες παγώνουν και πέφτουν σε ομιλούσα σιωπή. Ολοι κοιτάζονται στα μάτια μ’ ένα βλέμμα όλο νόημα…
25 Σεπτέμβρη 1974: Πρωτεργάτης στην επανακυκλοφορία της εφημερίδας του λαού, μετά τα μαύρα χρόνια της απαγόρευσης και της παρανομίας
«Ο ”Ριζοσπάστης” ήταν, είναι και θα μείνει αγέραστος..!»
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ
Η κυβέρνηση Σοφούλη βάζει λουκέτο στην εφημερίδα του λαού, δίνοντας στη δημοσιότητα το ΛΑ΄ ψήφισμα, με το οποίο προσθέτει στο Γ΄ του 1946 άρθρα – δυναμίτες «ως προς τα διά του Τύπου πραττόμενα αδικήματα».
«ΟΙ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΙ ΔΙΕΤΑΞΑΝ ΧΘΕΣ ΟΜΑΔΙΚΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΑΥΣΗ ΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ», αναφέρεται στον τίτλο του τελευταίου φύλλου. Και οι πλάγιοι τίτλοι εύγλωττοι: «Ο ”ΕΘΝΙΚΟΣ ΣΥΝΑΓΕΡΜΟΣ” ΑΡΧΙΣΕ ΜΕ 11 ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ ΣΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ – Ο ΣΟΦΟΥΛΙΚΟΣ ΦΑΣΙΣΜΟΣ ΑΠΕΒΑΛΕ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΕΙΟ – Ο ”ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ” ΑΚΛΟΝΗΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΑΛΞΗ».
Αυτήν τη φορτισμένη στιγμή θυμόταν ο Γιώργης Μωραΐτης στην ομιλία του για τα 40 χρόνια από τη νόμιμη επανέκδοση του «Ριζοσπάστη» (27 Σεπτέμβρη 2014). Ηταν μόλις εικοσάχρονος με τη στολή του αντάρτη, ανεβασμένος στον, δοξασμένο για τους αγώνες του αντιστασιακού αγώνα, Παρνασσό:
«Ημουν νιος και γέρασα»
«Πότε πέρασαν τόσα χρόνια; (Ημουν νιος και γέρασα). Δεν ήταν 5 ή 10 ούτε 15 (που έβγαλα ”σκαστά” στη φυλακή). Δεν έχει σημασία αυτό. Το σημαντικό ήταν ότι ο “Ριζοσπάστης” ήταν, είναι και θα μείνει αγέραστος..!
Τώρα ο ”Ριζοσπάστης” νόμιμος 40 ολόκληρα χρόνια. Σχεδόν μισό αιώνα. Απίστευτο κι όμως αληθινό. Αλλα τόσα χρόνια περίπου ήταν παράνομος. Από το 1947, μετά την απελευθέρωση. Οταν έβγαλαν το ΚΚΕ “εκτός νόμου”. Θυμάμαι το καλοκαίρι του ’47 (ήμουν αντάρτης στον Παρνασσό) κι έπεσε στα χέρια μας και διαβάσαμε το τελευταίο φύλλο του νόμιμου ”Ριζοσπάστη”».
Μάρτης του 1968, πρώτο παράνομο φύλλο
Ομως, για να βάλουμε σε μια τάξη αυτό το χρονικό της κυκλοφορίας της εφημερίδας μας, προτού περάσει στη νομιμότητα, θα σταθούμε στην έκδοση των 67 παράνομων φύλλων, κατά την διάρκεια της χούντας, αρχής γενομένης τον Μάρτη του 1968.
Ο λόγος και πάλι στον Γιώργη Μωραΐτη από το κείμενό του, με τίτλο «Βγήκε από την παρανομία ματωμένος μα άτρωτος…» και τον διευκρινιστικό υπότιτλο «Ο “Ριζοσπάστης” στον αντιδικτατορικό αγώνα».
