Αλέκα Παπαρήγα: «Το Πολυτεχνείο παραμένει μια ισχυρή απόδειξη ότι ο λαός μπορεί να σώσει το λαό»
«Όσοι δεν ξέρουν πρέπει να μάθουν ότι το ΚΚΕ ήταν το μοναδικό κόμμα που έλεγε καθαρά και απερίφραστα ότι η χούντα πρέπει να πέσει ως αποτέλεσμα όλων των μορφών λαϊκής πάλης, ώστε με την ανατροπή της να δημιουργηθούν καλύτερες προϋποθέσεις εξέλιξης του αγώνα και του συσχετισμού δυνάμεων, στη συνέχεια»
Μια πολύ ενδιαφέρουσα εκδήλωση – συζήτηση, που έδωσε την ευκαιρία να συναντηθούν στο χώρο παλαιότεροι και νεότεροι κομμουνιστές, κόσμος που έζησε τα γεγονότα και νεολαία που σήμερα διδάσκεται από αυτά, πραγματοποιήθηκε την πρώτη μέρα του 49ου Φεστιβάλ ΚΝΕ – Οδηγητή στην Πάτρα (15/9/2023), με θέμα τα 50 χρόνια από τον ξεσηκωμό του Πολυτεχνείου και την ίδρυση της ΚΝΕ.
Ανάμεσα σε αυτούς που παρακολούθησαν την εκδήλωση που έγινε στην Νεανική Σκηνή, ήταν ο αδελφός του δολοφονημένου στα 22 του χρόνια πατρινού φοιτητή, Γιώργου Σαμούρη, Δημοσθένης. Επίσης, η Λουίζα Ράζου, μέλος του ΠΓ, καθώς και τα μέλη της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Τζαβάρας, Σωτήρης Παρίσης, Λουκάς Αναστασόπουλος.
Η ομιλία πραγματοποιήθηκε από την Αλέκα Παπαρήγα, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ.
Το ΚΚΕ και η ΚΝΕ στήριξαν με όλες τους τις δυνάμεις τον ξεσηκωμό!
Αναφερόμενη στο ιστορικό, η ομιλήτρια επεσήμανε εισαγωγικά, μεταξύ άλλων, ότι «το ΚΚΕ και η ΚΝΕ με τις παράνομες οργανώσεις στήριξαν με όλες τις δυνάμεις τους το φοιτητικό, λαϊκό ξεσηκωμό του Πολυτεχνείου. Τα στελέχη και μέλη του κόμματος και της ΚΝΕ, συνέβαλαν σε όλες τις μορφές πάλης και στο αντιιμπεριαλιστικό αντιδικτατορικό πλαίσιο που ως μνήμη παραμένει ως σήμερα.
Όσοι δεν ξέρουν πρέπει να μάθουν ότι το ΚΚΕ ήταν το μοναδικό κόμμα που έλεγε καθαρά και απερίφραστα ότι η χούντα πρέπει να πέσει ως αποτέλεσμα όλων των μορφών λαϊκής πάλης, ώστε με την ανατροπή της να δημιουργηθούν καλύτερες προϋποθέσεις εξέλιξης του αγώνα και του συσχετισμού δυνάμεων, στη συνέχεια».
Πάνω σε αυτή βάση, αναφέρθηκε στη στάση όλων των άλλων δυνάμεων, αλλά και στα γεγονότα πριν του Νοέμβρη του 1973, προσθέτοντας:
«Ο αγώνας του Πολυτεχνείου, ανέβασε σε πρωτόγνωρο ύψος τον πήχη των λαϊκών κινητοποιήσεων σε σύγκριση με εργατικούς και αγροτικούς αγώνες που είχαν προηγηθεί ως τότε. Ωστόσο, υπήρξε και έλλειψη προετοιμασίας, ένα είδος αιφνιδιασμού, που δεν ήταν αναπόφευκτη. Με την έννοια ότι είχαν προηγηθεί κάποιες μικρότερης εμβέλειας αλλά όχι σημαντικές κινητοποιήσεις φοιτητικές, όπως και εργατικές σε συγκεκριμένους εργοστασιακούς χώρους όμως δεν είχαν αφήσει ή δεν είχε σχεδιαστεί να αφήσουν κάποια αποκρυσταλλώματα, ώστε να διασφαλίζεται και η συνέχεια. Είναι ένα ζήτημα που αξίζει να το κρατήσουμε ως πείρα.
Η διάχυτη φοιτητική αγανάκτηση πατούσε στο γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος του λαού ήταν αντίθετο με τη στρατιωτική χούντα, παίζει ένα ορισμένο ρόλο και το γεγονός ότι και τα άλλα αστικά κόμματα τάχθηκαν εναντίον της με τις δικές τους αιτιάσεις.
Όλα τα παραπάνω επιβεβαιώνουν ότι το αυθόρμητο σε τελευταία ανάλυση είναι ανεπαρκές συνειδητό. Ανάμεσα στις διαφορετικές φοιτητικές παρατάξεις εκφράστηκαν ταλαντεύσεις και διαφωνίες για το ποιο έπρεπε να είναι το πλαίσιο των αιτημάτων, αν το κύριο θα ήταν τα φοιτητικά αιτήματα ή θα έπρεπε να προστεθούν και γενικότερα πολιτικά. Εδώ ξεχώρισε και η συμβολή του ΚΚΕ και της ΚΝΕ που προσπάθησαν ανάμεσα στα αντιδικτατορικά αιτήματα να προωθήσουν και αντιιμπεριαλιστικά, σχετικά με το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ».
