Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν: «Εμείς οι ταπεινοί» («Μη μάς περιφρονάς»)

Ο σπουδαίος συνθέτης-τραγουδοποιός και ερμηνευτής Κώστας Χατζής, με την κιθάρα του και την χαρακτηριστική φωνή του δημιούργησε εκτός από εξαιρετικά τραγούδια, έναν μοναδικό τρόπο να επικοινωνεί με το κοινό, που στο πέρασμα του χρόνου αποτελείται από ανθρώπους όλων των ηλικιών. Και δεν έχει σταματήσει μέχρι σήμερα, παρά το ότι διανύει την ένατη δεκαετία της ζωής του, να αγωνίζεται με αξιοπρέπεια και επιμονή, από το μετερίζι της τέχνης του, ενάντια στις φυλετικές και κοινωνικές ανισότητες και να υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η συνεργασία του Κώστα Χατζή με τη σπουδαία στιχουργό Σώτια Τσώτου  θα λέγαμε ότι καθόρισε και τους δυο και σφράγισε το ελληνικό πεντάγραμμο  με τραγούδια «ανεξίτηλα». «Απ’ τ’ αεροπλάνο», «Σπουδαίοι άνθρωποι, αλλά…», «Ο Στρατής», «Αντίο», «Η αγάπη όλα τα υπομένει», «Σύνορα η αγάπη δεν γνωρίζει», «Είμαι ένας άνθρωπος απλός», «Δε βαριέσαι αδερφέ», «Κι ύστερα», «Κι άλλο παιδί γεννήθηκε απόψε» είναι μόνο μερικά από τα τραγούδια που γεννήθηκαν από αυτή τη συνεργασία και συνεχίζουν μέχρι τις μέρες μας το ταξίδι τους.

Όπως και το «Εμείς οι ταπεινοί» (το συναντάμε και ως «Μη μάς περιφρονάς») που κυκλοφόρησε το 1974, σε ζωντανή ηχογράφηση, στον τριπλό δίσκο βινυλλίου 33 στροφών με τον τίτλο «Ο γιος της Άνοιξης».

Μη μάς περιφρονάς (Εμείς οι ταπεινοί)
Στίχοι: Σώτια Τσώτου – Μουσική: Κώστας Χατζής

Μη μας περιφρονάς, μη μας περιφρονάς
γράψε βρε ιστορία δυο λόγια και για μας.

Γράψε για μας τους ταπεινούς και τους ανώνυμους της πλάσης
σκαλί είμαστε για τους τρανούς οι θεατές στις παρελάσεις.

Αν δεν υπήρχαμε εμείς, πώς θα υπήρχανε οι άλλοι;
Αν δεν υπήρχαν οι μικροί πώς θα υπήρχαν οι μεγάλοι;

Μη μας περιφρονάς, μη μας περιφρονάς
γράψε βρε ιστορία δυο λόγια και για μας.

Αρνήσου το αν μπορείς, αρνήσου το αν μπορείς
από την ίδια λάσπη πλαστήκαμε κι εμείς.

Για μας δεν νοιάζεται κανείς, είμαστε τ’ άγραφο το χιόνι
μας ξέρουν πέντε συγγενείς, η μάνα μας και οι γειτόνοι.

Αν δεν υπήρχαμε εμείς, πώς θα υπήρχανε οι άλλοι;
Αν δεν υπήρχαν οι μικροί πώς θα υπήρχαν οι μεγάλοι;

Τα τραγούδια της Σώτιας Τσώτου, κουβαλούν την παιδεία και την καλλιέργειά της, τις ιδεολογικές και αισθητικές της καταβολές και πάντα βαθύ σεβασμό προς τον αποδέκτη. Οι στίχοι της μιλούν για τη φτώχεια, την αδικία, τον πόνο του αδύναμου και του ταπεινού, τις κοινωνικές ανισότητες που γεννάει η εκμετάλλευση, τον πόλεμο, την προσφυγιά. Και τα ερωτικά της τραγούδια έφερναν κάτι διαφορετικό από το σύνηθες της εποχής τους, καθώς απείχαν από πολυχρησιμοποιημένες γλυκερές αναφορές και τη μανιέρα της καψούρας.

Όταν κάποτε ο Κώστας Χατζής ρωτήθηκε σε συνέντευξη γιατί ασχολείται µε το κοινωνικό τραγούδι, έδωσε την απάντηση: «Γιατί γεννήθηκα περιθωριακός. Και εγώ μπορεί να είμαι περιθωριακός γιατί είμαι γύφτος, υπάρχουν όμως και Έλληνες που αν και δεν είναι γύφτοι είναι περιθωριακοί. Είτε γιατί είναι φτωχοί είτε γιατί δεν είχαν να σπουδάσουν». Αυτή είναι και η απάντηση στο γιατί τα τραγούδια του χαρακτηρίζονται πολύ συχνά από το βιωματικό περιεχόμενο.

