«Ο Χάρος σαν αντάμωσε τον Πάνο Γεραμάνη…»

Ο πρόωρος θάνατος του Πάνου Γεραμάνη, στις 30 του Απρίλη 2005, γέμισε θλίψη τον κόσμο της δημοσιογραφίας, του λαϊκού τραγουδιού, του αθλητισμού, και τους απλούς ανθρώπους που τον αγάπησαν για τη δουλειά του, για το μέταλλο του χαρακτήρα του και την ανθρωπιά του.

Ο Πάνος Γεραμάνης υπήρξε μια σημαντική μορφή που υπερασπίστηκε και ανέδειξε τον λαϊκό μας πολιτισμό και τον αθλητισμό, μια εξέχουσα μορφή της δημοσιογραφίας κι αυτά δεν είναι λόγια τυπικά που λέγονται μετά θάνατο για να ψηλώσει το μπόι αυτού που έφυγε (ο Γεραμάνης κάθε άλλο παρά το έχει ανάγκη) και ν’ απαλύνουν τον πόνο της απουσίας του, μα μια βαθιά πραγματικότητα που διαμορφώθηκε τις δεκαετίες που ο ίδιος έζησε και δημιούργησε, συγκεντρώνοντας κοπιαστικά σαν το μυρμήγκι ζωογόνους «σπόρους» που είναι απαραίτητοι σε κάθε γενιά, για να μην αποκοπεί από τις ρίζες της.

Η εμβληματική φωνή που ξεπηδούσε απ’ το τεράστιο ηχείο του κορμιού του, πρωτακούστηκε στα ερτζιανά απ’ τη συχνότητα του 902 Αριστερά στα FM. «Οι άνθρωποι της νύχτας» και στη συνέχεια «Το μικρόφωνο στο τραγούδι» άνοιξαν το δρόμο, στη σειρά των θρυλικών εκπομπών «Λαϊκοί Βάρδοι» που ακολούθησαν στο Δεύτερο Πρόγραμμα, για να φτάσει η φωνή του Γεραμάνη σ’ όλα τα γεωγραφικά μήκη και πλάτη, όπου υπάρχει ελληνισμός. Έναν δρόμο που ο Πάνος, από αμούστακο παιδί, είχε διαλέξει και οδοιπόρησε με συνέπεια.

Στον Πάνο Γεραμάνη οφείλουμε την καταγραφή (άρα και διάσωση) ενός σημαντικού κομματιού του λαϊκού μας πολιτισμού. Από την εκπομπές του και την πένα του «πέρασαν» εκατοντάδες γνωστοί δημιουργοί, μουσικοσυνθέτες, στιχουργοί, τραγουδιστές και τραγουδίστριες του λαϊκού μας τραγουδιού, προπονητές και ποδοσφαιριστές, αλλά και πρόσωπα που, αν δεν ήταν ο Γεραμάνης, δεν θα τους είχε αναφέρει ποτέ κανείς: από άγνωστους μουσικούς μέχρι σερβιτόρους λαϊκών κέντρων και εργάτες των αποδυτηρίων.

Η διάθεσή του για προσφορά ξέφευγε από τα στενά επαγγελματικά πλαίσια. Ο Γεραμάνης ήταν ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας, που κρατούσε τη δική του πόρτα πάντα ανοιχτή. Κάθε άλλο παρά τυχαίο είναι ότι αγαπήθηκε από χιλιάδες ανθρώπους, αν και γνωρίστηκε από κοντά με πολύ λιγότερους. Ο Γεραμάνης δεν αγάπησε γενικά το τραγούδι και το ποδόσφαιρο, αλλά και τους ανθρώπους που τα εκπροσωπούσαν. Αγάπησε πολύ τους ανθρώπους κι αυτό ήταν κάτι που εισέπρατταν πολλοί περισσότεροι από τους φίλους του που είχαν την τύχη να το ζουν…

Ενώ μπορούσε ν’ αποχτήσει πολλά, ο Γεραμάνης, σε αντίθεση με πλειάδα συναδέλφων του δημοσιογράφων, δεν συγκέντρωσε υλικό πλούτο. Είχε συνειδητοποιήσει από νωρίς ότι η ευτυχία δεν κρύβεται πίσω από τα υλικά αγαθά, μα στις ανθρώπινες σχέσεις. Όταν, το 1999, του απονεμήθηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας το βραβείο του Ιδρύματος Μπότση, το χρηματικό έπαθλο το ξόδεψε σε μια ταβέρνα, μαζί με όλους τους συναδέλφους του στην εφημερίδα «Τα Νέα» όπου εργαζόταν και άλλους φίλους του.

