Λεία και Λάφυρα

Όταν λέμε λάφυρο, μιλάμε για αγαθό που αποσπάς από τον εχθρό μετά από μάχη με βία. Στους αρχαίους πολέμους τα λάφυρα, υλικά αγαθά με αξία ή και άνθρωποι – δούλοι, ήταν συχνά αυτός καθαυτός ο σκοπός του πολέμου, και οπωσδήποτε η αμοιβή των στρατιωτών. Διαφέρει κάπως το λάφυρο απ’ τη λεία, που χρησιμοποιείται και ευρύτερα για την κλοπή και την υπεξαίρεση. Με τη γλώσσα γενικώς να υποχωρεί, δύσκολη η αναγνώριση αποχρώσεων μεταξύ λαφυραγώγησης και λεηλασίας. Ας μην ψάξει κανείς ηθική απαξία στα λάφυρα. Θεσμός από την εποχή των ομηρικών χρόνων είναι. Αλλωστε στη σύγχρονη αντίληψη του διεθνούς δικαίου τα λάφυρα περιορίζονται στις κινητές αξίες του εχθρού, και νόμιμα κρατούνται και δεν επιστρέφονται ακόμα και μετά τη λήξη του πολέμου, εκτός κι αν αντεπιτεθεί ο εχθρός και τα ξαναπάρει, οπότε παύουν να θεωρούνται λάφυρα.

Είναι προφανές ότι και το λάφυρο και η λεία έχουν οικονομική αξία, κι όχι συμβολική και ανυψωτική του ηθικού, όπως είναι οι σημαίες και τα λάβαρα – τρόπαια. Πώς να βγάλουμε αυτές τις δύο λέξεις, τις επιμελώς κρυμμένες, από τον πολεμικό προϋπολογισμό της ΕΕ, που καταρτίστηκε και αναγγέλθηκε και μπήκε σε εφαρμογή πανηγυρικά. Προετοιμαζόμαστε λέει για πόλεμο. Ποια είναι τα λάφυρα στόχος του και ποιος θα μοιράσει τη λεία ως Αγαμέμνονας και κάθε λογής εισβολέας αποικιοκράτης από το πάλαι ποτέ τότε στο τιποτένιο τώρα. Αλλωστε «παραδοσιακά», ο αρχηγός μοιράζει τα λάφυρα…

Νομίζω ότι οι αριθμοί βοηθάνε για να ψάχνει κανείς το νόημα των προθέσεων πίσω από τις κρυμμένες λέξεις. Ενα βλήμα της πολεμικής προκοπής, πύραυλος ευπρεπούς βεληνεκούς και γόμωσης, με μπόλικη τεχνολογία επενδεδυμένη πάνω του, κοστίζει τουλάχιστον ένα εκατομμύριο δολάρια, ευρώ κ.λπ. Φτηνά δεν είναι ούτε και τα μαύρα πουλιά τα μη επανδρωμένα, όταν έχουν άλλους σκοπούς από το να κινηματογραφούν γάμους και βαφτίσια από ψηλά. Κάθε βράδυ ακούμε πόσους πυραύλους – βλήματα στέλνει ο ένας και στέλνει ο άλλος στην πιο πρόσφατη σύρραξη Ισραήλ – Ιράν, με ανοιχτό το πολεμικό θέατρο της Ουκρανίας. Σαν να βλέπεις και ν’ ακούς χιλιάδες εκατομμύρια να πετάνε και να σκάνε και να γίνονται φωτιά, αίμα, όλεθρος, στάχτη. Χιλιάδες μυαλά, απίστευτες ποσότητες υλικών σπανίων γαιών, δισεκατομμύρια εργατοωρών, τόνοι ανθρώπινης ευφυίας και φαντασίας δεν ξοδεύονται σ’ έναν πόλεμο, που δεν θα ‘χει και λάφυρα. Καλά, στη Γάζα μας το ‘πανε, ότι το λάφυρο θα ‘ναι η Ριβιέρα. Πετρέλαιο και φυσικό αέριο όπου αλλού, συν τα έσοδα από τα …διόδια στους παλιούς και νέους ενεργειακούς δρόμους. Φαντάζομαι, στον πολιτισμένο καπιταλιστικό μας κόσμο, αναρίθμητα εκατομμύρια στοιβαγμένα σε κασόνια αποθηκών πυρομαχικών, όσο ευκολότερα ξοδεύονται τόσο πιο πολλά λεφτά γεννάνε και παίζουν στα χρηματιστήρια κακοήθων ενηλίκων.

