Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν: «Πάγωσε η τσιμινιέρα»

«Έτσι ο Μάνος έφυγε χωρίς να έχει τίποτα δικό του. Ούτε καν τα τραγούδια του. Γιατί δεν έγραφε ποτέ για τον εαυτό του. Πάντα για τους ανθρώπους. Γι’ αυτό και τα τραγούδια του είναι δικά μας τραγούδια» Γιώργος Νταλάρας

Εποχή της μεταπολίτευσης, έντονα πολιτικοποιημένη, με το πολιτικό τραγούδι σε ανθοφορία, με τους εργαζόμενους, τον λαό, να έχουν αποτινάξει τον «γύψο» της 7χρονης αμερικανοκίνητης φασιστικής χούντας των συνταγματαρχών και να οργανώνουν αγώνες διεκδικώντας μαχητικά δουλειά, κοινωνικά δικαιώματα, εκδημοκρατισμό, καλύτερες μέρες.

Αυτούς τους αγώνες εκφράζουν, υμνούν, διαλαλούν «Τα τραγούδια μας», ο δίσκος που κυκλοφορεί τον Οκτώβρη του 1976, σε στίχους Φώντα Λάδη και μουσική Μάνου Λοΐζου, με ερμηνευτή τον Γιώργο Νταλάρα.

«Τα τραγούδια μας» | Ο δίσκος

Πολλές χιλιάδες στόματα, στις συναυλίες στα κατάμεστα στάδια και στις μαζικές πορείες των εργατών και της νεολαίας τραγουδούν «Πάγωσε η τσιμινιέρα κι απ’ έξω από την πύλη εργάτες μαζεμένοι…», «Στη δουλειά και στον αγώνα κόντρα πάμε στο χειμώνα…», «Λιώνουν τα νιάτα μας στη βιοπάλη…», «Πάρ’ το απόφαση βρε Στράτο να γραφτείς στο συνδικάτο…», «Ρημάξαν τα χωριά μας…», «Στην Αθήνα μες στο κέντρο φύτρωσε καινούργιο δέντρο…», «Άλλο τίποτα δε μένει, πολιτείες και χωριά στον αγώνα αδελφωμένοι για ψωμί για λευτεριά…», «Μετανάστες και βαλίτσες κι αποτσίγαρα ριγμένα…», «Κόκκινη πόλη μες στ’ αγιάζι βάλε τα ρούχα τα παλιά…».

Ανάμεσα στα τραγούδια που αποτελούν διαχρονικά ύμνους των εργατικών – λαϊκών αγώνων ξεχωρίζει το «Πάγωσε η τσιμινιέρα».

«Πάγωσε η τσιμινιέρα» | Η πρώτη εκτέλεση

Πάγωσ’ η τσιμινιέρα
κι απ’ έξω από την πύλη
εργάτες μαζεμένοι συζητάνε
Προχώρησε η μέρα
με δαγκωμένα χείλη
σηκώνουν τα πανό και ξεκινάνε

Πέντε καμιόνια στείλαν
στου φεγγαριού τη χάση
και γύρισαν γεμάτα απεργοσπάστες
Γεμάτα ξαναφύγαν
κανείς δε θα περάσει
κάλλιο να πάμε όλοι μετανάστες

Πέρασε ένας μήνας
οι μηχανές σκουριάζουν
και τα παιδιά κρυώνουν και πεινάνε
στους δρόμους της Αθήνας
φέιγ βολάν μοιράζουν
εργάτες κι υποστήριξη ζητάνε

«Πάγωσε η τσιμινιέρα» | Ζωντανή ηχογράφηση από τον «Ορφέα» (από τις δύο τελευταίες παραστάσεις, 22 και 23 Γενάρη 1983)