Ο Πάνος Γεραμάνης

Οι φίλοι του Πάνου Γεραμάνη, που είχαν το προνόμιο να τον συναντούν τις Παρασκευές στην ταβέρνα του Χαμηλού, στον Κολωνό, μετά τον χαμό του σκάρωσαν τους παρακάτω στίχους, πάνω στο ρυθμό του γνωστού τραγουδιού του Γιάννη Παπαϊωάννου «Τον Χάρο τον αντάμωσαν».

Ο Χάρος σαν αντάμωσε τον Πάνο Γεραμάνη,
του λέει: «Σε τοποθέτησα στην πτέρυγα Τσιτσάνη
αλλ’ άμα θέλεις διάλεξε Μουράτη στραβοκάνη
μια κι είσαι γαύρος ζωντανός, καλό παιδί τζιμάνι».

«Άσε ρε Χάρε να χαρώ τ’ αρχαίο τρίλημμά μου
να ‘χω κιλά για να μου λέν’ αφέντη κι άρχοντα μου
σαν πίνω απ’ το καλό κρασί στα στέκια τα δικά μου
οπού ‘χει τις Παρασκευές συλλείτουργο η καρδιά μου.

Να μη μετράς τις Κυριακές που βλέπω τους Ριβάλδους
ούτε τα ψυχο-Σάββατα που κελαηδώ για βάρδους
τον Στέλιο και τον Πρόδρομο για βάζελους και γαύρους
για Πράσινους και Βένετους, για Κίτρινους και Μαύρους.

Δευτέρα ως Πέμπτη μη γυρνάς σε λαϊκά σοκάκια
να παίρνεις ταξικούς νεκρούς από τα Κολωνάκια
να κάνεις ρεκτιφιέ χαφιέ και πάντα τον μαλάκα
για το δρεπάνι που κρατάς να λες πως κάνεις πλάκα.

Αυτό ‘ναι το κοντράτο μας κακόχρονο που να ‘χεις
μέρα Λαμπρής στην Πρέβεζα καριόλη να την πάθεις
μια κι είσαι χώμα και νερό Πρωτομαγιά θα μάθεις
πως ήμουν πάντα νικητής της ταξικής μου μάχης.

(Φωτογραφία και στίχοι από το βιβλίο του Βασίλη Καρδάση «ΠΑΝΟΣ ΓΕΡΑΜΑΝΗΣ, Σε δρόμους λαϊκούς», εκδόσεις ΑΓΚΥΡΑ, 2010)

Ακούραστος, ο Γεραμάνης τίμησε τη δημοσιογραφία μέχρι το τέλος της ζωής του (του άρεσε να τον αποκαλούν «ρεπόρτερ δρόμου»), συνδυάζοντας το ποδόσφαιρο, με το λαϊκό τραγούδι, την ταβέρνα, το κρασί και το καλό φαγητό. Μετά από σχεδόν μισό αιώνα συγκέντρωσε ένα τεράστιο αρχείο που περιλαμβάνει δίσκους, φωτογραφίες, δημοσιεύματα, πρωτόλειο υλικό και έρευνα.  Όπως έγινε γνωστό η ΕΡΤ ψηφιοποιεί τις εκπομπές του, οι οποίες θα δοθούν στο Αρχείο Πάνου Γεραμάνη που επιμελείται η σύντροφος της ζωής του Ναυσικά Γεραμάνη, με τη φροντίδα της οποίας θα μεταφερθεί και θα στεγαστεί σε χώρο που ετοιμάζεται στη γενέτειρά του, στο Βασιλικό Χαλκίδας.

Ο Πάνος Γεραμάνης ήταν ο ίδιος ένα κινητό αρχείο. Είχε απίστευτη μνήμη κι οι φίλοι του που χρειάζονταν πληροφορίες προσέτρεχαν σ’ αυτόν. Άνθρωποι που τον έζησαν τον αποκαλούν «μηχανή αναζήτησης» που προηγήθηκε της γνωστής διαδικτυακής…

Εκτός από την εργατικότητα και την δοτικότητα, τον χαρακτήριζε η σεμνότητα. Ο Γεραμάνης ακολουθώντας την πάντα ανήσυχη φωνή της ασυμβίβαστης με το άδικο συνείδησής του («ήταν στο ΚΚΕ από νεαρή ηλικία μέχρι το τέλος», θα πει σε πρόσφατη τηλεοπτική εκπομπή ο φίλος του, μουσικοσυνθέτης Γιώργος Κοντογιάννης), με τη στάση ζωής του δίδασκε ήθος.

Η πολιτεία οφείλει να σκύψει πάνω από το πολύτιμο Αρχείο του Πάνου Γεραμάνη και να στηρίξει όσους εργάζονται για τη σωστή στέγαση και λειτουργία του. Το οφείλει στον πολιτισμό, στον αθλητισμό και πάνω απ’ όλα στις νεότερες γενιές.