Έχοντας βιώσει ο ίδιος με σκληρό τρόπο τον κοινωνικό αποκλεισμό λόγω της καταγωγής του, τον στενοχωρεί μέχρι σήμερα που το ελληνικό κράτος δεν ασχολήθηκε ποτέ σοβαρά με τα τεράστια προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Ρομά στην Ελλάδα. Στην ίδια συνέντευξη είχε επισημάνει: «Τα τραγούδια µου δεν ήταν επαναστατικά αλλά ρεαλιστικά. Αναφερόμουν στην καταδυνάστευση της φυλής. ∆εν µε ενδιέφερε να λέω για το τσιγγάνικο αίμα ή ερωτικά τραγούδια»…

Μεγάλες στιγμές 1

Ένα διαμάντι της ασπρόμαυρης οθόνης μάς προσφέρει ο Γιώργος Παπαστεφάνου, που έγραψε ιστορία με τις εκπομπές του στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση. Από την δική του «Μουσική βραδιά» στην ΕΡΤ, το 1978, το ακόλουθο απόσπασμα. Περισσότερες λεπτομέρειες δίνει ο ίδιος στο εισαγωγικό τού βίντεο. Αντιγράφουμε:

«Από τον «Τιπούκειτο», την «Ρουλότα», το «Συμπόσιο» [Σημείωση Στήλης: ονομασίες μπουάτ της εποχής] είχαν περάσει κάμποσα χρόνια πια και ο Κώστας Χατζής είχε αλλάξει. Κατασταλαγμένος, φιλοσοφημένος, δεν θύμιζε καθόλου το αγρίμι που είχα γνωρίσει τότε. Βέβαια δυσκολεύτηκα πολύ μέχρι να δεχθεί να κάνουμε μαζί μια Μουσική βραδιά στην Τηλεόραση. Όμως από τη στιγμή που είπε «ναι», ήταν εξαιρετικά συνεργάσιμος, όσο και φιλόξενος στα γυρίσματα που κάναμε στο σπίτι του. Το μεγαλύτερο μέρος τής εκπομπής το γυρίσαμε στην μπουάτ «Σκορπιός» τής οδού Κυδαθηναίων, όπου ο Κώστας εμφανιζόταν τότε, χειμώνα τού 1978. Στο απόσπασμα από την εκπομπή μας που θα δείτε, ο Κώστας Χατζής ερμηνεύει ένα από τα πολλά τραγούδια που μοιράστηκε με τη θαυμάσια στιχουργό Σώτια Τσώτου (1942-2011)».

Μεγάλες στιγμές 2

Ο Κώστας Χατζής συγκινεί με τη συγκλονιστική ερμηνεία του στο «Μη μάς περιφρονάς» σε κάποιο επεισόδιο της εκπομπής “Στην υγειά μας ρε παιδιά”, της δεκαετίας του 2010:

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν: «Εμείς οι ταπεινοί» («Μη μάς περιφρονάς») – Σώτια Τσώτου, Κώστας Χατζής

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια όχι… και από 26/10/2020 νέα ονομασία: Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν… Τι κι αν γράφτηκαν πριν από πολλά χρόνια, κάποια τραγούδια συνεχίζουν να  συγκινούν, να συντροφεύουν τις μικρές και μεγάλες στιγμές των ανθρώπων, να εκφράζουν τις αγωνίες, τον πόνο και τα όνειρά τους, να εμπνέουν τους αγώνες τους.

Η στήλη, χωρίς να διεκδικεί το αλάθητο ή τον τίτλο του «ειδικού», «παίζει» τραγούδια που γράφτηκαν για τον έρωτα, την αγάπη, το μεροκάματο, τη μετανάστευση, τον αγώνα για λευτεριά και για καλύτερη ζωή. Τραγούδια γραμμένα από ποιητές, αλλά κι από δημιουργούς που δεν διάβασαν ποτέ στη ζωή τους ποίηση… Ανασκαλεύοντας το παρελθόν και ψηλαφώντας την ιστορία τους, πότε γράφτηκαν, σε ποιες συνθήκες, από ποιους πρωτοτραγουδήθηκαν, ποιοι τα τραγουδούν στις μέρες μας.

Χωρίς διαχωρισμούς, χωρίς αποκλεισμούς, τραγούδια ελληνικά και «ξένα», με γνώμονα ότι, εκτός από το να θυμίζουν εικόνες από το παρελθόν, συναρπάζουν τις αισθήσεις, γεννούν συναισθήματα, εμπνέουν και συγκινούν σήμερα.

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν… Ακούστε τα όλα εδώ.