Πέντε μήνες πριν κυκλοφορήσει ο δίσκος, δηλαδή τον Μάη του 1976, η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή ψήφιζε στη Βουλή τον «Νόμο 330» περί «εργατικών οργανώσεων και συνδικαλιστικών ελευθεριών», ένα από τα πιο αντεργατικά (μέχρι τότε) νομοθετήματα που γνώρισε ο τόπος. Ο  ανεκδιήγητος υπουργός Εργασίας, Κωνσταντίνος Λάσκαρης, κόμπαζε από το βήμα της Βουλής: «Δεν θα επιτρέψομεν την πάλην των τάξεων» (!) και οι δυνάμεις καταστολής αιματοκυλούσαν τη μαζική απεργιακή διαδήλωση των οικοδόμων (25 Μάη) ενάντια στο αντεργατικό νομοσχέδιο, με έναν νεκρό, δεκάδες τραυματισμένους απεργούς και δεκάδες συλλήψεις.

Μεγάλες στιγμές 1

«Πάγωσε η τσιμινιέρα» | Ο Μάνος Λοΐζος με τον Γιώργο Νταλάρα το 1976

Με εντολή αξιωματούχων της κυβέρνησης, που εξουσίαζε τα -τότε αποκλειστικά- κρατικά ραδιοτηλεοπτικά μέσα, επιβάλλεται λογοκρισία στα «Τραγούδια μας». Η φίμωση όμως που επιχειρείται αποτυγχάνει παταγωδώς και φέρνει το αντίθετο αποτέλεσμα, καθώς στους δρόμους του αγώνα η «Τσιμινιέρα» και τα άλλα τραγούδια του δίσκου περνούν από στόμα σε στόμα και γίνονται απόκτημα των εργαζομένων και του λαού.

Την ίδια χρονιά (1976), το Σωματείο Εργαζομένων της ΛΑΡΚΟ αποχτά μέσα από μαζική γενική συνέλευση ταξική διοίκηση και λίγους μήνες αργότερα, τον Γενάρη του 1977 θα ξεκινήσει η συγκλονιστική νικηφόρα απεργία των 110 ημερών. Ένας μεγαλειώδης αγώνας των εργατών της ΛΑΡΚΟ κόντρα στην τρομοκρατία, τη βία, τις απειλές, τις προβοκάτσιες της μεγαλοεργοδοσίας Μποδοσάκη.

Μεγάλες στιγμές 2

«Πάγωσε η τσιμινιέρα» | Στις ιστορικές συναυλίες του Γιώργου Νταλάρα στο κατάμεστο Ολυμπιακό Στάδιο (1983)

Τον Οκτώβρη του 2011 μια ακόμα ιστορική τσιμινιέρα «παγώνει». Στη «Χαλυβουργία Ελλάδος», στον Ασπρόπυργο, ξεκινά να γράφεται μια από τις πιο ένδοξες σελίδες στην ιστορία του ταξικού εργατικού κινήματος της χώρας μας. Ο ηρωικός απεργιακός αγώνας των χαλυβουργών του Ασπροπύργου θα κρατήσει 272 μέρες, συσπειρώνοντας τμήματα της εργατικής τάξης και του λαού σε ένα πρωτοφανές δίχτυ ταξικής αλληλεγγύης. Θα δεχτεί  μηνύματα συμπαράστασης και ταξικής αλληλεγγύης από πολλά διαφορετικά σημεία του πλανήτη και θα υμνηθεί από την τέχνη.

Σήμερα, 47 χρόνια απ’ όταν «άναψε» η «Τσιμινιέρα» των Φώντα Λάδη – Μάνου Λοΐζου, της ΛΑΡΚΟ «οι μηχανές σκουριάζουν» στη Λάρυμνα και η τσιμινιέρα «παγώνει». Η μοναδική βιομηχανία στην Ευρωπαϊκή Ένωση που παράγει σιδηρονικέλιο με δικά της μεταλλεύματα, τα οποία αντιστοιχούν στο 90% των συνολικών κοιτασμάτων σε όλη την ΕΕ, ξεπουλιέται από την κυβέρνηση εν μέσω ανταγωνισμών των «επενδυτών» που σαν τα κοράκια αρπάζουν την περιουσία του λαού.