Δημοσιεύεται στις 25 Σεπτέμβρη 1975, στο πλαίσιο του αφιερώματος του «Ριζοσπάστη» για τη συμπλήρωση ακριβώς ενός χρόνου από τη νόμιμη έκδοσή του. Ορισμένα κρίσιμα αποσπάσματα:
Σημαία του Κόμματος και του αδούλωτου λαού μας
«Σημαία του Κόμματος και του αδούλωτου λαού μας ήταν ο “Ριζοσπάστης” και στην περίοδο της στρατιωτικοφασιστικής δικτατορίας. Στάθηκε άξιος συνεχιστής των ηρωικών παραδόσεών του, δικαίωσε απόλυτα την έκδοσή του, εκπλήρωσε τιμητικά την αποστολή του.
Γράφονταν και τυπώνονταν στην πιο βαθιά παρανομία, κυκλοφορούσε με την πιο μεγάλη μυστικότητα, αλλά κρατούσε πάντα την πιο ψηλή έπαλξη του κομματικού και αντιστασιακού Τύπου στον αντιδικτατορικό αγώνα.
Στην αρχή πολυγραφημένος και σε συνέχεια τυπωμένος
Ο παράνομος ”Ριζοσπάστης” στην αρχή έβγαινε πολυγραφημένος και σε συνέχεια τυπωμένος, αντιμετωπίζοντας αφάνταστες δυσκολίες και εμπόδια. Εκδίδονταν σε μικρό σχήμα και μικρό τιράζ. Κυκλοφορούσε από χέρι σε χέρι αλλά αγκάλιαζε ευρύτατο αναγνωστικό κοινό, στην Αθήνα, στον Πειραιά, στη Θεσσαλονίκη, στις άλλες πόλεις, στην επαρχία. Πότε πότε περνούσε και μέσα από τα σίδερα και τα συρματοπλέγματα κι έφτανε στα χέρια των πολιτικών κρατούμενων.
Κάθε φύλλο έφτανε και στο εξωτερικό, ανατυπώνονταν, κυκλοφορούσε στους πολιτικούς πρόσφυγες και στους μετανάστες, προκαλούσε τον θαυμασμό των ξένων φίλων του λαού μας. Το περιεχόμενό του μεταδίδονταν από τη “Φωνή της Αλήθειας”, από το Ρ.Σ. της Μόσχας και γίνονταν γνωστό σ’ ολόκληρο τον ελληνισμό.
Πιστός εκφραστής του ηρωικού μας κόμματος, του ΚΚΕ
(…) Στάθηκε πιστός φορέας και εκφραστής του ηρωικού μας κόμματος, του ΚΚΕ. Σήκωσε ψηλά τα αγωνιστικά λάβαρα της πάλης του λαού ενάντια στο δικτατορικό καθεστώς και στα κύρια στηρίγματά του, την ντόπια ολιγαρχία, τα ξένα μονοπώλια, τους αμερικανοΝΑΤΟικούς ιμπεριαλιστές. Πολέμησε αμείλιχτα την ολέθρια αντιλαϊκή και αντεθνική πολιτική της χούντας. Κατάγγειλε τα εγκλήματά της. Υπερασπίστηκε την εθνική ανεξαρτησία, τα πολιτικά δικαιώματα και τις δημοκρατικές ελευθερίες του λαού, την ιερή κυπριακή υπόθεση».
Ο «Ριζοσπάστης» έγινε στην πράξη Σχολή Δημοσιογραφίας
Ας επιστρέψουμε, όμως, στις πρώτες νόμιμες μέρες του «Ριζοσπάστη» και να πάρουμε το άρωμα εκείνης της προετοιμασίας για την επανέκδοση του ιστορικού κομμουνιστικού φύλλου.Ο πρωτοστάτης Γιώργης Μωραΐτης, με τα δικά του λόγια – από την ομιλία του 2014, τέσσερα χρόνια προτού μας αφήσει ορφανούς:
«Πανευτυχείς όταν τον βλέπαμε τυπωμένο, κοντά το πρωί, και τον διαβάζαμε. Κατάκοποι όμως, από την κούραση στο τυπογραφείο. Και “ξενύχτηδες”. Είχαμε “ξεθεωθεί”. Αλλά, “χαλάλι”.
