Μορφές του ΚΚΕ και των ταξικών αγώνων – Θόδωρος (Έκτορας) Μακρίδης

Η ζωή και η δράση του επιτελικού μυαλού του ΚΚΕ και του ΕΛΑΣ.

Συνεχίζουμε την αναφορά σε λιγότερο γνωστές μορφές των 100 χρόνων του ΚΚΕ και των αγώνων του.

Ο επόμενος Ήρωας είναι το επιτελικό «μυαλό» του ΚΚΕ και του ΕΛΑΣ. Ο Θεόδωρος Μακρίδης. Ο Έκτορας του ΕΛΑΣ.

Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1899. Η στρατιωτική του σταδιοδρομία ξεκινά στον Οθωμανικό στρατό. Υπηρετούσε ως αξιωματικός στο μέτωπο της Παλαιστίνης και αυτομόλησε στους Άγγλους το 1918. Το 1919 ζήτησε να εισαχθεί στο σώμα των αξιωματικών του Ε.Σ. αλλά απέσυρε την αίτηση, όταν του ζητήθηκε να πολεμήσει την νεαρή Σοβιετική εξουσία στην Ουκρανία.

Το 1921 μπήκε στην Σ.Σ.Ε και αποφοίτησε το 1924 με τον υψηλότερο βαθμό ανάμεσα στους αξιωματικούς της τάξης του. Από βασιλικούς και βενιζελικούς θεωρείτο ως το καλύτερο επιτελικό μυαλό του Ε.Σ., ο καλύτερος αξιωματικός του. Το 1935 συμμετείχε στο βενιζελικό κίνημα και αποτάχθηκε.

Κατά τη διάρκεια της Μεταξικής δικτατορίας, ήρθε σε επαφή με το παράνομο ΚΚΕ. Εξορίστηκε στην Τήνο και δεν του επετράπη να συμμετάσχει στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο. Με την έναρξη της κατοχής έγινε μέλος του ΚΚΕ.

Τον Αύγουστο του 1941, το ΚΚΕ ζήτησε από 2 επιτελικούς αξιωματικούς, τον Μακρίδη και τον Παπασταματιάδη να εκπονήσουν σχέδιο για την οργάνωση αντάρτικου στρατού. Η ερώτηση που έκαναν στην Κ.Ε. του ΚΚΕ ήταν η εξής απλή: ”Για ποιο σκοπό θα φτιάξουμε τον στρατό; Απελευθέρωση ή απελευθέρωση με την προσθήκη κατάληψης εξουσίας;” Σημάδι της μετέπειτα αναποφασιστικότητας ήταν ότι δεν πήραν ξεκάθαρη απάντηση (αυτό δεν πρέπει να το κρίνουμε με την ύστερη γνώση των συνεπειών αυτών των αποφάσεων αλλά από το γεγονός ότι το 1941, μόλις 200 μέλη του ΚΚΕ οργάνωσαν το ΕΑΜ σε όλη την χώρα..). Ο Μακρίδης συνέταξε το σχέδιο και ο ίδιος ανέλαβε το σχεδιασμό των επιχειρήσεων του ΕΛΑΣ.

Από τις αρχές του 1943, η εκτίμηση της κεντρικής επιτροπής του ΕΑΜ ήταν ότι πολύ σύντομα θα έρθει η απελευθέρωση. Ο Μακρίδης διαφωνούσε. Ζητούσε προετοιμασία για «μακροχρόνιο αγώνα» και προειδοποιούσε για τον ρόλο των Άγγλων ζητώντας να υπάρξει σχεδιασμός απομάκρυνσης όλων των Άγγλων που υπήρχαν στην χώρα εκείνη την στιγμή. Ο Άρης είχε σε μεγάλη εκτίμηση το Μακρίδη (σε σύσκεψη στις αρχές Φεβρουαρίου του 1943 ο Άρης ζήτησε ο Μακρίδης να αναλάβει στρατιωτικός διοικητής του ΕΛΑΣ. Μάλιστα οι παρόντες στην σύσκεψη θυμούνται τα λόγια του «Δώστε μου αυτόν τον μυταρά και θα δείτε τι θα κάνουμε…»).

Ο Μακρίδης πίσω από τον Άρη -δεξιά όπως βλέπουμε. Φωτογραφία από το αρχείο του ΚΚΕ

Στα μέσα του 1943, ζητήθηκε από τον Μακρίδη η εκπόνηση σχεδίου για την κατάληψη της Αθήνας. Κατά γενική ομολογία στελεχών του ΚΚΕ το σχέδιο ήταν άρτιο. Το σχέδιο όμως, παρέμεινε στο συρτάρι..

Με την απελευθέρωση να πλησιάζει, ο Μακρίδης συνέχισε τις προειδοποιήσεις του για τον ρόλο των Άγγλων αλλά το ΕΑΜ, έχοντας υπογράψει Λίβανο και Καζέρτα, αποφάσισε στην πράξη να μην εφαρμόσει το σχέδιο Μακρίδη. Έτσι οι μεγάλες μονάδες του ΕΛΑΣ (ειδικά οι Μακεδονικές και Θεσσαλικές Μεραρχίες) έμειναν μακριά από την Αθήνα.

