Μπομπ Ντύλαν (24.5.1941): Καλά Είμαι, Μάνα (Απλώς Αιμορραγώ)

It’s Alright, Ma (I’m Only Bleeding). Ένα ακόμα μεγάλο —επίκαιρο πάντα— αντιπολεμικό τραγούδι από την ταραγμένη 10ετία του ’60, μια από τις μεγάλες στιγμές του κυρίου Ρόμπερτ Άλλεν Ζίμμερμαν, κατά κόσμον Μπομπ Ντύλαν. Γράφτηκε το 1964 και κυκλοφόρησε με το LP Bringing It All Back Home τον Απρίλη 1965, χρονιά που ο Ντύλαν θα την κλείσει με το Highway 61 Revisited, όπου και το ιδιοφυές, διεισδυτικό Επιτάφιο Μπλουζ (Κατιούσα, 24/5/2022).

«Το 1965, ο Ντύλαν ξεκίνησε τη χρονιά βάζοντας τα δυνατά του να απομακρυνθεί όσο το δυνατόν γρηγορότερα από τα finger-pointing songs [που κατηγορούν, που κουνάνε το δάχτυλο] και την τελείωσε αλλάζοντας την πορεία της αμερικανικής λαϊκής μουσικής. Ηχογράφησε δυο εκπληκτικά άλμπουμ, δυο αριστουργήματα που άνοιγαν ένα δρόμο τον οποίο δεν είχε ακολουθήσει κανένα άλλο folk, pop ή rock άλμπουμ⸱ και μετά, παρεμπιπτόντως, επαναπροσδιόρισε για μια ακόμα φορά την καλλιτεχνική του ταυτότητα» [Το Λεύκωμα του Bob Dylan (σ. 41⸱ βλ. κάτω)].

Ο ίδιος ο Ντύλαν, που είχε φτάσει στη Νέα Υόρκη τέσσερα χρόνια νωρίτερα κουβαλώντας στις αποσκευές του τον Γούντι Γκάθρι, θυμάται:

«Συνειδητοποιούσα ότι είχα αρχίσει να γίνομαι διάσημος, αλλά μόνο στο χώρο της μουσικής. Και οπωσδήποτε δεν ήμουν καμιά μεγάλη διασημότητα. Αυτό θα ήταν αδιανόητο. Ούτε και θα ήθελα κάτι τέτοιο εκείνη την εποχή. Εγώ ήθελα να με ξέρουν μόνο οι άνθρωποι οι οποίοι ενδιαφέρονταν για το είδος της μουσικής που έπαιζα, όπου κι αν βρίσκονταν» (ό.π.).

1965: Κορύφωση του 20ετή (1955-1975) Πολέμου στο Βιετνάμ. Ο Ντύλαν είναι μόλις 24 χρονών:

Ξαναφέρνοντάς τα όλα πίσω: Τη μουσική, το τραγούδι, την πολιτική, την πολιτική στο τραγούδι, το τραγούδι στην πολιτική, την κοινωνία που πάει του χαμού, τα παιδιά που αιμορραγούν στον μπουρδελοπόλεμο του μπάρμπα-Σαμ…

Μπομπ Ντύλαν

(Ρόμπερτ Άλλεν Ζίμμερμαν, 24 Μαΐου 1941)

Καλά Είμαι, Μάνα (Απλώς Αιμορραγώ)

Μετάφραση — Επιμέλεια

Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

It’s Alright, Ma (I’m Only Bleeding)

Live at the Oval, City Hall, Sheffield, UK – April 1965 · Bob Dylan

Καλά Είμαι, Μάνα (Απλώς Αιμορραγώ)

Σκοτάδια του μεσημεριού
Σκιές στ’ ασήμια του σπιτιού
Σε μια λεπίδα, στο μπαλόνι ενός παιδιού
Σβήνει του ήλιου το φως του φεγγαριού
Κι εσύ μαθαίνεις ξαφνικά
Πως είναι ανώφελο ό,τι κάνεις.

