Μα έτσι δε θέλουν όλοι; Εδώ τα πιασάρικα fake news

Για τους Γερμανούς τα Χριστούγεννα φέρνουν την εποχή των δώρων. Bescherung λένε το έθιμο που τους θέλει να ανταλλάσσουν τα δώρα με τους αγαπημένους τους, κάτω από το στολισμένο δέντρο. Η λέξη Bescherung έχει διπλή έννοια. Όταν ένας Γερμανός λέει «da haben wir die Bescherung», η φράση ισοδυναμεί με «ζήτω το χάος που κάναμε». Τα φετινά Χριστούγεννα έφεραν διπλή Bescherung στην δημοσιογραφία της χώρας – με δωράκι το απόλυτο χάος.

Την περασμένη εβδομάδα στο υπερήφανο, έγκριτο ΜΜΕ της Γερμανίας, η ναυαρχίδα της δημοσιογραφίας, όπως αρέσκεται να παρουσιάζεται, αναγκάστηκε να παραδεχτεί ότι ένα από τα ανερχόμενα αστέρια της, ο πολυβραβευμένος συντάκτης Claas Relotius, τους πούλησε ούτε λίγο ούτε πολύ, καμιά πενηνταριά ρεπορτάζ με μυθοπλασίες.

Αξιοσημείωτο είναι ότι τα παραμυθένια ρεπορτάζ άρεσαν τόσο που οι επιτροπές με τους έγκριτους σοφούς της δημοσιογραφίας, τα έκριναν ως άρθρα που δεν αφήνουν αμφιβολία για της πηγές τους, ως ιστορίες που σοκάρουν και τον συγγραφέα ως πολυταλαντούχο και χαρισματικό ερευνητή – δημοσιογράφο.

Σοκ και δέος – με στόμφο και με βαρυσήμαντες, δραματικές περιγραφές προσπαθεί, το der Spiegel, να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα. Μάλιστα μας παρουσιάζεται, το άριστο περιοδικό με τους τέλειους μηχανισμούς ελέγχου, ως θύμα του κακόβουλου τριαντατριάχρονου μυθοπλάστη. Ο νέος αρχισυντάκτης Ullrich Fichtner, που θα αναλάβει από το νέο έτος το περιοδικό, επέλεξε για το άρθρο περιγραφής του σκανδάλου, ακριβώς το ίδιο στιλ όπως έχουν τα άρθρα του πολυβραβευμένου Μινχάουζεν. Είναι το δραματικό storytelling, το στιλ ρεπορτάζ που αρέσει – «αφού έτσι το θέλουν οι αναγνώστες». Τι και αν ακριβώς αυτό το στιλ είναι κιτσάτο του κερατά!

Αλήθεια, ποιος νοήμων άνθρωπος πιστεύει ότι ένα παιδάκι, που το βρίσκει τελείως τυχαία ο ρεπόρτερ στην Συρία, σιγοτραγουδάει έναν στίχο ποιητικό από «παιδικό τραγούδι» που όμως είναι παντελώς άγνωστο, ακόμη και στους ίδιους τους Σύριους; Και πόσο πειστικό είναι ένα κείμενο, όταν το άγνωστο τραγουδάκι, στην περίπτωση αυτή, ταιριάζει γάντι σε όλα αυτά που περιγράφονται στο άρθρο; Ελάτε τώρα να προσθέσουμε και την υπόλοιπη σάλτσα στο κομμάτι. Το εν λόγω παιδάκι, ούτε λίγο ούτε πολύ, νιώθει ότι μια δικιά του πράξη, μια ζαβολιά, προκάλεσε τον εμφύλιο στην Συρία. Το παιδάκι καταφέρνει να αιτιολογήσει τις τύψεις του, συνδέοντας τες με πραγματικά γεγονότα από την αρχή της σύρραξης.

Σας φαίνεται περίεργο; Κάνετε λάθος. Ένα τέτοιο άρθρο πήρε το πρώτο βραβείο της πιο σημαντικής διάκρισης, για Γερμανόφωνους δημοσιογράφους. Και πώς να μην είναι σταρ ο νεαρός δημοσιογράφος που το έγραψε; Αφού κατάφερε να βρει πριν τρία χρόνια, λογιστή στην Κούβα που έβγαζε 20.000 Ευρώ το εξάμηνο, μόνο με τις δηλώσεις από τους λούστρους. Τι και αν τότε στην Κούβα δεν υπήρχε καν λογιστής και … δεν υπήρχε ανάγκη για πολύπλοκες φορολογικές δηλώσεις.

Ο πολυβραβευμένος έγραφε και έγραφε… για προσφυγόπουλα παιδάκια σκλάβους που έβρισκε σε υπόγεια στην Τουρκία, underground φάση Κουστουρίτσα χωρίς καλάσνικοφ, αλλά και χωρίς καμία δυσκολία για τον πολυταλαντούχο, να εισχωρήσει στην φάμπρικα της σκλαβιάς. Ήξερε Τούρκικα; Μπα… απλά είχε το χάρισμα να καταλάβει κάθε λέξη που του έλεγαν, μόνος του, χωρίς μεταφραστή. Και τσουπ, να τα πάλι τα τραγουδάκια, και αυτά τα παιδιά είχαν την ταιριαστή μουσική υπόκρουση, με στίχους απόλυτα ταιριαστούς στην ιστορία. Όχι, δεν είναι σινεμά του Χόλυγουντ, άρθρο του der Spiegel είναι.

Τέτοια άρθρα έγραφε και ξαναέγραφε ο ήρωας της ιστορίας μας, και τον χειροκροτούσαν οι συνάδελφοι και οι προϊστάμενοί του στο περιοδικό. Δεν ξέρουμε βέβαια τι τραγουδάκια έλεγαν.

