American Democracy X – Μαθήματα αμερικανικής δημοκρατίας

Αν διαβάσατε κάπου στον Λένιν τη φράση για τον “καπιταλισμό που σαπίζει” και αναρωτιέστε τι σημαίνει στην πράξη, είναι -μεταξύ άλλων- αυτό που βλέπουμε μπροστά μας να εκτυλίσσεται στις ΗΠΑ, στη μητρόπολη του καπιταλισμού, τη ναυαρχίδα της αστικής δημοκρατίας και του δυτικού κόσμου.

Αν πετύχατε κάπου τη φράση του Γκράμσι για την εποχή των τεράτων -όταν ο παλιός κόσμος πεθαίνει και ο νέος πασχίζει να γεννηθεί- δε χρειάζεται να αναρωτιέστε τι σημαίνει: το βλέπετε κι αυτό μπροστά σας, στις εικόνες από την Ουάσιγκτον.

Με μια διευκρίνιση, ωστόσο. Τα τέρατα δεν είναι μόνο οι ψεκασμένοι εισβολείς με τα κέρατα και τις σημαίες. Είναι όλο το σύστημα που τους νομιμοποιεί ως μια λύση πάνω στο τραπέζι, μια επιλογή σαν τις άλλες. Είναι και οι δύο όψεις του νομίσματος, που δίνουν την ψευδαίσθηση της πολυφωνίας και της εναλλαγής. Είναι και οι δυο πυλώνες της αστικής εξουσίας, που υπηρετούν τα ίδια συμφέροντα και τις ίδιες αξίες. Η ανικανότητα των Δημοκρατικών να αρθρώσουν εναλλακτικό λόγο ή πολιτική, που κάνει τους ψεκασμένους να φαντάζουν ως “εναλλακτικός πόλος” απέναντι στο κατεστημένο.

Ο Τραμπ δεν ήταν παρένθεση, ούτε παρέκκλιση από την αστική κανονικότητα. Δεν είναι η εξαίρεση, αλλά η τελική συνέπεια της εσωτερικής λογικής του συστήματος. Η πιο ακραία, χυδαία κι επιθετική μορφή του αμερικανικού καπιταλισμού. Ο σκοταδισμός και η πηχτή βλακεία που βασιλεύει στους ψηφοφόρους του δεν είναι παραφωνία αλλά το γενικό μοτίβο που δίνει τον τόνο.

Οι ΗΠΑ δε συναντούν σήμερα τον πνευματικό Μεσαίωνα, επειδή δεν πέρασαν ποτέ Διαφωτισμό -λατρεμένο κλισέ για εγχώριες δεξαμενές σκέψεις- και επειδή τις προσπέρασε ο Ορθός Λόγος. Επιστρέφουν ολοταχώς στην εποχή του σκοταδισμού, γιατί πέρασαν καπιταλισμό και φτάνουν στο σημείο που αυτός σαπίζει και ζέχνει φασισμό.

Οι ΗΠΑ δεν είναι η ντροπή του δυτικού κόσμου, αλλά το πρότυπό του. Είναι η εικόνα από τα προσεχώς, από το κοντινό μέλλον, από το σημείο προς το οποίο βαδίζουν κατρακυλάν οι αστικές δημοκρατίες σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη. Εκτός και αν πιστεύει κανείς πως οι δικοί μας Μακεδονομάχοι έχουν να ζηλέψουν κάτι από τους ακροδεξιούς εισβολείς στο Καπιτώλιο. Ή ότι η Γαλλία του Διαφωτισμού επιχείρησε να θωρακίσει τους Πραιτωριανούς της (απαγορεύοντας σε πολίτες και δημοσιογράφους να τους φωτογραφίζουν επί τω έργω), γιατί την διέπει μια διαφορετική, φιλελεύθερη φιλοσοφία. Και ότι η συνεργασία των απανταχού ακροδεξιών με τις αστυνομικές αρχές είναι συμπτωματική, κάτι που επιβεβαιώνεται τυχαία σε όλο τον δυτικό κόσμο.

Οι εικόνες σήψης από τις ΗΠΑ δεν είναι η εξαίρεση. Είναι ο κανόνας στον οποίο ευθυγραμμίζεται ταχύτατα η εξουσία σε όλα τα αστικά καθεστώτα. Η τελική συνέπεια ενός παλιού, γερασμένου κόσμου, που πασχίζει να πείσει τους λαούς πως δεν υπάρχει τίποτα άλλο πέρα από αυτό το σύστημα, ότι είναι ο τερματικός σταθμός της ιστορίας, ο υπέρτατος προορισμός της ανθρωπότητας. Και αφού πασχίζει να κρατήσει κολλημένα τα γρανάζια της ιστορίας, για να διαιωνίσει την κυριαρχία του, καταφέρνει τελικά να τα γυρίσει προς τα πίσω.

Και όλα αυτά δεν είναι μια χαιρέκακη δικαίωση για την σήψη αυτού του κόσμου, αλλά καμπανάκι κινδύνου. Αν δεν αντιδράσουμε, αν αφήσουμε τη μούχλα του κόσμου της εκμετάλλευσης να επεκταθεί, θα έρθει και η σειρά μας. Αν δε γίνουμε νεκροθάφτες αυτού του σάπιου κόσμου, μας περιμένει -συμβολικά και κυριολεκτικά- η εικόνα με τους ομαδικούς τάφους από τη μητρόπολη του καπιταλισμού. Η τύχη ενός συστήματος που δρα σαν βρικόλακας και ρουφά ζωντανή εργασία για να αυγατίσει τα κέρδη του κεφαλαίου -δηλαδή της συσσωρευμένης, νεκρής εργασίας, που τσακίζει καθημερινά την τάξη που παράγει τον πλούτο και την αφήνει σα νεκροζώντανη στο περιθώριο της ιστορίας.

Με άλλα λόγια, είναι ζήτημα ζωής ή θανάτου. Αν δε θέλουμε να ζούμε στην εποχή των τεράτων, πρέπει να τσακίσουμε τον κόσμο που γεννά μαζικά αυτά τα ζόμπι και καταστρέφει κάθε ζωντανό κύτταρο του πλανήτη.