Η «ενημέρωση» από τα αστικά ΜΜΕ και το «θάψιμο» του ΚΚΕ

Η «ενημέρωση» εν μέσω πολεμικής προετοιμασίας και διεργασιών στο αστικό πολιτικό σύστημα και το «θάψιμο» του ΚΚΕ

Ασφαλώς, το ΚΚΕ δεν καλλιεργεί προσδοκίες στον λαό για τον ρόλο των λεγόμενων «ανεξάρτητων» αρχών (οι διοικήσεις των οποίων καθορίζονται πρωτίστως από την εκάστοτε κυβερνητική κοινοβουλευτική πλειοψηφία, με τη σύμπραξη κι άλλων κομμάτων), ούτε ότι το ΕΣΡ θα μπορούσε, ακόμα κι αν ήθελε, να «επιβάλει κανόνες» στα ΜΜΕ. Δηλαδή σε μεγάλες επιχειρήσεις μερικών εκ των ισχυρότερων καπιταλιστών της χώρας, με σκοπό την προώθηση τόσο των δικών τους ιδιοτελών συμφερόντων έναντι των ανταγωνιστών τους, όσο και του γενικού συμφέροντος της σταθερότητας της αστικής εξουσίας.

Παρότι το ΚΚΕ διατηρεί τις επιφυλάξεις του για τους όρους και τα κριτήρια της «Ερευνας Πολυφωνίας», ακόμα και με βάση αυτά αναδεικνύεται το προκλητικό «θάψιμό» του από τα αστικά ΜΜΕ.

Η έννοια της «πολυφωνίας» και η «θεσμική» προβολή των πολιτικών θέσεων

Αρχικά σημειώνουμε ότι το ΚΚΕ υπερασπίζεται την ισότιμη προβολή της δράσης και των θέσεων των πολιτικών κόμματων για όλα τα θέματα της επικαιρότητας, για την όσο δυνατόν καλύτερη – σε αυτές τις συνθήκες – αντιπαράθεση, σύγκριση και αξιολόγησή τους από τα εργατικά – λαϊκά στρώματα. Το ΕΣΡ, οι έλεγχοι και οι οδηγίες του, αναφέρονται στην «αναλογική» – με βάση την εκλογική δύναμη των κομμάτων – προβολή τους, που ακόμη κι αυτή παραβιάζεται κατάφωρα.

Δεύτερον, για την ίδια την «Ερευνα Πολιτικής Πολυφωνίας»: Αυτή επικεντρώνεται στα δελτία ειδήσεων, στη μέτρηση του «πολιτικού ειδησεογραφικού χρόνου» και στην κατανομή της προβολής των κομμάτων. Δεν πραγματοποιεί καταγραφή της καθημερινής «παρέλασης» δεκάδων εκπροσώπων της ΝΔ (ως κυβέρνηση και ως κόμμα), του ΠΑΣΟΚ, του ΣΥΡΙΖΑ και άλλων, με τον ταυτόχρονο αποκλεισμό του ΚΚΕ, στις πολιτικές – και όχι μόνο – εκπομπές.¹ Ακόμη, δεν προβαίνει σε καμία καταγραφή σχετικά με τους ραδιοφωνικούς σταθμούς, τον «άπειρο» χρόνο αέρα και τις μετρημένες στα δάχτυλα εμφανίσεις εκπροσώπων του ΚΚΕ σε αυτά.

