Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν: «Όλα μοιάζουν μαγικά»

Αν υποθέσουμε ότι ένα τραγούδι φωτογραφίζει τη χρονική στιγμή που γράφεται, το «Όλα μοιάζουν μαγικά» έχει γεμίσει μέτρα φιλμ με τις εικόνες του, «κουβαλώντας» στους στίχους και τις νότες του μια ολόκληρη εποχή. Αυτό το έχει αισθανθεί, βιωματικά, ο μεγαλύτερος στην ηλικία ακροατής, αλλά δεν είναι δύσκολο να το γνωρίσουν και να το κατανοήσουν και οι νεότεροι, εκείνοι που «ψάχνονται», και το ψάχνουν.

Το καλοκαίρι του 1979 έχει συμπληρωθεί μια πενταετία από την πτώση της χούντας των συνταγματαρχών, όταν κυκλοφορεί ο δίσκος «Σεργιάνι στον κόσμο», ένας από τους σημαντικότερους στον κατάλογο της ελληνικής δισκογραφίας. Πρόκειται για έναν κύκλο τραγουδιών σε μουσική Γιάννη Μαρκόπουλου και στίχους των Μάνου Ελευθερίου, Πάνου Θεοδωρίδη, Γιάννη Μαρκόπουλου, Σαπιέντια και μελέτη Κυριακού, που ανάμεσα σε άλλα περιλαμβάνει το διαχρονικό «Παραπονεμένα λόγια» με την αξεπέραστη ερμηνεία του Γιώργου Νταλάρα, που είναι και ο βασικός ερμηνευτής του δίσκου.

Ο δίσκος «Σεργιάνι στον κόσμο»

Τα τραγούδια του δίσκου είχαν γραφτεί έναν χρόνο νωρίτερα και παίζονταν για μήνες, τον χειμώνα της ίδιας χρονιάς, στην ιστορική μπουάτ «Διαγώνιος» στην Πλάκα, συναντώντας πλατιά αποδοχή από τον κόσμο.

Στο «Όλα μοιάζουν μαγικά» ο Μαρκόπουλος εκτός από τη μουσική έγραψε και τους στίχους, ενώ συμμετέχει και τραγουδιστικά δίπλα στον Νταλάρα, και μάλιστα με επιτυχία. Χωρίς να είναι τραγουδιστής, ο σπουδαίος συνθέτης σφραγίζει και με την τραγουδιστική κατάθεσή του το «παιδί» του και τον δίσκο ολόκληρο.

Το τραγούδι αποτελεί μια μικρογραφία της κοινωνικοπολιτικής κατάστασης, όπως έχει δημιουργηθεί από καταβολής του ελληνικού κράτους και εξελίχτηκε τα χρόνια πριν και μετά τον εμφύλιο, και που έφτασε μέχρι τη χούντα των συνταγματαρχών και στη μεταπολίτευση, στα πρώτα χρόνια της οποίας γράφτηκε ο δίσκος. Αυτή η κατάσταση περιγράφεται με γλαφυρότητα στους στίχους του «Όλα μοιάζουν μαγικά», με τον δημιουργό να επισημαίνει στο εσώφυλλο του δίσκου: «Αντιμετώπισα τα ιστορήματα αυτά που δείχνουν την συμπεριφορά των ξένων απέναντί μας, με σύγχρονη μουσική αντίληψη».

Γ. Νταλάρας – Γ. Μαρκόπουλος: «Όλα μοιάζουν μαγικά»

Όλα μοιάζουν μαγικά

Είναι νύχτα και τ’ αστέρια, μάτια, σαν ορχήστρα μάς κοιτάνε
Και όλα μας τα χρόνια σαν πληγές από μαστίγιο πονάνε
Είδα ανθρώπους σε τραπέζια να τρώνε με δεκαοχτώ μασέλες
Μα είδα και στην Αθήνα τους Ευρωπαίους να φοράνε φουστανέλες

Κι όλα μοιάζουν μαγικά, είναι μαζικά, και διαρκώς αμερικανικά

Και το ψέμα σαν τιμάριθμος ψηλώνει, μα το αυτί σου κατεργάρη δεν ιδρώνει

Να μην ξέρεις πού να δώσεις τη φωνή σου
Να παρακαλάς προσκυνητής για τη ζωή σου
Ο πολυμήχανος αστός όλο φιγούρα
Κι η δουλειά σου να ’ναι πάντοτε χασούρα

Τίγκα με σκουπίδια ο αιώνας κι όλο μπαινοβγαίνει ο χειμώνας

Κι όλα μοιάζουν μαγικά, είναι μαζικά και προπαντός αμερικανικά

Χωρίς αισθήματα και προγραμματισμούς
Με τα κόλπα τους εγεμίσαμε τρελούς
Αχ, πού σε πονά και πού σε πιάνει
Ευτυχώς που ο κόσμος δεν τα χάνει (…εμένα μου λες;!)