Πέφτουν με χλεύη απειλές
Κι αυτοκτονίας προσταγές·
Κι απ’ το χρυσό και κούφιο κόρνο ενός τρελού
Μάταια τα λόγια που ηχούν
Πως να γεννιέσαι αν δεν μπορείς πας να πεθάνεις.

Την κλήση παίρνεις για στρατό
Μαζί της πας στον πόλεμο
Στου ποταμού το βρυχηθμό
Θρηνείς μα βλέπεις να περνούν
Κι άλλοι που κλαίνε και πονούν, και μην
Το παρακάνεις.

Λοιπόν να μην ανησυχείς
Τ’ αλλόκοτο μη φοβηθείς
Καλά είμαι, Μάνα, απλώς αναστενάζω.

Σε κάποιες νίκες μα και συντριβές,
Αιτίες σπουδαίες κι ασήμαντες
Θα δεις στο βλέμμα εκείνων που καλούν
Να σέρνονται όσοι δεν θα σκοτωθούν
Κι αυτών που τίποτα σου λεν να μη μισείς
Πέρα απ’ το μίσος.

Απάτης λόγια – σφαίρες που αλυχτούν
Θεοί επίγειοι το στόχο τους χτυπούν
Όπλα-παιγνίδια που πυροβολούν
Χριστοί φωσφοριζέ ακτινοβολούν
Κι εύκολα θα το δεις, μην πας μακριά,
Πως τίποτα ιερό δεν έμεινε ίσως.

Παπάδες για διαβόλους σού μιλάνε
Κι οι δάσκαλοι για γνώση τσαμπουνάνε
Για πιάτα γεμισμένα με δολάρια
Η καλοσύνη κλείνεται σε τρύπα
Μα ακόμα και ο πρόεδρος των ΗΠΑ
Κάποτε θα σταθεί γυμνός στα δυο ποδάρια.

Κι όσο της πιάτσας κυριαρχούν οι λογικές
Προσέχω των ανθρώπων τις πουστιές
Κι εντάξει, Μάνα, τα φέρνω βόλτα.

Αφίσες που σ’ εξαπατούν
Και λες πως σε χειροκροτούν
Πως είσαι ο μόνος που ποθούν
Πως μόνο εσύ ’σαι ο νικητής
Μα πέφτει απάνω σου η ζωή
Και σε πλακώνει.

Χάνεις τα πάντα μα γυρνάς
Κι άφοβος τώρα στέκεις και κοιτάς
Μονάχος και στο πλάι σου κανείς
Μα ξάφνου ξέμακρα κι αχνά
Στα κοιμισμένα σου αυτιά
Κάποιον ακούς να σε ζυγώνει.

Ρωτάς, τα νεύρα σου φωτιά
Μα απάντηση δεν βρίσκεται καμιά
Να σε γεμίσει να σου δώσει σιγουριά
Να κάνει το μυαλό σου να ηρεμήσει
Πως τίποτα κανείς και πουθενά
Δεν σε βαστάει.

Οι άρχοντες νομοθετούν
Γι’ ανόητους και συνετούς
Τίποτα, Μάνα, στη ζωή δεν με κρατάει.

Κι αυτοί που πρέπει να υπακούν
Εκείνους που ποσώς δεν εκτιμούν
Δουλειές και τύχη βλαστημούν
Με ζήλεια τους ελεύθερους κοιτούν
Κάνουν τα πάντα και ζητούν
Την αφεντιά τους όσο όσο να πουλήσουν.

Μα κάποιοι δήθεν με αρχές
Με κόμματα κι επιταγές
Σε λέσχες μπαίνουν κοσμικές
Κάνουνε σ’ όλους κριτικές
Κι είδωλα τώρα στήνουνε και λεν
Θεέ μου ευλόγα τους να ζήσουν.