Τρίτον, η Εκθεση του ΕΣΡ δεν μπορεί – δεν έχει και τέτοιο αντικείμενο – να αποδώσει τη δραματική, ορατή σε όλους μας, κατάσταση στον λεγόμενο «μη πολιτικό χρόνο» και ειδικά στην κάλυψη της «εξωτερικής πολιτικής» και των «διεθνών ειδήσεων», σε μια περίοδο στροφής διεθνώς στην πολεμική οικονομία και προετοιμασία, με δύο μεγάλες πολεμικές συγκρούσεις στην περιοχή μας και δεκάδες άλλες σε όλο τον πλανήτη, που συνοδεύεται και με την πολεμική προσαρμογή της ενημέρωσης. Αλλωστε, είναι γνωστό ότι «το πρώτο θύμα του πολέμου είναι η αλήθεια». ‘Η ακόμα άλλες θεματικές υποτίθεται «ουδέτερες», που αναπαράγουν όμως συστηματικά την ιδεολογία της αστικής τάξης.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της κατάστασης είναι ότι για τη γενοκτονία του λαού της Παλαιστίνης από το κράτος του Ισραήλ, το μεγαλύτερο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας τον 21ο αιώνα, μπορεί κανείς να δει στα ελληνικά δελτία ειδήσεων δηλώσεις των στελεχών της δολοφονικής μηχανής των IDF, αλλά όχι ανακοινώσεις του ΚΚΕ! «Στα διεθνή δεν παίζουμε αντιδράσεις κομμάτων», ή «δεν έχουν βγάλει ανακοίνωση τα άλλα κόμματα», οι δικαιολογίες των στελεχών των καναλιών στις επανειλημμένες παρεμβάσεις του Γραφείου Τύπου της ΚΕ, πρακτική που τείνει να καταστεί «δόγμα» για την κατάρτιση των δελτίων ειδήσεων.

Σε αυτά προστίθενται οι αμέτρητες παρεμβάσεις αναλυτών, δημοσκόπων, πανεπιστημιακών, που δεν φέρουν «κομματική – πολιτική» ιδιότητα και οι οποίοι, όμως, αναπαράγουν (και συνήθως ανενόχλητοι) την κυρίαρχη ιδεολογία και προπαγάνδα, ιδιαίτερα την ευρωατλαντική.

Μόνιμη η αποσιώπηση των θέσεων και της δράσης του ΚΚΕ

Ωστόσο, οι ερευνητές του ΕΣΡ επεξεργάστηκαν ένα σύνολο 2.320 δελτίων ειδήσεων των πανελλαδικών ιδιωτικών τηλεοπτικών σταθμών και της ΕΡΤ, καθ’ όλο το 2024, και τα ευρήματά τους προσφέρονται για συμπεράσματα, ιδίως σε μια περίοδο διεργασιών στο αστικό πολιτικό σύστημα, οι οποίες αντανακλώνται και στον καθορισμό ή στον ανακαθορισμό των επιλογών των ΜΜΕ, και ασφαλώς και των ιδιοκτητών τους.

Αλλωστε, όπως γράφτηκε πρόσφατα στο βιβλίο του Αλ. Τσίπρα, σε μια από τις επαφές και προφανώς διαπραγματεύσεις με διάφορους «μιντιάρχες» πριν γίνει κυβέρνηση ειπώθηκε ότι τα ΜΜΕ έχουν «βιτρίνα με χειμωνιάτικα και καλοκαιρινά, αλλά το μαγαζί είναι το ίδιο».

Η έρευνα του ΕΣΡ επιβεβαιώνει ότι μια από τις βασικές και σταθερές επιλογές τους είναι η αποσιώπηση – μέθοδος συχνά πιο αποτελεσματική και από τη διαστρέβλωση – των θέσεων του ΚΚΕ, της μόνης δύναμης που αντιπαλεύει την εξουσία τους. Το κριτήριο είναι απόλυτα ταξικό, οι ιδιοκτήτες των ΜΜΕ, δηλαδή οι μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι και η αστική τάξη, καθορίζουν το περιεχόμενο της ενημέρωσης. Δεν αφορά μόνο τη διαμόρφωση του εκλογικού συσχετισμού υπέρ των αστικών κομμάτων – στοχεύει στην αντιμετώπιση της μοναδικής διεξόδου για τους εργαζόμενους και τον λαό, της πάλης για την ανατροπή του συστήματος, ιδιαίτερα σε συνθήκες διόγκωσης της δυσαρέσκειας και τριγμών οικονομικών, διεθνών, πολιτικών.

Συγκεκριμένα, και στα τέσσερα τρίμηνα του 2024 το ΚΚΕ υποπροβάλλεται στα δελτία ειδήσεων, με σημαντικές αποκλίσεις από τα ποσοστά του στις βουλευτικές εκλογές του 2023 και ακόμα περισσότερο αυτά των ευρωεκλογών του 2024, όντας το πλέον «ριγμένο» κόμμα. Συνολικά στον μέσο όρο του 2024 το ΚΚΕ υποπροβάλλεται κατά 53,3% της βουλευτικής του δύναμης, μια υποπροβολή που θα ήταν ακόμα μεγαλύτερη αν δεν υπήρχε μια μικρή «διόρθωση» κατά την προεκλογική περίοδο των ευρωεκλογών του 2024.

