Μακρόνησος | «Μα τι άνθρωποι ήταν αυτοί; Από τι υλικό ήταν φτιαγμένοι;».
Η ιστορία κατέγραψε και τιμάει τους αδάμαστους ήρωες με κάθε πληγή, κάθε χαρακιά στην ψυχή και στο σώμα να αποτελεί ανεκτίμητο παράσημο.
Με αφορμή τις πρόσφατες κινητοποιήσεις και τη μεγάλη μάχη που δίνει το προοδευτικό κίνημα κόντρα στα ιδιωτικά Πανεπιστήμια, σε ένα περιβάλλον υποβάθμισης των βασικών χαρακτηριστικών της εκπαίδευσης και διαρκούς πτώσης του μέσου μορφωτικού επιπέδου αξίζει να σημειώσουμε τον ρόλο και την παρέμβαση του λαϊκού κινήματος δεκαετίες πριν για τη γενικότερη αναβάθμιση της δημόσιας εκπαίδευσης, αλλά και πιο ειδικά για τη μόρφωση και αυτομόρφωση των αγωνιστών πολιτικών κρατουμένων στους τόπους εξορίας.
Οι κομμουνιστές κρατούμενοι δεν έπαυαν να είναι κοινωνικοί άνθρωποι. Στον αγώνα τους για έναν καλύτερο κόσμο ένιωθαν την ανάγκη να πλουτίζουν τις γνώσεις τους, όχι για το ατομικό όφελος, αλλά για το κοινωνικό σύνολο. Για να μπορούν από καλύτερες θέσεις και με περισσότερη γνώση να παλεύουν για την κοινωνία που οραματίζονται.
Είναι κι αυτό μια απόδειξη των ανειρήνευτων αντιθέσεων των δύο κόσμων.
Το παράδειγμα της Μακρονήσου που ακολουθεί είναι χαρακτηριστικό.
Στην πραγματικότητα αυτό που εξελίχθηκε στα χρόνια λειτουργίας της, αυτό που έγινε εκεί, δεν μπορεί να αποδοθεί σε ένα σύντομο κείμενο, στα όρια ενός άρθρου. Άλλωστε έχουν ασχοληθεί με την ιστορία της Μακρονήσου άνθρωποι που ζήσανε στο Κολαστήριο και αντέξανε, βγήκανε όρθιοι και συνέχισαν να αγωνίζονται. Συνέχισαν να καταγγέλλουν τη βαρβαρότητα που ζήσανε στα χρόνια του σκοταδισμού, αποκαλύπτοντας ταυτόχρονα όχι μόνο τους βασανιστές τους, αλλά και τους πολιτικά υπεύθυνους, τα ντόπια και ξένα αφεντικά τους. Πολλοί από αυτούς έχουν καταθέσει τις μαρτυρίες τους στην έκδοση της ΚΕ του ΚΚΕ για την ιστορία της Μακρονήσου.
Σήμερα θα αναφερθούμε σε μια άλλη πλευρά: Στην ανθρώπινη, στην αλληλεγγύη των κολασμένων, τη φροντίδα για τον συνάνθρωπο, το ενδιαφέρον για τα προβλήματά του, την αγωνία τους και την πίστη πως όσοι βγούνε κάποτε ζωντανοί από το κολαστήριο πρέπει να σταθούν όρθιοι στα πόδια τους. Γι’ αυτό στα διαλείμματα από τα βασανιστήρια ξεδιπλωνόταν μια τεράστια μορφωτική διαπαιδαγωγητική δουλειά τόσο στη Μακρόνησο όσο και στους άλλους τόπους εγκλεισμού του ανθού της ελληνικής νεολαίας και όχι μόνο. Για όλα αυτά έχουν γράψει και έχουν δημοσιεύσει αγωνιστές που βιώσανε τις απάνθρωπες και μακρόχρονες συνθήκες διαβίωσης, διδάχθηκαν και μορφώθηκαν από τους μεγαλύτερους δασκάλους της εποχής που ήταν συγκρατούμενοί τους.
Μέσα από μια μαρτυρία – κατάθεση ψυχής ενός νεαρού Μακρονησιώτη της εποχής θέλω να ενισχύσω και να επιβεβαιώσω τα παραπάνω και ταυτόχρονα να προβληματίσω, χωρίς να κρύψω τον θαυμασμό μου για τους ανθρώπους αυτής της Δρακογενιάς, που μας κάνουν πάντα να αναρωτιόμαστε «Μα τι άνθρωποι ήταν αυτοί; Από τι υλικό ήταν φτιαγμένοι;».
Ο λόγος στον νεαρό Μακρονησιώτη:
«Το 1949 με συνέλαβαν και εξορίστηκα στη Μακρόνησο. Ήμουν στο Α’ Τάγμα. Ύστερα από κάποιο χρονικό διάστημα με ειδοποίησαν και πήγα στη σκηνή του Β’ Λόχου του Α’ Τάγματος. Η ομάδα εξόριστων που ήταν μέσα ζήτησε να μάθει τις γραμματικές μου γνώσεις. Τότε ήμουν 17 χρονών, στην 8η του 8τάξιου Γυμνασίου. Μου είπαν τα εξής: Εφόσον ζήσουμε, κάποτε θα μας απολύσουν και επομένως πρέπει να ολοκληρώσεις τις γνώσεις σου για να δώσεις εξετάσεις και να πάρεις το απολυτήριο του Γυμνασίου. Διότι υπάρχει ένας νόμος της μοναρχοφασιστικής κυβέρνησης που λέει πως μπορείς να δώσεις εξετάσεις σε όλες τις βαθμίδες, ως κατ’ ιδίαν διδαχθείς. Αυτόν τον νόμο θα αξιοποιήσουμε και εμείς. Αυτοί οι σύντροφοί μου ήταν οι δάσκαλοί μου. Μέσα σ’ αυτήν την πρωτόγνωρη βαρβαρότητα έμαθα τι θα πει επαναστάτης.
Αυτό συνέβη κατά τη διάρκεια της εξορίας μου στη Μακρόνησο το 1949-1950. Όταν με απέλυσαν έδωσα εξετάσεις και πήρα το απολυτήριο».
Σεμνά και ταπεινά. Χωρίς πολλά λόγια. Δωρικός ο σύντροφος, δεν αναφέρει καν ότι στη συνέχεια σπούδασε, έγινε γιατρός, τίμησε τον όρκο του Ιπποκράτη και στάθηκε δίπλα στον λαό και στους κατατρεγμένους.
Έφυγε από τη ζωή κρατώντας ψηλά τη σημαία του Κόμματος, του ΚΚΕ.
Πώς αλήθεια να μην είσαι σεμνός και ταπεινός, όταν στα νεανικά σου χρόνια είχες την «τύχη» να γνωρίσεις τους αλύγιστους της ταξικής πάλης, να διδαχθείς από αυτούς και να πάρεις κάτι από το μεγαλείο και το απόθεμα ψυχής που διαθέτανε.
Πώς να μη μείνεις πιστός και πάντα στις επάλξεις όταν έζησες εποχές και καταστάσεις που «σώπαιναν οι λύκοι γιατί ούρλιαζαν οι άνθρωποι»;
Πώς να αγνοήσεις, πώς να ξεχάσεις ότι το κολαστήριο της Μακρονήσου, που λειτούργησε από τις 3/4/1947 έως το 1958, έγινε ο πολυπληθέστερος τόπος εξορίας; Υπολογίζεται ότι περίπου 100.000 αγωνιστές βασανίστηκαν για να αποκηρύξουν το ΚΚΕ και την ΕΑΜική Αντίσταση.
Πώς να αφήσεις να ξεχαστεί ότι στις 29/2 ως 1/3 του 1948 στη φοβερή χαράδρα έγινε η μεγάλη σφαγή του ΑΕΤΟ; Οι ανθρωπόμορφοι βασανιστές σκότωσαν πάνω από 250 εξόριστους που αρνήθηκαν να υπογράψουν δήλωση μετανοίας.
Πώς να μην καταγγείλεις με όλη τη δύναμη της φωνής σου ότι το όργιο βίας και τρομοκρατίας, ο ατομικός και ομαδικός βασανισμός, οι δολοφονίες υπηρετούσαν ένα και μοναδικό σκοπό: Τη σωματική και πνευματική εξόντωση των κρατουμένων.
Δεν τα κατάφεραν στη Μακρόνησο και στα άλλα νησιά της εξορίας. Τα μαρτύρια, ο πόνος, το αίμα, οι δολοφονίες αντιμετωπίσθηκαν από τον μαζικό ηρωισμό των αλύγιστων!
Η ιστορία κατέγραψε και τιμάει τους αδάμαστους ήρωες με κάθε πληγή, κάθε χαρακιά στην ψυχή και στο σώμα να αποτελεί ανεκτίμητο παράσημο.
Από την άλλη παρέδωσε στη χλεύη και την καταφρόνια των γενεών όλους τους υπαίτιους του μαύρου στίγματος του «πολιτικού μας πολιτισμού».
Η σεμνότητα και η ταπεινότητα του συντρόφου, όπως όλων των αγωνιστών της ηρωικής και αδούλωτης δρακογενιάς, ήταν τέτοια που μου παρέδωσε την ενημερωτική επιστολή με τα αποδεικτικά των σπουδών του με την επιθυμία να κρατηθούν και, αν κριθεί ότι πρέπει να δημοσιοποιηθούν, αυτό να γίνει όταν θα έχει φύγει από τη ζωή.
Πιστεύω ότι είναι η κατάλληλη ώρα να δει τη δημοσιότητα η παραπάνω καταγραφή για να θυμηθούν οι παλιοί, που ασφαλώς έχουν συναντήσει παρόμοιες καταστάσεις και να μάθουν οι νεότεροι.
Έχει μεγάλη σημασία να γνωρίζουν οι νέοι-ες μας την πραγματική ιστορία της ταξικής πάλης και τους αγώνες που έδωσε ο λαός μας για την κοινωνική απελευθέρωση και την οικοδόμηση της δικής του εξουσίας. Αυτό το όραμα, αυτούς τους αγώνες τιμάμε και σήμερα αναδεικνύοντας και σηματοδοτώντας σε όλη την ΕΛΛΑΔΑ τα κάστρα του αγώνα στην ηπειρωτική και νησιωτική χώρα. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι οι ιστορικοί τόποι δεν προσφέρονται για ντεκόρ στα ολιγόλεπτα σόου παρουσίας στα ΜΜΕ των επίδοξων αναμορφωτών της «αριστεράς» (Τσίπρας – ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗ, Κασσελάκης – ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΣ).
Οι ιστορικοί τόποι και ιδιαίτερα η ΜΑΚΡΟΝΗΣΟΣ μας θυμίζουν πεισματικά ότι το λαϊκό επαναστατικό κίνημα, ιδεολογικά θωρακισμένο και αποφασισμένο, καμιά αντιλαϊκή – αντιδραστική δύναμη δεν μπορεί να το νικήσει. Ακόμα και όταν οι συσχετισμοί είναι αρνητικοί, γνωρίζουμε ότι ο ρεαλισμός της προσαρμογής είναι καταστροφικός. Άλλωστε εμείς αντλούμε δυνάμεις από την υπερεκατοντάχρονη Ιστορία μας και από τη στάση ζωής αυτών που μαρτύρησαν για να μπορούμε εμείς «ελεύθερα» να συνεχίσουμε την προσπάθεια για την ανάδειξη των κρίσιμων για το λαϊκό κίνημα ιστορικών τόπων και ιστορικών γεγονότων.
Γιατί αυτή η γη είναι, όπως λέει και ο ποιητής, «αιματοποτισμένη»:
Ξένε μου όπου πας και περπατάς τη γη μας
Να πατάς σεμνά και να αλαφροδιαβαίνεις
Τι είναι ο τόπος μας αιματοποτισμένος
Κάθε δρασκελιά και από ένας σκοτωμένος.
Β. ΡΩΤΑΣ
Θεοδόσης Κωνσταντινίδης
* Ο Θεοδόσης Κωνσταντινίδης είναι μέλος της Επιτροπής Μουσείων και Μνημείων της ΚΕ του ΚΚΕ
