Ο Μάκης τα έλεγε τσεκουράτα!

«Τώρα, που γράφω τούτο το βιογραφικό σημείωμα συμπλήρωσα 31 χρόνια οργανωμένης δράσης, απ’ αυτά 27 ως μέλος του ΚΚΕ. Και είμαι βέβαιος, ότι σ’ αυτό το κόμμα θα με βρει και ο θάνατος. Απ’ αυτή την άποψη, θεωρώ ότι δεν υπήρχε κάτι καλύτερο που θα μπορούσα να κάνω στη ζωή μου. Άρα είναι φυσικό να αισθάνομαι ευτυχής και περήφανος. Σ’ αυτά τα χρόνια δεν θυμάμαι να ξημέρωσε μέρα, που να είχα στο νου μου πρώτα κάτι άλλο και όχι το κόμμα».

Αυτά γράφονταν από τον Μαΐλη σε ένα σημείωμα το καλοκαίρι του 2000 και αν μη τι άλλο φάνηκε συνεπής στην υπόσχεση που έδωσε στον εαυτό του. Έκλεισε μισό αιώνα ως οργανωμένο μέλος και έδωσε στο Κόμμα του όλη την ενήλικη ζωή του. Σημασία έχει κυρίως πώς το έκανε. Ενεργός, ανήσυχος, δραστήριος, έχοντας κάθε μέρα πρώτη έγνοια του το Κόμμα. Και βασικά, συνδέοντας το όνομά του με όλο τον ανήφορο της ανασυγκρότησης, στα πιο δύσκολα χρόνια, όσο λίγα στελέχη.

Στα μαύρα χρόνια της αντεπανάστασης, ο Μαΐλης συν-έγραφε (μαζί με τον Μαμάτση και την Μπέλλου) ένα βιβλίο για τις κομμουνιστικές αξίες και τον σοσιαλισμό, όταν κάποιοι θεωρούσαν εκτός μόδας και πραγματικότητας να αναφέρεται κανείς σε αυτές τις έννοιες. Και ενώ κάποτε φώναζαν για “εκκαθαρίσεις” και διαγραφές, οι ίδιοι διέγραψαν σε μια νύχτα το δικό τους παρελθόν και είχαν καθαρή τη συνείδησή τους, χωρίς να την λερώνουν με αγώνες οράματα και τέτοιες “ουτοπίες”.

Ο Μάκης Μαΐλης υπηρέτησε αυτή την υπόθεση από διάφορες θέσεις, αλλά η πιο εμβληματική ήταν πιθανότατα ως υπεύθυνος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ. Είχε μαχητική αρθρογραφία στον Ριζοσπάστη -για ιστορικά και επίκαιρα θέματα-, ενδιαφέρουσες μονογραφίες όπως το βιβλίο για το πολιτικό σύστημα της μεταπολεμικής περιόδου (ανοίγοντας μέτωπο στην πολιτική λογική της ουράς του κέντρου) και έβαλε τη σφραγίδα του στη συγγραφή των τόμων του Δοκιμίου Ιστορίας του Κόμματος, ένα ηράκλειο, πολυδιάστατο έργο, που για χρόνια εκκρεμούσε η υλοποίησή του.

Ο Μάκης Μαΐλης αφήνει πίσω του ως ζωντανή παρακαταθήκη αυτά τα έργα, μα πάνω από όλα ένα από τα πιο δραστήρια Τμήματα της Κεντρικής Επιτροπής, με πλούσιο έργο, πολύ αξιόλογους συνεργάτες, πληθώρα μελετών και εκδόσεων.

Ποτέ άλλοτε η ιστορική ματιά δεν ήταν τόσο στοχευμένη και προσανατολισμένη στο σήμερα. Όχι με την έννοια πως έκρινε το παρελθόν από τη σκοπιά της παρούσης συγκυρίας, για να δικαιολογήσει την τάδε ή δείνα θέση. Αλλά βγάζοντας πολύτιμα συμπεράσματα από την ιστορική πείρα, που κατακτήθηκε με κόπο και αίμα για να την προσπερνάμε με ελαφριά καρδιά. Συμπεράσματα που συνέβαλαν στην προγραμματική και στρατηγική ωρίμανση του ΚΚΕ, στην επεξεργασία των θέσεών του.

Το χαρακτηριστικό γνώρισμα του Μαΐλη ήταν ότι έμπαινε πάντα κατευθείαν στην ουσία, χωρίς περιστροφές, χωρίς να τον απασχολεί αν το ύφος του θα έμοιαζε μονοκόμματο σε κάποιους. Αυτό ήταν το μεγαλύτερό του προτέρημα, ακόμα και αν φαινόταν ενίοτε ως μειονέκτημα: το δικό του, αυθεντικό και εύκολα αναγνωρίσιμο στιλ, που κάποιοι διέκριναν στον Τηλέπαθο, στην τελευταία σελίδα του Ριζοσπάστη, και άλλοι στην κομματική ανακοίνωση που επέκρινε τις αυταπάτες για το… “κίνημα με τις πατάτες”.

Ο Μάκης τα έλεγε όλα τσεκουράτα, σημαδεύοντας πάντα τον στόχο. Αυτό έκανε τον λόγο του τόσο μεστό και ενδιαφέροντα και αυτό ήταν που τον έβαζε στο στόχαστρο των πολιτικών του αντιπάλων. Είτε αυτοί ήταν τα επιτελεία της αστικής τάξης, που ο Μαΐλης συνήθιζε να τους μπαίνει στο μάτι -όπως στην τηλεοπτική παρέμβασή του παρόντος του Πρετεντέρη και του πρεσβύτερου Μητσοτάκη- είτε είχαν “αριστερές περγαμηνές” και έγνοια για την τύχη του Κόμματος -τόσο μεγάλη, που “δανείζονταν” με δική τους πρωτοβουλία έγγραφα από το Αρχείο του.

Όλοι του οι αντίπαλοι όμως ήξεραν με τι έχουν να κάνουν. Κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί πως ο Μαΐλης κρυβόταν και τα μασούσε, πως δεν έλεγε πάντα αυτό που πίστευε, δεν ήταν ολοκληρωτικά ταγμένος στις ιδέες του και στο πώς θα τις υπηρετήσει. Όλα τα έλεγε ευθέως και… τσεκουράτα. Σταλινικά και τσεκουράτα, όπως θα πρόσθετε ίσως ο ίδιος…