Αν ψάξουν κάποιο ταιριαστό με την ιστορία, ας δουν και λίγο τους στίχους του Απόστολου Καλδάρα:

« Κάτσε στο τραπεζάκι σου

κι άσε τις ειρωνείες

και πριν μου βγεις εμένανε, κορόιδο,

πάρε πληροφορίες.»

Γιατί τώρα στο Αμβούργο, στα κεντρικά του der Spiegel, κάθονται στα τραπεζάκια τους και κάνουν επιτροπές επί επιτροπών για να βρουν τι έφταιξε. Να δουν πώς θα την βγάλουν ασπροπρόσωποι και πώς θα γίνει για όλα να φταίει ο κακός, ο πολυβραβευμένος.

Μόνο που η πραγματικότητα δεν είναι παραμύθι και δεν έχει μόνο έναν δράκο. Και γιατί άλλωστε να είναι δράκος ο μυθοπλάστης; Τους έδωσε αυτό που ήθελαν, αυτό που πουλούσε! Τους το σέρβιρε στο πιάτο, έτοιμο και πιασάρικο και με μπόλικη γευστική σάλτσα.

Γιατί ο φερόμενος ως θήτης της ιστορίας, είναι και ο ίδιος θύμα. Σχεδόν δύο δεκαετίες τώρα τα Γερμανικά ΜΜΕ κάνουν «μεταρρυθμίσεις». Κόβουν θέσεις, κόβουν κονδύλια, απαιτούν όμως την ίδια ποιότητα, το ίδιο στιλ και την ίδια αυθεντικότητα, όπως αυτή που υπήρχε όταν τα ΜΜΕ πλήρωναν μόνιμους ανταποκριτές στις ξένες χώρες, με μισθούς που εξασφάλιζαν μια αξιοπρεπή ζωή.

Τώρα συνήθως είτε (στην καλύτερη των περιπτώσεων) μοιράζονται πολλά ΜΜΕ παράλληλα έναν ανταποκριτή ή, όπως το der Spiegel, στέλνουν έναν «αλεξιπτωτιστή» για λίγο καιρό σε ένα μέρος που δεν γνωρίζει, αλλά πρέπει να βρει μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, την σούπερ αποκλειστική ιστορία.

Αυτός από την πλευρά του θα βρει, συχνά, κάποιον τοπικό συνάδελφο και θα του δώσει ένα χαρτζιλίκι για να βρει βοήθεια. Στο Αφγανιστάν πχ. παίζουν αμοιβές 30 ευρώ στους τοπικούς, για να μπουν αυτοί στην φωτιά και να φέρουν στον εκάστοτε πολυβραβευμένο, ταλαντούχο λευκό, την τοπ ιστορία. Στην χώρα μας, σε εποχές Grexitοφοβίας υπήρχαν αλεξιπτωτιστές που έβρισκαν άλλους ανταποκριτές και ήθελαν να έχουν πρόσβαση σε όλα – σε τιμές γιουσουρούμ.

«Νταξ, δηλωμένος ξένος ανταποκριτής είσαι. Μα έχεις Ελληνικό όνομα, γιατί να κόβεις τιμολόγιο, φοροφυγάδες δεν είστε όλοι; Και γιατί να απαιτείς πληρωμή όπως προβλέπει η συλλογική σύμβαση, αφού αυτή είναι για Γερμανούς;!» – λόγια Γερμανίδας που ήρθε και αυτή με αλεξίπτωτο από ένα ΜΜΕ, το όποιο μετά από το τιμολόγιο, έκοψε κάθε συνεργασία. Ε, τυχαίο θα ήταν…

«Σιγά μην πληρώσουμε τέλη για να κάνουμε τα γυρίσματα, σιγά μην ζητήσουμε άδεια! Πρέπει να μάθετε ότι δεν είστε λαός αφεντικών αλλά λαός υπηρετών!», λόγια άλλης δημοσιογράφου από την Γερμανία που ήθελε να γυρίσει το ρεπορτάζ της με ελάχιστο κόστος, αφού «ο σταθμός μας κάνει περικοπές».

«Μα πως και γλεντάνε το καρναβάλι αφού είναι χρεωκοπημένοι!», η απορία αλεξιπτωτίστριας τηλεοπτικής το 2015 όταν έντρομη διαπίστωσε ότι στην Ελλάδα δεν καταργήσαμε το καρναβάλι.

«Ο ταξιτζής μου είπε ότι οι Έλληνες κακώς έχουν αυτοκίνητα και κακώς δεν μετακινούνται με άλογα», το είπε στα σοβαρά έγκριτος Γερμανός δημοσιογράφος σε μεγάλο κρατικό κανάλι σε ρεπορτάζ για την Ελλάδα. Τι του είπε ο ταξιτζής; «Αντί για Mercedes θα έπρεπε να είχαμε προτιμήσει τα Pony.» Ο αλεξιπτωτιστής δεν ήξερε ότι τα πόνυ που αναφέρθηκε ο ταξιτζής… ήταν Ελληνικά αυτοκίνητα και όχι τα συμπαθή τετράποδα που κατάλαβε ο ίδιος. Μπορεί το λάθος να το έκανε και ένας μεταφραστής. Ποιος ξέρει; Άλλωστε η ιστορία με τα άλογα είναι πιο πιασάρικη – έτσι δεν είναι;

Και ζήσανε αυτοί σκατά και εμείς χειρότερα, ώσπου να ανακαλύψουν ότι δεν γίνονται όλα τζάμπα. Πιο φθηνά και ταυτόχρονα πιο καλά…. – είναι ο καπιταλισμός, ηλίθιοι!