Στην προβληματική πολιτική του ΚΚΕ (απουσία διαλεκτικής σύνδεσης της πάλης για απελευθέρωση με την πάλη για κατάληψη της εξουσίας) και την έλλειψη αποφασιστικότητας για την κατάληψη της εξουσίας, ήρθαν να προστεθούν 2 πρακτικά προβλήματα:

1) Ο ΕΛΑΣ δεν είχε προετοιμαστεί για αυτό που ερχόταν, και αυτό που ερχόταν δεν είχε εξηγηθεί στα στελέχη του (ο ΕΛΑΣ είχε εκατοντάδες στελέχη του αστικού στρατού… την ίδια ώρα ο Τίτο με υπερδιπλάσιο αντάρτικο στρατό είχε μερικούς δεκάδες αξιωματικούς από το βασιλικό στρατό της Γιουγκοσλαβίας…)
και 2) η χώρα έβγαινε από μια κατοχή που είχε προκαλέσει εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς, ανυπολόγιστες καταστροφές κι ήταν αντιμέτωπη με το φάσμα νέας πείνας, όμοιας με αυτήν του 1941.

Τα δύο τελευταία στοιχεία φαίνεται να έπαιξαν ρόλο στη γενικότερη αναποφασιστικότητα του ΕΑΜ και αποτελούσαν ανασταλτικούς παράγοντες στην εφαρμογή άλλης πολιτικής.

Τα Δεκεμβριανά βρίσκουν τον Μακρίδη στην Ήπειρο όπου ο ΕΔΕΣ του Ν. Ζέρβα συντρίφτηκε από τον ΕΛΑΣ. Όμως το κύριο μέτωπο ήταν στην Αθήνα.. Με το τέλος των μαχών, ο Μακρίδης ζήτησε ανασύνταξη του ΕΛΑΣ και διορισμό του Άρη ως αρχιστράτηγου. Ήταν όμως πλέον αργά και οι συνθήκες δεν επέτρεπαν την ανάληψη νέων πρωτοβουλιών και την αλλαγή ρότας.. Ο δρόμος προς τη Βάρκιζα ήταν ανοιχτός.

Ο ερχομός του Ζαχαριάδη φέρνει τον Μακρίδη και πάλι σε πρώτο πλάνο. Στο 7ο συνέδριο εκλέγεται αναπληρωματικό μέλος της Κ.Ε. του ΚΚΕ. Το 1946 του ζητήθηκε να ετοιμάσει έκθεση με συμπεράσματα για την περίοδο 1941-1945. Η έκθεση ήταν γενικά καλή, με δύο προβληματικά σημεία: α) διάφορους υποκειμενισμούς και β) υπερεκτίμηση των δυνατότητων του ΕΛΑΣ (μην ξεχνάμε τι σημαίνει επιτελικός αξιωματικός – δηλαδή κάποιος που δεν έρχεται σε άμεση επαφή με το πεδίο της μάχης.). Ένα τρίτο προβληματικό σημείο ήταν ότι άφηνε υπόνοιες ότι ο Σιάντος ήταν χαφιές και πράκτορας των Άγγλων, κατηγορία που ήταν άδικη.

Δυστυχώς για τον αγώνα του ΔΣΕ, ο Μακρίδης έμεινε ανεκμετάλλευτος. Δε βγήκε ποτέ στην παρανομία. Ήταν και αυτός θύμα των ταλαντεύσεων. Το «πρόγραμμα» εξορίας είχε Νάξο και Φολέγανδρο. Κατάφερε να διαφύγει στην Ανατολική Ευρώπη μόλις το 1953 με κλονισμένη την υγεία του..

Μετά το 20ο συνέδριο του ΚΚΣΕ ο Μακρίδης τάχθηκε με το μέρος του Ν. Ζαχαριάδη και ήταν από τους λίγους που υπερασπίστηκαν τον ηγέτη του ΚΚΕ. Στο 8ο Συνέδριο το 1961 εκλέχθηκε μέλος της Κ.Ε. του ΚΚΕ. Παρέμεινε ενεργός μέχρι το 1970, οπότε αποχώρησε από την κομματική δράση. Διετέλεσε καθηγητής σε στρατιωτική σχολη της Βουλγαρίας. Με τη μεταπολίτευση, επέστρεψε στην Ελλάδα όπου και απεβίωσε το 1981.

Μανώλης Περατινός.

Δείτε εδώ όλες τις μορφές που παρουσιάζονται σε αυτήν τη σειρά αναρτήσεων

Δείτε εδώ όλες τις αναρτήσεις του αφιερώματος της Κατιούσα στα 100 χρόνια του ΚΚΕ και τα 50 χρόνια της ΚΝΕ

Facebook Twitter Google+ Εκτύπωση Στείλτε σε φίλο

Κάντε ένα σχόλιο: