Κυρπαντελισμός, το ανώτερο στάδιο του φασισμού του ακραίου κέντρου (Το ξύπνημα του Μαγγελάνου)

I believe what the prophets said, That the oceans hold their dead, But at night when the waves are near, They whisper and i Hear…

Οι στίχοι και ο τίτλος του άρθρου προέρχονται από τον ομώνυμο δίσκο των Savatage, έναν δίσκο με ενιαία ιστορία και αναφορά στο περιστατικό του Maersk Dubai το 1996, όταν ο καπετάνιος και οι αξιωματικοί του πλοίου πέταξαν τρεις Ρουμάνους  στη θάλασσα στη μέση του Ατλαντικού. Στην αρχή της δεκαετίας του ’90 η εμφάνιση τέτοιων περιστατικών ήταν σοκαριστική. Λίγα χρόνια είχαν περάσει από το τέλος των ιδεολογιών που θα έφερνε παγκόσμια ευημερία και ειρήνη. Εικοσιπέντε χρόνια περίπου μετά μια αντίστοιχη είδηση αποτελεί καθημερινότητα. Ένα τέτοιο περιστατικό καθημερινότητας εμφανίστηκε πρόσφατα και στην Ελλάδα, με έναν επιβάτη να βρίσκει το θάνατο επειδή άργησε να φτάσει και προσπάθησε να μπει στο πλοίο. 

Dear god, Couldn’t you decide, What should happen to a man’s assassins

Πολλά τα γιατί. Τι ακριβώς σκεφτόταν το πλήρωμα του καραβιού “Blue Horizon” όταν τον πετούσε στη θάλασσα; Είναι δυνατόν να πεθαίνει ένας άνθρωπος στην προβλήτα του κεντρικού λιμανιού της χώρας; Έχουμε αποκτηνωθεί σε τέτοιο βαθμό ως κοινωνία; 

Don’t see the storms are forming, Don’t see or heed the warning, Don’t hear the sound of tyrants, Surrounded by the silence

Η αλήθεια είναι πως ενιαίες κοινωνίες δεν υπάρχουν. Υπάρχουν τάξεις. Και ακόμα και εντός των ίδιων τάξεων υπάρχουν στερεότυπα, υπάρχει βαθμός συνειδητοποίησης και, κυρίως, υπάρχουν ανάγκες και επιλογές για την επίλυσή τους. Από ανάγκη στην Κατοχή κάποιοι έγιναν χίτες, δοσίλογοι και ταγματασφαλίτες, από ανάγκη κάποιοι έγιναν αντάρτες και αντάρτισσες και ανέβηκαν στα βουνά. Από ανάγκη στη χούντα κάποιοι βγήκαν στην παρανομία, στη Νομική και στο Πολυτεχνείο και από ανάγκη κάποιοι έγιναν ρουφιάνοι και βασανιστές. Από ανάγκη στη σύγχρονη νεοφιλελεύθερη ζούγκλα κάποιοι προσπαθούν να βελτιωθούν για τον εαυτό  τους και την κοινωνία και από ανάγκη κάποιοι γίνονται βύσματα και μαντρόσκυλα των αφεντικών.

Dear god, Do you think it’s wise, To remember everything that has ever happened, Dear god, Could we compromise, Or must the shadows of this night be everlasting

Όσο μεγαλύτερη η ανάγκη, τόσο πιο εύκολη και η δικαιολογία για ξεπούλημα. Και όσο μεγαλύτερο το ξεπούλημα, τόσο πιο αγριεμένο γίνεται το μαντρόσκυλο, τόσο πιο διψασμένο για αίμα και βία, απέναντι στον πιο αδύναμο πάντα, απέναντι στον πιο εύκολο στόχο. Το φαινόμενο αυτό είχε ονομαστεί στην Αμερική του 1800 “the house nigga”, ο μαύρος επιστάτης ο οποίος ήταν πιο βίαιος από τα λευκά αφεντικά του. Φυσικά και ο ίδιος δούλος ήτανε,  ένας δούλος που είχε πιστέψει ότι τόσα μπορεί και τόσα του αξίζουν και ήταν διατεθειμένος για λίγο ψωμί παραπάνω και λίγο καλύτερες συνθήκες να στρέφεται εναντίον των δικών του. 

There are wounds that bleed inside us, There are wounds we never see, They are part of our refinements, That allow a man to be

Η δεύτερη παράλληλη ιστορία του δίσκου είναι αυτή της Veronica Guerrin, μιας δημοσιογράφου στην Αγγλία όπου δολοφονήθηκε λόγω του ρεπορτάζ της για το εμπόριο ναρκωτικών. Σωστά ο δίσκος συνδέει τη δολοφονία στη μέση του ωκεανού με τη δολοφονία κάποιου που επέλεξε να μη σωπάσει. Το κίνητρο που οπλίζει είναι το ίδιο. Λίγοι είναι βέβαια αυτοί που κρατούν οι ίδιοι το όπλο, αυτοί που σκοτώνουν εξ επαφής. Υπάρχουν όμως και οι σιωπηλοί υποστηρικτές τους, οι άνθρωποι που θέλουν ησυχία, τάξη και ασφάλεια. Και όταν λένε ηρεμία, τάξη και ασφάλεια, εννοούν ηρεμία, τάξη και ασφάλεια από όσους υποφέρουν, ώστε να μη διαταράσσεται η εικονική ευημερία που έχουν δημιουργήσει στο μυαλό τους. Είναι οι κυρ-Παντελήδες του ακραίου κέντρου που σε περίοδο κρίσεις θα γίνουν οι πιο σκληροί υποστηρικτές του καθεστώτος, θα αναρωτηθούν τι δουλειά είχε ο Γρηγορόπουλος στα Εξάρχεια, τι δουλειά είχαν οι μετανάστες στον Έβρο, γιατί άργησε ο άνθρωπος να φτάσει στο πλοίο. Και όταν δε βολεύονται από τα γεγονότα θα λένε: και τι θέλετε να γίνουμε, σοβιετία;

There are wounds that bleed in silence, With aristocratic grace, There are tears we keep beside them,Never seen upon a face

Η αλήθεια είναι πως ναι, ένας λογικός και έντιμος  άνθρωπος θα ήθελε να γίνουμε μια χώρα που δε θα πετάμε κόσμο στη θάλασσα να πνιγεί, δε θα βάζουμε συνανθρώπους μας σε κλουβιά και δε θα εκμεταλλευόμαστε τον άλλο. Οι ιστορίες αυτές βέβαια, από τις ευρωπαϊκές αποικίες έως τη δικτατορία του κεφαλαίου και του ακραίου κέντρου δεν είναι τόσο πιασάρικες όσο οι ζωές των άλλων και το αρχιπέλαγος γκουλάγκ. Και ας έχουν μεγαλύτερη διάρκεια, περισσότερο αίμα και εκμετάλλευση. Το πλεονέκτημα τους είναι πως δεν έχουν κάτι που προκαλεί τρόμο στους κυρ-Παντελήδες, δεν έχουν επανάσταση, την κινητήρια δύναμη της αλλαγής από την εποχή του Σπάρτακου, του Χριστού, έως την αμερικανική και γαλλική επανάσταση, και κυρίως την Οκτωβριανή. Γιατί ο κυρ-Παντελής τρομοκρατείται από το ενδεχόμενο της αλλαγής, από την πιθανότητα να χάσει όσα κέρδισε έρποντας και γλείφοντας.  

As he stood upon the watch deck, Looking out onto the sea, It would offer no solutions,Only silent company, So he took hold of the reasons, As he tried to understand, But they offered just confusion, As they bled into his hands

Θα πρέπει να ντρεπόμαστε για όλα αυτά, όπως συχνά ακούγεται; Οι κυρ-Παντελήδες σίγουρα ναι. Οι υπόλοιποι αν για κάτι πρέπει να ντρεπόμαστε είναι που ακόμα τους αφήνουμε να εξουσιάζουν τις ζωές μας και να εμποδίζουν την κοινωνική πρόοδο. Τα αποτελέσματα της ηγεμονίας του κυρΠαντελισμού και της κοινωνικής αναλγησίας του νεοφιλελεύθερου μοντέλου φάνηκαν και στην καταστροφή από τις βροχοπτώσεις: ψηφίζοντας δημάρχους και δημοτικούς συμβούλους (όπως αντίστοιχα και βουλευτές) με μοναδικό γνώμονα το βόλεμα, το να τσιμπήσουν κάποια δουλίτσα, οι περισσότεροι δήμοι της Ελλάδας έχουν φτάσει σε σημείο να είναι ανοχύρωτοι σε οποιαδήποτε συνθήκη κρίσης. Ενώ υπάρχουν υπηρεσίες πολιτικής προστασίας και δημόσιας υγείας σε δήμους, έχουν καταληφθεί από αντίστοιχα βύσματα γραφειοκράτες με αποτέλεσμα να μην υπάρχει μια στοιχειώδης καταγραφή για παράδειγμα όσων πολιτών χρειάζονται συνεχή παροχή ρεύματος για λόγους υγείας (οξυγόνο) και ένα σχέδιο πρώτων βοηθειών σε περίπτωση καταστροφής. 

Και, τελικά, η καταστροφή δεν κάμει διακρίσεις σε δίκαιους και άδικους. Μέσα σε αυτό το σκηνικό διάλυσης των δομών προς όφελος των παρασίτων και εις βάρος του παραγωγικού κομματιού της κοινωνίας, η μόνη λύση είναι η εξέγερση των δεύτερων ενάντια στους κυρ-Παντελήδες, από όπου και αν αυτοί προέρχονται. 

I believe what the prophets said, That the oceans hold their dead, As I contemplate this stand, What I do, Is who I am

Πάνος Χριστοδούλου, Βιοπαθολόγος/Εργαστηριακός Ιατρός, Ιατρός Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Ιατρικής, MSc Διοίκησης Μονάδων Υγείας, MSc Διατροφής, Τροφίμων και Μικροβιώματος, Υποψήφιος Διδάκτορας Ιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών, PGCert Διαχείρισης κρίσεων στη δημόσια υγεία και ανθρωπιστικής απάντησης