Κι όλα μοιάζουν μαγικά, είναι μαζικά, και προπαντός αμερικανικά

Κι αν τραγουδώ σε δρόμους, σε μπουάτ, σε συναυλίες
Και λέω πάντοτε τις ίδιες ιστορίες
Είμαι κι εγώ ένα πλευρό απ’ το πλευρό σας
Μια στιγμή απ’ τον πολύτιμο καιρό σας

Κι όλα μοιάζουν μαγικά, είναι μαζικά, και προπαντός αμερικανικά…

Πόσο επίκαιροι – δεν έπαψαν να – είναι αυτοί οι στίχοι… Σαν ένα πικρό χαμόγελο να περιγράφει εικόνες της σύγχρονης, της σημερινής εποχής. Πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτές τις εικόνες κατέχει η  – διαχρονική – εξάρτηση της Ελλάδας από ξένες δυνάμεις (Άγγλοι παλαιότερα, Αμερικανοί, ΝΑΤΟ, Ευρωπαϊκή Ένωση σήμερα) που στις μέρες μας γίνεται περισσότερο βαθιά και επικίνδυνη για το λαό μας. Η εξάρτηση που αποτελεί τη μια όψη του νομίσματος, στην άλλη του οποίου φιγουράρει η υποτέλεια των ντόπιων κυβερνήσεων. Από κοντά και το δυσβάσταχτο κόστος ζωής, τα ασήκωτα βάρη για τους εργαζόμενους, τους πολλούς, που γίνονται φτωχότεροι, αλλά και τα αμύθητα κέρδη για τους λίγους, τους πλουτοκράτες, αστούς (…μη κατηγορηθεί η στήλη για ξύλινη γλώσσα, ο στίχος του Μαρκόπουλου τους αναφέρει…). Η αντίθεση ανάμεσα στον εργαζόμενο, από τη μια, που με το τίμιο μεροκάματο-μισθό του δεν καταφέρνει τίποτα περισσότερο από το να επιβιώνει και, από την άλλη, τον κυρίαρχο αστό και την τάξη του που «τρώνε με δεκαοχτώ μασέλες».

Ο Μαρκόπουλος με τρόπο εξόχως ποιητικό και ταυτόχρονα βαθιά ρεαλιστικό «χρωματίζει» και το πλαίσιο μέσα στο οποίο ευδοκιμεί η παραπάνω συνθήκη: Μια δυσώδη ατμόσφαιρα όπου κυριαρχούν η προπαγάνδα και το ψέμα που η «πολυμήχανη» αστική άρχουσα τάξη με τα «κόλπα» της επιβάλλει στον «κόσμο», στο λαό, ως κανονικότητα, έτσι ώστε… όλα να μοιάζουν μαγικά…

Όχι όμως και παντοτινά. Μέσα σε όλο αυτό το γκρίζο, σκοτεινό τοπίο ο σπουδαίος συνθέτης σαν ώριμος ποιητής καταφέρνει με έναν μόνο στίχο να ανοίξει μια χαραμάδα απ’ όπου θα βρει χώρο να περάσει το φως της ελπίδας – με μια προϋπόθεση βέβαια. «Ευτυχώς που ο κόσμος δεν τα χάνει» γράφει ο Μαρκόπουλος υπονοώντας ότι αυτή η κατάσταση δεν μπορεί να είναι και δεν θα είναι αιώνια. Προσθέτοντας αμέσως μετά εκείνο το «Εμένα μου λές;!» κλείνοντας το μάτι στον ακροατή, ότι και από τον ίδιο εξαρτάται για πόσο θα συνεχίζεται…

«Όλα μοιάζουν μαγικά» | Ντοκουμέντο

Ο Γιάννης Μαρκόπουλος με τον Γιώργο Νταλάρα το ερμηνεύουν σε συναυλία στο θέατρο Λυκαβηττού, τον Αύγουστο του 1979, λίγο μετά την κυκλοφορία του δίσκου «Σεργιάνι στον κόσμο»:

Το «Σεργιάνι στον κόσμο» είναι η πρώτη μεγάλη δισκογραφική συνάντηση του Γιώργου Νταλάρα μα τον Γιάννη Μαρκόπουλο. Οι λόγοι που ο συνθέτης επέλεξε τον τραγουδιστή, αποτυπώνονται στο σημείωμα του πρώτου στον δίσκο, όπου του πλέκει το εγκώμιο και με διορατικότητα σκιαγραφεί την εξέλιξή του. Γράφει ο Μαρκόπουλος: «Ο Γιώργος Νταλάρας είναι ένας μεγάλος λαϊκός τραγουδιστής. Η έκπληξή μου ήταν οι κρυμμένες και σπάνιες ερμηνευτικές του ικανότητες. Από την συνεργασία μας αποδείχτηκε πόσο σημαντικό ρόλο παίζει η συνειδητοποίηση και η ευθύνη στον τραγουδιστή. Διαθέτει ένστικτο, ρίζα από την παράδοση και φωνητικά προσόντα που του επιτρέπουν να εκφράσει το πιο απλό τραγούδι ή το πιο σύγχρονο και δύσκολο έργο. Ακούραστος δουλευτής, ανήσυχος, διψασμένος για ποιότητα και ανανέωση και με μια φοβερή αγάπη για το λαϊκό τραγούδι. Η ερμηνεία του σ’ αυτή τη μουσική εργασία είναι μια νέα αφετηρία στο χώρο του τραγουδιού, που φανερώνει ότι είναι έτοιμος γι’ αυτά που θα ’ρθουν». 

Αξιοσημείωτα για αυτόν τον δίσκο είναι η συμμετοχή εξαιρετικών μουσικών – δεξιοτεχνών, κάποιοι μεγάλα ονόματα στην ελληνική μουσική, όπως οι σπουδαίοι παίχτες μπουζουκιού και συνθέτες Κώστας Παπαδόπουλος και Χρήστος Νικολόπουλος, ο θρύλος του σαντουριού Αριστείδης Μόσχος, ο κορυφαίος πνευστός Φίλιππος Τσεμπερούλης (φλάουτο και κλαρίνο), ο νεαρός τότε Φαίδων Λιονουδάκης στο αρμόνιο και το ακορντεόν, ο Γιώργος Νταλάρας (κιθάρα και τζουράς) και άλλοι.

Στον «Σεργιάνι στον κόσμο», το εικαστικό εξώφυλλο του οποίου φέρει την υπογραφή του μεγάλου ζωγράφου Δημήτρη Μυταρά, πρωτοεμφανίζεται η τραγουδίστρια Γιούλη Τσίρου ενώ ένα τραγούδι ερμηνεύει η Βασιλική Λαβίνα.

Στο «Όλα μοιάζουν μαγικά» τον Γιώργο Νταλάρα και τον Γιάννη Μαρκόπουλο συνοδεύουν τραγουδώντας οι μουσικοί της ορχήστρας, ενώ ακούγεται και η φωνή του Χάρρυ Κλυνν (στο “everybody now”).

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν: «Όλα μοιάζουν μαγικά» | Ο Γιάννης Μαρκόπουλος με τον Γιώργο Νταλάρα

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια όχι… και από 26/10/2020 νέα ονομασία: Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν… Τι κι αν γράφτηκαν πριν από πολλά χρόνια, κάποια τραγούδια συνεχίζουν να  συγκινούν, να συντροφεύουν τις μικρές και μεγάλες στιγμές των ανθρώπων, να εκφράζουν τις αγωνίες, τον πόνο και τα όνειρά τους, να εμπνέουν τους αγώνες τους.

Η στήλη, χωρίς να διεκδικεί το αλάθητο ή τον τίτλο του «ειδικού», «παίζει» τραγούδια που γράφτηκαν για τον έρωτα, την αγάπη, το μεροκάματο, τη μετανάστευση, τον αγώνα για λευτεριά και για καλύτερη ζωή. Τραγούδια γραμμένα από ποιητές, αλλά κι από δημιουργούς που δεν διάβασαν ποτέ στη ζωή τους ποίηση… Ανασκαλεύοντας το παρελθόν και ψηλαφώντας την ιστορία τους, πότε γράφτηκαν, σε ποιες συνθήκες, από ποιους πρωτοτραγουδήθηκαν, ποιοι τα τραγουδούν στις μέρες μας.

Χωρίς διαχωρισμούς, χωρίς αποκλεισμούς, τραγούδια ελληνικά και «ξένα», με γνώμονα ότι, εκτός από το να θυμίζουν εικόνες από το παρελθόν, συναρπάζουν τις αισθήσεις, γεννούν συναισθήματα, εμπνέουν και συγκινούν σήμερα.

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν… Ακούστε τα όλα εδώ.