Αποκαλυπτικό στοιχείο, με βάση την ίδια την έρευνα του ΕΣΡ και τη χρονική περίοδο, αποτελεί η κυριολεκτική κατακρήμνιση της προβολής του ΚΚΕ στα δύο τρίμηνα που ακολούθησαν τις ευρωεκλογές, στις οποίες το ΚΚΕ σημείωσε άνοδο με ποσοστό 9,25%, με αποκλίσεις της τάξης του μείον 66% και του μείον 74% από την εκλογική του δύναμη. Ιδιαίτερα στο διάστημα Ιουλίου – Σεπτεμβρίου 2024 ο μέσος χρόνος προβολής του ΚΚΕ στα κεντρικά δελτία ειδήσεων ήταν 2%, με ορισμένα κανάλια να το περιορίζουν στο 1,4%, 1,2%, ακόμα και στο 1% («Mega», «Open», «ΣΚΑΪ» αντίστοιχα). «Βουτιά» που απεικονίζεται χαρακτηριστικά στα γραφήματα του ΕΣΡ.

Προσθέτουμε δε ότι με βάση τα στοιχεία που συγκεντρώνει και διαθέτει το Γραφείο Τύπου της ΚΕ, υπάρχει «μεγάλο» κανάλι, με όψιμη αντικυβερνητική διάθεση το τελευταίο διάστημα, που από τις ευρωεκλογές και μετά, για περίπου ενάμιση χρόνο δηλαδή, δεν έχει καλέσει το ΚΚΕ στην καθημερινή πολιτική εκπομπή του.

Η υπηρεσία των ΜΜΕ στην αναμόρφωση του αστικού πολιτικού σκηνικού

Την ίδια στιγμή είναι ακριβώς αντίθετη η αντιμετώπιση των αστικών κομμάτων από τα ΜΜΕ, και ιδιαίτερα μετά το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών και ό,τι αυτό αποτύπωσε στον εκλογικό συσχετισμό δυνάμεων των κόμματων.

Πρωτίστως απέναντι στη ΝΔ, η οποία στις ευρωεκλογές έλαβε 28,3% και σήμερα είναι αντιμέτωπη με τη μεγάλη και δικαιολογημένη λαϊκή δυσαρέσκεια για την πολιτική της, ωστόσο υπερεκπροσωπείται κατά κόρον σε όλους τους τηλεοπτικούς σταθμούς. Συγκεκριμένα, ως κυβέρνηση και ως κόμμα προβάλλεται με ποσοστά μέχρι και άνω του 50%, και με ετήσιο μέσο όρο προβολής της στα δελτία ειδήσεων 45,5%.

«Κάστρο» της υπερπροβολής και κυβερνητικής μονοφωνίας είναι η «δημόσια τηλεόραση» της ΕΡΤ, όπως συμβαίνει διαχρονικά με όλες τις κυβερνήσεις, που προσπαθούν με διάφορους τρόπους να κατοχυρώσουν και να ενισχύσουν αυτόν τον κρατικό και κυβερνητικό έλεγχο. Στην ΕΡΤ η ΝΔ κατέλαβε το 56,9% του χρόνου των κεντρικών της δελτίων (Μ.Ο. του 2024) και το εξωφρενικό 62,4% στο πρώτο τρίμηνο του έτους. Από κοντά και το δελτίο του «ΣΚΑΪ», στο οποίο η ΝΔ προβλήθηκε με 52% κατά μέσο όρο.

Ταυτόχρονα, παρατηρείται η υπερπροβολή τόσο του ΣΥΡΙΖΑ όσο και του ΠΑΣΟΚ σταθερά όλο το έτος, με ενίσχυση κατά 12,6% (+9,2% και +3,4% αντίστοιχα) σε μέσο όρο από τα ποσοστά τους το 2023. Ιδιαίτερα στο μετεκλογικό τρίμηνο Ιουλίου – Σεπτεμβρίου 2024, παρά την αθροιστική πτώση τους σε ποσοστό, τα δύο αυτά κόμματα κατέλαβαν συνολικό χρόνο των δελτίων ειδήσεων πολλαπλάσιο της βουλευτικής τους δύναμης. Ενώ σε επιμέρους δελτία αυτό το τρίμηνο μέτρησαν 30άρια και 40άρια το καθένα τους, όταν και τα δύο μαζί δεν άθροισαν ούτε 30% στην πιο πρόσφατη κάλπη.

Πρόκειται για μια επιλογή που περισσότερο ερμηνεύεται από την αγωνία του συστήματος για τη διαμόρφωση εναλλακτικού αστικού πόλου διακυβέρνησης απ’ τον χώρο της σοσιαλδημοκρατίας, για νέα οχήματα εγκλωβισμού δυσαρέσκειας και αγανάκτησης, παρά από το ενδιαφέρον των εσωκομματικών εκλογών αυτών των κομμάτων ως «σημαντικά πολιτικά γεγονότα της περιόδου», όπως το παρουσιάζουν οι συγγραφείς της έρευνας.

Ετσι ερμηνεύεται και σήμερα η υπερπροβολή που απολαμβάνει το βιβλίο του Αλ. Τσίπρα και η οποία, σημειωτέον, δεν θα μπορούσε να καταμετρηθεί στην «Εκθεση Πολιτικής Πολυφωνίας» του ΕΣΡ. Από την άλλη, βέβαια, η υπερπροβολή αυτών των κομμάτων και προσώπων, των πολιτικών τους επιλογών και αδιεξόδων, ως αποτέλεσμα και της αντιλαϊκής πολιτικής που υπηρέτησαν από θέσεις κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, αξιοποιείται και από τη ΝΔ για να προβάλλει τα δικά της ψεύτικα και αποπροσανατολιστικά διλήμματα.

Με το ίδιο κριτήριο, ιδιαίτερη αξία έχει να σταθεί κανείς και στον χρόνο προβολής άλλων κομμάτων, μονοπρόσωπων, χωρίς μέλη και οργανώσεις, χωρίς παρουσία στο εργατικό, λαϊκό και νεολαιίστικο κίνημα και στους φορείς του, ο οποίος εμφανίζεται διπλάσιος και τριπλάσιος των εκλογικών τους αποτελεσμάτων.

Στη μέτρηση των «εμφανίσεων πολιτικών αρχηγών κομμάτων ανά τηλεοπτικό σταθμό 2024» ο Κυρ. Βελόπουλος καταλαμβάνει το 12,5% συνολικά των «αρχηγικών εμφανίσεων», με 13άρια και 14άρια σε «Alpha», «ANT1», «Star», «Open», αντί του 4,44% των εκλογών του ’23. Η δε Ζ. Κωνσταντοπούλου καταλαμβάνει το 8,1% συνολικά, με 8,5% στο «Star» και 11,2% στην ΕΡΤ, αντί του 3,17% αντιστοίχως. Πρόκειται για το «εξαιρετικό φαινόμενο» κόμματα που αυτοπαρουσιάζονται ως «αντισυστημικά» να απολαμβάνουν απλόχερα τη φιλοξενία των «συστημικών ΜΜΕ».

Κυρίαρχος ο αποπροσανατολισμός και νέα όπλα «ιεράρχησης και αξιολόγησης των ειδήσεων»

Τη ζοφερή εικόνα που περιγράφουμε έρχεται να επιδεινώσει, να μονιμοποιήσει και να νομιμοποιήσει το κυβερνητικό νομοσχέδιο, που υπερψηφίστηκε πρόσφατα, σχετικά με την ΕΡΤ και τα ΜΜΕ. Σε αυτό προβλέπεται ανάμεσα σε άλλα το εξής: «Η τήρηση της πολυφωνίας ως προς το περιεχόμενο των μέσων ενημέρωσης δεν συνεπάγεται αντίστοιχη υποχρέωση των παρόχων υπηρεσιών μέσων ενημέρωσης να παρεκκλίνουν της εδραιωμένης συντακτικής τους γραμμής, συμπεριλαμβανομένης της ιεράρχησης και αξιολόγησης των προς μετάδοση ειδήσεων από τη συντακτική τους ομάδα» (αρ. 28, παρ. 3).

Κάτι που μεταφράζεται: Καμία υποχρέωση παρέκκλισης από τη γραμμή του Μέσου στον βωμό της «πολυφωνίας»! Αρθρο που υπερψήφισε η ΝΔ και δεν καταψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ και Πλεύση Ελευθερίας, ενώ τον αντίστοιχο Κανονισμό της ΕΕ (2024/1083) τον ψήφισαν όλα τα κόμματα πλην ΚΚΕ. Στην ουσία βγάζει το «φύλλο συκής» της «πολυφωνίας» από την ενημέρωση των αστικών ΜΜΕ και το θάψιμο, η διαστρέβλωση, τώρα θα είναι χωρίς προσχήματα.

Τη «γραμμή» ακόμα υπηρετεί ο αποπροσανατολισμός, που βρίσκει το θεσμικό του καταφύγιο στην «αξιολόγηση από τις συντακτικές ομάδες». Ετσι, κρίνονται ως ιδιαίτερου δημοσιογραφικού ενδιαφέροντος τα αποκρουστικά φωνακλάδικα σόου στη Βουλή και στα πάνελ, οι αντιπαραθέσεις με ατάκες και χαρακτηρισμούς, με τα οποία βομβαρδίζονται οι εργαζόμενοι και η νεολαία. Από την άλλη, αναλύσεις, επεξεργασίες, εργατικές κινητοποιήσεις, θέματα πολιτισμού κ.ά. μπορούν να αξιολογηθούν ως «αδιάφορα» και να θαφτούν.

Σε αυτήν την αναζήτηση του «παραπολιτικού» έναντι του ουσιαστικού, στην αξιολόγησή του ως «ενδιαφέροντος» και στην αντίστοιχη προβολή του, συνολικά στην ιεράρχηση της «γραμμής του μαγαζιού», κρίνεται και ελέγχεται από τα Μέσα η δουλειά των δημοσιογράφων και άλλων εργαζομένων σε αυτόν τον κλάδο, ενώ αντίστοιχα διαπαιδαγωγούνται οι νεότεροι από αυτούς.

Το ΚΚΕ θα καταθέσει τα παραπάνω στοιχεία στη σχετική συζήτηση στη Βουλή για το ΕΣΡ και την ΕΡΤ, όπως κάνει πάντα, χωρίς αυταπάτες για τον ρόλο τους, αλλά και χωρίς καμία υποχώρηση από την απαίτηση της προβολής της δράσης και των θέσεών του με βάση τη δύναμη που του δίνει ο λαός.

Πολύ περισσότερο, τα καταθέτει στους εργαζόμενους και στη νεολαία ως επιπλέον στοιχεία του ρόλου των ΜΜΕ στο σημερινό σύστημα, καλώντας τα μέλη και τους φίλους του ΚΚΕ, όλους τους ανθρώπους που ενδιαφέρονται για τις θέσεις του, να κάνουν και τον αγώνα για ουσιαστική ενημέρωση δική τους υπόθεση, ξεπερνώντας τα εμπόδια που βάζουν οι «ατζέντες», δηλαδή οι επιδιώξεις, των αστικών επιτελείων και των Μέσων τους. Είναι υπόθεση και του εργατικού – λαϊκού κινήματος να αντιμετωπίσει αυτήν την προσπάθεια.

Σε αυτήν την προσπάθεια είναι αναντικατάστατες η μελέτη και η διακίνηση του «Ριζοσπάστη», με εφόδιο τις Θέσεις της ΚΕ για το 22ο Συνέδριο του Κόμματος και την πείρα από το ρεκόρ διακίνησής τους, η παρακολούθηση και η διάδοση του περιεχομένου του «902.gr». Γιατί η αλήθεια είναι ταξική και γράφεται με κόκκινο!

Παραπομπή:

1. Με εξαίρεση την καταγραφή στοιχείων και σε εκπομπές για το διάστημα της προεκλογικής περιόδου των ευρωεκλογών 2024, στην οποία ακόμα τίθενται σε ισχύ το «εκλογικό ΦΕΚ» και μια σχετική αυστηροποίηση, με πιθανά πρόστιμα κ.λπ.

Θάνος Μύρτου
Μέλος του Γραφείου Τύπου της ΚΕ του ΚΚΕ
Αναδημοσιεύεται από τον Ριζοσπάστη Σάββατο 6 Δεκέμβρη 2025 – Κυριακή 7 Δεκέμβρη 2025