Κι όποιος με φλόγα τραγουδά
Στης βιοπάλης τη φωτιά
Και στις τανάλιες της ζωής έχει λυγίσει
Δεν θέλει να ’ρθει πιο ψηλά
Μόνο να πάει πιο βαθιά στην τρύπα
Που έχει πέσει.

Κανέναν δεν κατηγορώ
Σε τρώγλη ανήλιαγη αν τον βρω
Μα εντάξει Μάνα, ας με σχωρέσει.

Γριές δικαστίνες εραστές επιτηρούν
Ανέραστες κι όμως τολμούν
Για ήθη να μας εγκαλούν
Όταν το χρήμα ζέχνει και βρομά
Αισχροί, ποιος δίνει έναν παρά
Στην προπαγάνδα, στην απάτη.

Κι όσοι φρουρούν όσα είν’ ανίκανοι να δουν
Μ’ αλαζονεία του φονιά, με σιγουριά,
Θα χάσουν τα μυαλά τους ξαφνικά
Κι όσοι θαρρούν πως του θανάτου οι τιμές
Δεν θα τους έρθουν φυσικά
Μες στη ζωή τους μένουν αμανάτι.

Τα μάτια μου σε τάφους σταματούν
Σε κάλπικους θεούς που με κοιτούν
Ξύνω του τίποτα το βάναυσο εμπαιγμό
Βαδίζω με τα χέρια και κλοτσώ
Τις χειροπέδες μου να σπάσω προσπαθώ
Μπούχτισα, λέω, κι απορώ
Τι άλλο πια με περιμένει;

Κι αν τα όνειρά μου τα ’βλεπαν κι εκείνα
Θα μ’ έσερναν στην γκιλοτίνα
Μα εντάξει, Μάνα, αυτή η ζωή μάς απομένει.

Μετάφραση: Μπάμπης Ζαφειράτος, 7-8/11/2016. Εδώ ξανακοιταγμένο.

(Το πρωτότυπο κείμενο κάτω)

Μπομπ Ντύλαν (Ρόμπερτ Άλλεν Ζίμμερμαν), 24 Μαΐου 1941, Μινεσότα, ΗΠΑ. Νόμπελ Λογοτεχνίας, 13 Οκτ. 2016.
Σχέδιο (1ο από 3 του Ντύλαν), Μπάμπης Ζαφειράτος, 13.X.2016 (Μολύβι, 29 χ 21 εκ.)

Βλέπε και:

Μπομπ Ντύλαν (24.5.1941): Επιτάφιο Μπλουζ – Ένα μυθικό τραγούδι για τον μπουρδελοπόλεμο του μπαρμπα-Σαμ

Bringing It All Back Home (1965)

Bringing It All Back Home: Πέμπτο άλμπουμ, Μάρτιος 1965, έξι μήνες πριν το Highgay 61 με το καταπληκτικό Επιτάφιο Μπλουζ.

Το χιούμορ και τα λογοπαίγνια του άλμπουμ απουσίαζαν από δύο τραγούδια, το Gates of Eden και το It’s Alright, Ma (I’m Only Bleeding). Και τα δυο έδειχναν σαφώς την πρόθεσή τους να εκθέσουν έναν κόσμο που ήταν εκτός ελέγχου. Ο Ντύλαν δεν έκανε σχέδια για να φέρει τον κόσμο στα ίσα του⸱ παρουσίαζε απλώς μια κοινωνία που είχε χάσει κάθε επαφή με τις βασικές αξίες της, και ζωγράφιζε την εικόνα όπως την έβλεπε, εντελώς ζοφερή. Και τα δυο απείχαν πια πολύ από την απόκοσμη αθωότητά του Blowin’ In The Wind (Βλ. μεταφρασμένο από Μποτίλια Στον Άνεμο).

[Το Λεύκωμα του Bob Dylan. Μεταίχμιο, 2005. Κείμενο: Ρόμπερτ Σαντέλι. Μτφρ. Χίλντα Παπαδημητρίου, Νίκη Προδρομίδου (σελ. 42)].

Τα τραγούδια του δίσκου

Πρώτη όψη
1. Subterranean Homesick Blues 2:21
2. She Belongs to Me 2:47
3. Maggie’s Farm 3:54
4. Love Minus Zero / No Limit 2:51
5. Outlaw Blues 3:05
6. On the Road Again 2:35
7. Bob Dylan’s 115th Dream 6:30

Δεύτερη όψη
1. Mr. Tambourine Man 5:30
2. Gates of Eden 5:40
3. It’s Alright, Ma (I’m Only Bleeding) 7:29
4. It’s All Over Now, Baby Blue 4:12

Ηχογράφηση: 13 – 15 Ιαν. 1965
Κυκλοφορία: 22 Μαρτ. 1965
Columbia

Οι Μουσικοί
Bob Dylan – Κιθάρα, φυσαρμόνικα, πλήκτρα, τραγούδι

John Boone – Μπάσο
Al Gorgoni – Κιθάρα
Bobby Gregg – Τύμπανα
Ο Παύλος Griffin – Πιάνο, πλήκτρα
John P. Hammond – Κιθάρα
Bruce Langhorne – Κιθάρα
Bill Lee – Μπάσο
Joseph Macho, Jr – Μπάσο
Frank Owens – Πιάνο
Kenny Rankin – Κιθάρα
John B. Sebastian – Μπάσο

Bringing It All Back Home

Ήταν δύσκολο να κατατάξει κανείς το Bringing It All Back Home. Επρόκειτο για ένα rock άλμπουμ με folk αποχρώσεις; Ή μήπως για ένα folk άλμπουμ με rock επιρροές; Ο Ντύλαν ήταν ένας folk τραγουδιστής που είχε ξεστρατίσει ή ένας ρόκερ ο οποίος, ξυπνώντας από μακρύ λήθαργο, είχε ανακαλύψει ξαφνικά την πραγματική του κλίση; Ή μήπως ήταν απλώς ένας ασυνήθιστα ταλαντούχος τραγουδοποιός και καλλιτέχνης, ο οποίος ακολουθούσε το ένστικτό του, εξελισσόταν και ανταποκρινόταν σε καινούργιες ιδέες και ερεθίσματα; (Το Λεύκωμα του Bob Dylan. Ό.π.).

Bringing It All Back Home: Στη φωτογραφία που καλύπτει το εξώφυλλο του δίσκου αποτυπώνεται η ιδιαίτερη συμπάθεια του Ντύλαν για τον Τζόνσον (Πρόεδρος ΗΠΑ 1963-1969), που φιγουράρει (αριστερά) σαν «πρόσωπο της χρονιάς», στο τεύχος του περιοδικού TIME (Ιαν. 1965).

It’s Alright, Ma (I’m Only Bleeding)

Shelter from the Storm (Live at Nippon Budokan Hall, Tokyo, Japan – February/March 1978)

Darkness at the break of noon
Shadows even the silver spoon
The handmade blade, the child’s balloon
Eclipses both the sun and moon
To understand you know too soon
There is no sense in trying

As pointed threats, they bluff with scorn
Suicide remarks are torn
From the fool’s gold mouthpiece the hollow horn
Plays wasted words, proves to warn
That he not busy being born is busy dying

Temptation’s page flies out the door
You follow, find yourself at war
Watch waterfalls of pity roar
You feel to moan but unlike before
You discover that you’d just be one more
Person crying

So don’t fear if you hear
A foreign sound to your ear
It’s alright, Ma, I’m only sighing

As some warn victory, some downfall
Private reasons great or small
Can be seen in the eyes of those that call
To make all that should be killed to crawl
While others say don’t hate nothing at all
Except hatred

Disillusioned words like bullets bark
As human gods aim for their mark
Make everything from toy guns that spark
To flesh-colored Christs that glow in the dark
It’s easy to see without looking too far
That not much is really sacred