Είναι υπέροχο πράγμα η τεχνολογική εξέλιξη, κι είναι φριχτό να την αντιλαμβάνεσαι ως μέγεθος και αξία από το αποτέλεσμα που έχει στον πόλεμο. Εκεί τα «θαύματά της» είναι άμεσα ορατά. Πάω ένα βήμα παρακάτω τους αριθμούς και βρίσκω έναν φρέσκο. Βρίσκω κι έναν τυχερό. Πρόκειται για έναν Βρετανό με αιμορροφιλία τύπου βήτα, τον πρώτο και μόνο που έλαβε μια δόση καινούργιου φαρμάκου αξίας περίπου 2,5 εκατομμυρίων λιρών. Αυτό πάει και βρίσκει, σαν βόμβα ακριβείας, ένα κακό γονίδιο του ασθενούς, το βαράει κατά κούτελα και τον θεραπεύει για τα καλά. Κι είναι άτιμη αυτή η ασθένεια, που μπορεί να σε σκοτώσει από αιμορραγία εξωτερική ή εσωτερική με το παραμικρό. Κι είναι πολλοί, πάρα πολλοί οι άνθρωποι που την έχουν, όπως κι άλλες ασθένειες, φαινομενικά σπάνιες, που όμως πια υπάρχουν απίθανα πανάκριβα φάρμακα που μπορεί να τις θεραπεύσουν. Κάπου 29.000 ευρώ ανά ασθενή, ετησίως, κοστίζει ένα φάρμακο, που μετατρέπεται και σε εμβόλιο για το AIDS.

Με κάτι λίγο από γνώσεις γλώσσας, και με κάτι λίγο από αριθμητική, άμα διαβάσεις τον πολεμικό προϋπολογισμό της ΕΕ, κι εκείνο το θηριώδες 5% του ΑΕΠ κάθε χώρας να πηγαίνει σε βλήματα, τότε ξέρεις αβίαστα και τη λεία και τα λάφυρα. Η ταξική κεντρική επιλογή είναι να στραφούν όλες οι δυνάμεις του κοινού ανθρώπινου κόπου και καλού εναντίον της υγείας και της πρόνοιας και της πρόληψης και της ζωής της ίδιας. Οταν πάρεις ένα εκατομμύριο, που μπορείς να το στρέψεις ενάντια στην αρρώστια, και το στρέψεις στον ακρωτηριασμό παιδιών και γερόντων, τότε ξέρεις πολύ καλά τόσα όσα να μην έχεις άλλοθι να ανέχεσαι κοπλιμέντα για την ικανότητα του φονιά και τις μπούρδες περί χτυπημάτων ακριβείας.

Δεν μπορεί να αφήνουμε τις λέξεις ν’ αχρηστεύονται μες στο μυαλό μας χωρίς αντίσταση. Απορώ καμιά φορά πως ανεχόμαστε να συζητάμε, και δη με θαυμασμό, σαν κι αυτόν που επιφυλάσσει ο δήμιος στον εαυτό του για «τη μητέρα των βομβών». Εχουν μάνα οι βόμβες; Μπορεί να πέφτουν βόμβες ως μάννα εξ ουρανού; Οχι. Οχι δεν άλλαξε τίποτα ούτε στον πόλεμο, ούτε στα λάφυρα, ούτε στη λεία, ούτε στο πλιάτσικο επί γης, από τότε που κατοικείται. Της δικαιοσύνης ο ήλιος παραμένει νοητός και η σωστή πλευρά της Ιστορίας έχει κι αυτή την αριθμητική της. Αλλο είναι να μετράς σωσμένες ζωές, με τη βοήθεια της τεχνολογίας, κι άλλο κατεστραμμένες. Ο χάρος έχει από μόνος του εξασφαλισμένη τη λεία του. Κάθε ζωή που σώζεται όμως, είναι σαν να του παίρνεις το λάβαρό του!