Τον πρώτο καιρό ήμασταν λίγοι. Στη Διεύθυνση και στην Αρχισυνταξία τρία μέλη της ΚΕ του Κόμματος. Μαζί με άλλους 2 – 3 συντρόφους επαγγελματίες δημοσιογράφους. Τα τμήματα Πολιτικό, Εργατικό, Ελεύθερο, Καλλιτεχνικό, πλαισιωμένα με νεότερους συντρόφους και συντρόφισσες, κυρίως από την ΚΝΕ (…)
Ο “Ριζοσπάστης”, για όλους μας, όχι μόνο για τους νεότερους, έγινε στην πράξη και Σχολή Δημοσιογραφίας. Οι άλλες υπηρεσίες της εφημερίδας, Διαχείριση, Διακίνηση κ.λπ., καλύφθηκαν από καλούς, πιο ηλικιωμένους συντρόφους (…) Κατάφερε να εξασφαλίσει και έναν αριθμό εκλεκτών διανοούμενων συνεργατών, που πολύ μας βοήθησαν».
Εκείνη η ιστορική ομιλία της 27ης Σεπτέμβρη για τα 40χρονα του «Ριζοσπάστη» μας έκλεισε με το προσκλητήριο εκλιπόντων πρωτοστατών, που χωρίς αυτούς το δημοσιογραφικό όργανο της ΚΕ του ΚΚΕ δεν θα είχε δυναμώσει στην επανεκκίνησή του.
Με τη σειρά που ανέφερε «τους συντρόφους που έπεσαν (που δεν έφυγαν) στις επάλξεις», όπως χαρακτηριστικά τόνισε ο Γιώργης Μωραΐτης:
Τάκης Μαμάτσης (1925 – 2002), Ζήνων Ζορζοβίλης (1921 – 1997), Νίκος Καραντηνός (1920 – 2008), Θάνος Οικονομόπουλος (1911 – 2004), Τάκης Αδάμος (1914 – 1991), Μάκης Λυμπεράτος (1926 – 1996), Γιώργης Τρικαλινός (1914 – 1997), Κώστας Τσανάκας (1917 – 1998), Νίκος Παπαπερικλής (1908 – 1988), Νίκος Οικονομίδης (1919 – 2006), Μ. Μ. Παπαϊωάννου (1912 – 1995), Βάσος Γεωργίου (1910 – 2003), Γιάννης Τσακίρης, Γιάννης Παλαβός (1912 – 2002), Χρήστος Μπόμπος (1913 – 1998), Τάκης Τσίγκας (1953 – 2014).
ΥΓ: Πανελλαδικά ψήλωσε ο πήχης για τη «Λαϊκή Συσπείρωση», σε Περιφέρειες και δήμους. Την Κυριακή ξαναπάμε στις κάλπες και ψηφίζουμε τους υποψήφιους αγωνιστές δημάρχους στους δήμους Πάτρας, Καισαριανής, Πετρούπολης, Χαϊδαρίου και Τυρνάβου. Οπου τα ψηφοδέλτια με το γαρύφαλλο δεν βρίσκονται στον δεύτερο γύρο, ρίχνουμε λευκό ή άκυρο, για να καταδικάσουμε κόμματα και συνδυασμούς που κινούνται στην ίδια αντιλαϊκή γραμμή.
Αναδημοσιεύεται από την εξαιρετική στήλη “Δαχτυλικά Αποτυπώματα” του Ριζοσπάστη του Σαββατοκύριακου (Σάββατο 14 Οχτώβρη 2023 – Κυριακή 15 Οχτώβρη 2023) που επιμελείται και υπογράφει ο Βασίλης Καλαμαράς, δημοσιογράφος, συγγραφέας, κριτικός βιβλίου
Το πρώτο μέρος εδώ:
Γιώργης Μωραΐτης: «Να σκέφτεσαι μόνο το Λαό και το Κόμμα» (1)
Το δεύτερο μέρος εδώ:
Γιώργης Μωραΐτης: «Υπερασπίζομαι το Λαό. Υπερασπίζομαι το ΚΚΕ, την πολιτική και τη δράση του…» (2)