While preachers preach of evil fates
Teachers teach that knowledge waits
Can lead to hundred-dollar plates
Goodness hides behind its gates
But even the president of the United States
Sometimes must have to stand naked

An’ though the rules of the road have been lodged
It’s only people’s games that you got to dodge
And it’s alright, Ma, I can make it

Advertising signs they con
You into thinking you’re the one
That can do what’s never been done
That can win what’s never been won
Meantime life outside goes on
All around you

You lose yourself, you reappear
You suddenly find you got nothing to fear
Alone you stand with nobody near
When a trembling distant voice, unclear
Startles your sleeping ears to hear
That somebody thinks they really found you

A question in your nerves is lit
Yet you know there is no answer fit
To satisfy, insure you not to quit
To keep it in your mind and not forget
That it is not he or she or them or it
That you belong to

Although the masters make the rules
For the wise men and the fools
I got nothing, Ma, to live up to

For them that must obey authority
That they do not respect in any degree
Who despise their jobs, their destinies
Speak jealously of them that are free
Cultivate their flowers to be
Nothing more than something they invest in

While some on principles baptized
To strict party platform ties
Social clubs in drag disguise
Outsiders they can freely criticize
Tell nothing except who to idolize
And then say God bless him

While one who sings with his tongue on fire
Gargles in the rat race choir
Bent out of shape from society’s pliers
Cares not to come up any higher
But rather get you down in the hole
That he’s in

But I mean no harm nor put fault
On anyone that lives in a vault
But it’s alright, Ma, if I can’t please him

Old lady judges watch people in pairs
Limited in sex, they dare
To push fake morals, insult and stare
While money doesn’t talk, it swears
Obscenity, who really cares
Propaganda, all is phony

While them that defend what they cannot see
With a killer’s pride, security
It blows the minds most bitterly
For them that think death’s honesty
Won’t fall upon them naturally
Life sometimes must get lonely

My eyes collide head-on with stuffed
Graveyards, false gods, I scuff
At pettiness which plays so rough
Walk upside-down inside handcuffs
Kick my legs to crash it off
Say okay, I have had enough,
What else can you show me?

And if my thought-dreams could be seen
They’d probably put my head in a guillotine
But it’s alright, Ma, it’s life, and life only

℗ 1978 Columbia Records, a division of Sony Music Entertainment Released on: 1979-04-23

Bass, Vocal: Rob Stoner
Acoustic Guitar, Vocal: Steven Soles
Vocal: Helena Springs
Vocal: Jo Ann Harris
Vocal: Debi Dye
Guitar: Billy Cross
Dobro, Guitar, Mandolin, Violin: David Mansfield
Percussion: Bobbye Hall
Drums: Ian Wallace
Keyboards: Alan Pasqua
Flute, Recorder, Saxophone: Steve Douglas
Producer: Don DeVito
Engineer: Tom Suzuki
Engineer: Teppei Kasai
Engineer: Tetsuro Tomita
Engineer: G.H. Sukegawa

Μετάφραση – Επιμέλεια
Μπάμπης Ζαφειράτος – Μποτίλια Στον Άνεμο

Πρώτη δημοσίευση: Μποτίλια Στον Άνεμο, 9/11/2016, με αφορμή την απονομή του Βραβείου Νόμπελ στον Ντύλαν. Εδώ ξανακοιταγμένο με προσθήκες σημειώσεων και βίντεο.

Περισσότερος Ντύλαν:
Από Κατιούσα και από Μποτίλια Στον Άνεμο

Δες ακόμα:

Γούντι Γκάθρι (14.7.1912 – 3.10.1967): Η Σφαγή του 1913 – Μπομπ Ντύλαν: Τραγούδι για τον Γούντι

Μπομπ Ντύλαν: Η δολοφονία του Έμετ Τιλ – Μετάφραση στα μέτρα της μελωδίας