Μεγάλες στιγμές 3

«Πάγωσε η τσιμινιέρα» | Ο Γιώργος Νταλάρας στο 44^ο Φεστιβάλ ΚΝΕ – Οδηγητή το 2018. Δεύτερη φωνή Βιολέτα Ίκαρη

Οι εργαζόμενοι της ΛΑΡΚΟ και τα σωματεία τους εδώ και σχεδόν τέσσερα χρόνια δίνουν  μεγαλειώδη αγώνα για να κρατηθεί η ΛΑΡΚΟ «ζωντανή», υπερασπιζόμενοι τις προτάσεις τους για ενιαία λειτουργία και ανάπτυξη της επιχείρησης προς όφελος των εργαζομένων και του λαού. Ενώ στο τέλος του 2023 κινδυνεύουν να βρεθούν στο δρόμο αν δεν υπάρξει άμεσα νομοθετική ρύθμιση από την κυβέρνηση καθώς λήγουν οι συμβάσεις τους που είναι ορισμένου χρόνου.

Από το 1976 μέχρι σήμερα, αυτά τα σχεδόν πενήντα χρόνια (…βάσανα και διωγμοί), η «Τσιμινιέρα» ποτέ δεν «πάγωσε» στα χείλη των εργατών της ΛΑΡΚΟ, των χαλυβουργών, όλων των εργαζομένων. Το θρυλικό τραγούδι των Φώντα Λάδη και Μάνου Λοΐζου, που πέρασε στην κυτταρική μνήμη του λαού μας μέσα από την εμβληματική ερμηνεία του Γιώργου Νταλάρα, συνδέει τους πρώτους μεγάλους εργατικούς αγώνες της μεταπολίτευσης με τους σημερινούς και αυριανούς αγώνες, για δουλειά με δικαιώματα, για κάλυψη των σύγχρονων αναγκών, για την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο.

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν: «Πάγωσε η τσιμινιέρα» | Μάνος Λοΐζος, Φώντας Λάδης, Γιώργος Νταλάρας, Παναγιώτης Πολίτης (πρόεδρος του Σωματείου Εργαζομένων της ΛΑΡΚΟ στη Λάρυμνα). Στο φόντο: Συλλαλητήριο στο εργοστάσιο της ΛΑΡΚΟ στη Λάρυμνα Φθιώτιδας, τον Φλεβάρη του 2022.

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια όχι… και από 26/10/2020 νέα ονομασία: Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν… Τι κι αν γράφτηκαν πριν από πολλά χρόνια, κάποια τραγούδια συνεχίζουν να  συγκινούν, να συντροφεύουν τις μικρές και μεγάλες στιγμές των ανθρώπων, να εκφράζουν τις αγωνίες, τον πόνο και τα όνειρά τους, να εμπνέουν τους αγώνες τους.

Η στήλη, χωρίς να διεκδικεί το αλάθητο ή τον τίτλο του «ειδικού», «παίζει» τραγούδια που γράφτηκαν για τον έρωτα, την αγάπη, το μεροκάματο, τη μετανάστευση, τον αγώνα για λευτεριά και για καλύτερη ζωή. Τραγούδια γραμμένα από ποιητές, αλλά κι από δημιουργούς που δεν διάβασαν ποτέ στη ζωή τους ποίηση… Ανασκαλεύοντας το παρελθόν και ψηλαφώντας την ιστορία τους, πότε γράφτηκαν, σε ποιες συνθήκες, από ποιους πρωτοτραγουδήθηκαν, ποιοι τα τραγουδούν στις μέρες μας.

Χωρίς διαχωρισμούς, χωρίς αποκλεισμούς, τραγούδια ελληνικά και «ξένα», με γνώμονα ότι, εκτός από το να θυμίζουν εικόνες από το παρελθόν, συναρπάζουν τις αισθήσεις, γεννούν συναισθήματα, εμπνέουν και συγκινούν σήμερα.

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν… Ακούστε τα όλα εδώ.