Πριν 44 χρόνια, σαν σήμερα, έφυγε από τη ζωή στα 89 του χρόνια ο κομμουνιστής γιατρός και ποιητής, από τους πρωτοπόρους των προοδευτικών Ελληνικών Γραμμάτων στον 20ο αιώνα και θεμελιωτής της θεωρίας και της κριτικής της λογοτεχνίας στην Ελλάδα, Μάρκος Αυγέρης.

Ο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα (γεννήθηκε στις 5 του Ιούνη 1898 και δολοφονήθηκε από τους φασίστες στις 19 Αυγούστου 1936) με την ομορφιά και τη δύναμη της ποίησής του ύμνησε την αγάπη, τραγούδησε το θάνατο και όρθωσε το ανάστημά του στην εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο και κάθε μορφή αδικίας.

Θα ‘ρθουν ξανά σα φίλοι για να σου πουν/ πως η αγάπη δεν είναι ίδια παντού … Μην τους εμπιστευτείς…/ Θα σου μιλήσουν με παραβολές για να ξεγελάσουν τον πόνο σου/ κι όταν έρθει η δίσεκτη ώρα θα σου καρφώσουν πάλι/ το μαχαίρι πισώπλατα …/ Γιατί ο φασισμός δεν είναι απερισκεψία, αβλεψία/ ή αποχτημένη συνήθεια, ο φασισμός είναι ιδεολογία…

Σαν σήμερα, στις 3 του Ιούνη 1963, έφυγε από τη ζωή ο μεγάλος ποιητής Ναζίμ Χικμέτ. Ο Ναζίμ Χικμέτ ήταν κομμουνιστής.

Σαν σήμερα, πρώτη του Ιούνη 1940, γεννήθηκε η ποιήτρια και ηθοποιός Κατερίνα Γώγου. Ακόμα και αν διαφωνείς με τις επιλογές και την πορεία της, δεν μπορείς να μην την αναγνωρίσεις την αυθεντικότητα και την καθαρότητα ενός ανθρώπου που ήθελε το καλό για τους πολλούς, χωρίς όμως ποτέ να τοποθετεί και τον εαυτό της ανάμεσά τους.

Φρουροί τη φυλάγαν πανίσχυροι, πουλί πετάμενο δεν πέρναγε από δίπλα, αλλά εκείνη τη βραδιά, κοντά που σήμαιναν μεσάνυχτα, η σβάστικα εξαφανίστηκε απάνω απ’ την Ακρόπολη. Δυο έλληνες κομμουνιστές, Μανόλης Γλέζος και Απόστολος Σάντας, τρυπώσανε μέσα στ’ αρχαία μάρμαρα, και με τα νύχια και τα δόντια τους ξεσκίσανε το φασιστικό σύμβολο.

«Καταραμένος» ποιητής, που όμως με την ποίησή του εξύμνησε τον πόθο του για ένα νέο κόσμο, της κοινωνικής ισότητας και της αδελφοσύνης. Έναν κόσμο για τον οποίο πάλεψαν και έπεσαν οι Παριζιάνοι Κομμουνάροι που αποτέλεσαν την εμπροσθοφυλακή της καταραμένης για τους αστούς εργατικής τάξης.

Το ποίημα του Γιάννη Ρίτσου που παρουσιάζουμε στη χειρόγραφη μορφή του, δεν είναι το μοναδικό που ο μεγάλος μας ποιητής έγραψε για τον Γρ. Λαμπράκη. Η ημερομηνία κάτω δεξιά δείχνει ότι το ποίημα γράφτηκε την επόμενη μέρα αφότου ξεψύχησε ο μάρτυρας – ήρωας της ειρήνης.

Η κηλίδα, η ελπίδα που έρχεται ουρανοκατέβατη, κι η πρώτη φορά στην πόλη, που θυμίζει μια άλλη “πρώτη φορά”.

Η Έλλη Αλεξίου υπήρξε σπουδαία λογοτέχνης και δασκάλα του λαού μας. Γεννήθηκε στις 22 του Μάη 1894. «Γράφω για να καταγγείλω την αδικία», έλεγε. Αγαπούσε πολύ τα παιδιά και τους νέους. Τα βιβλία της μεγάλωσαν γενιές, αγαπήθηκαν από μικρούς και μεγάλους και διαβάζονται στις μέρες μας.