Συνέβαλε στην κατάρρευση της χούντας
Σε άλλο σημείο επεσήμανε: «Ο ξεσηκωμός του Πολυτεχνείου κατέληξε με την ήττα των εξεγερμένων, χώρια οι δεκάδες νεκροί και τραυματίες. Όμως σε καμία περίπτωση δεν καταγράφεται ιστορικά ως αγώνας που ηττήθηκε, άρα ήταν αχρείαστος και επιζήμιος. Αστοί επικριτές του ξεσηκωμού του πολυτεχνείου, οι συνήθεις πανικόβλητοι μπροστά στο λαϊκό αγωνιστικό ρεύμα, βάζουν και το ερώτημα μήπως τελικά το Πολυτεχνείο οδήγησε στην ανατροπή του Γ. Παπαδόπουλου ιδιαίτερα την περίοδο της λεγόμενης φιλελευθεροποίησης και πιο πριν από τον Δ. Ιωαννίδη που προσωπικά πήρε την πρωτοβουλία για το πραξικόπημα στην Κύπρο σε βάρος του Προέδρου Μακαρίου, το οποίο αποτέλεσε το άλλοθι για την τουρκική εισβολή – κατοχή, που οδήγησε στη ντε φάκτο διχοτόμηση ως σήμερα.
Κατ’ αρχήν το Κυπριακό εξ’ αρχής ήταν ζήτημα που η χούντα των συνταγματαρχών είχε στον προσανατολισμό της. Από την πρώτη στιγμή υπήρχαν ανάμεσα τους διαφωνίες για χειρισμούς, ενώ ήταν στο σχεδιασμό και η ανατροπή του Παπαδόπουλου».
Ιδιαίτερα για την απήχηση των γεγονότων, επεσήμανε: «Το Πολυτεχνείο με την πανευρωπαϊκή και παγκόσμια απήχηση του, συνέβαλε στην ακόμα ευρύτερη λαϊκή αγανάκτηση, σχεδόν καθολική αντίθεση με τι δικτατορία. Επίσης, συνέβαλε να αποκαλυφθεί η εξαπάτηση του λαού από την χούντα με την «καραμέλα» της «φιλελευθεροποίησης» του πολιτικού συστήματος, σύμφωνα με την οποία η στρατιωτική χούντα δήλωσε την κατάργηση της βασιλείας, την πραγματοποίηση σε μια πορεία εθνικών εκλογών, την μεταφορά αρμοδιοτήτων από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας στον Πρωθυπουργό, οπότε και προχώρησε στο σχηματισμό μιας δοτής κυβέρνησης με πρωθυπουργό πολιτικό πρόσωπο τον Σπύρο Μαρκεζίνη στις 8 Οκτώβρη του 73.
Ο ξεσηκωμός του Πολυτεχνείου, όξυνε τις αντιθέσεις στη Χούντα, έγινε ποιό οξεία η κρίση που υπέβοσκε στους κόλπους της, επιτάχυνε την κατάρρευσή της, βέβαια σε συνδυασμό με το έγκλημα που διαπράχθηκε στην Κύπρο».
Στοίχιζε η έλλειψη κομματικών οργανώσεων
Αναφέρθηκε επίσης στα συμπεράσματα του ΚΚΕ για τα γεγονότα συνολικά, επισημαίνοντας: «Το κόμμα ποτέ δεν έκρυψε προβλήματα και αδυναμίες, ιδιαίτερα μετά τη δικτατορία που μπόρεσε να μελετήσει, πιο συλλογικά από πριν, τα γεγονότα και τα υλικά, στην ολομέλεια της ΚΕ το 1976. Στο καινούργιο Δοκίμιο είμαστε βέβαιοι ότι θα δώσουμε και πιο ολοκληρωμένα συμπεράσματα.
Δεν ήταν, ούτε και τώρα που μελετάμε με απόσταση χρόνου, εύκολη υπόθεση, καθώς μιλάμε για συνθήκες παρανομίας που δυσκόλευαν να υπάρχει σε καθημερινή βάση κομματική λειτουργία και καθοδήγηση, έγκαιρη ενημέρωση και ιδιαίτερα, εξασφάλιση της μέγιστης δυνατής συλλογικότητας. Σε συνθήκες παρανομίας δεν ήταν εύκολη, όπως σε συνθήκες αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και νομιμότητας του κόμματος, η καθημερινή άμεση σχέση του ενιαίου καθοδηγητικού κέντρου, με τις κομματικές οργανώσεις, η ίδια η δυσκολία αφορούσε την ΚΝΕ.
Για το ΚΚΕ δεν ήταν καθόλου εύκολο, να καλύψει σε μικρό σχετικά χρονικό διάστημα το μεγάλο, μακροχρόνιο κενό αυτοτελούς ύπαρξης και δράσης, καθώς το 1958 διέπραξε, η τότε καθοδήγησή του, το θεμελιακό λάθος της διάλυσης των παράνομων κομματικών οργανώσεων. Ταυτόχρονα στην ίδια απόφαση, καθοριζόταν ότι οι κομμουνιστές, οι και κομμουνίστριες, όφειλαν να περάσουν στο κόμμα της ΕΔΑ. Η απόφαση -εκτός των άλλων – οδήγησε στην έλλειψη κομμουνιστικής διαπαιδαγώγησης, στη διακοπή της διαδικασίας ανανέωσης στη διαδοχή των γενεών. Ανάλογο ήταν το πρόβλημα με την ΚΝΕ, που η ύπαρξη και λειτουργία της είχε καταργηθεί ακόμα στα χρόνια της κατοχής, μετά την απόφαση ίδρυσης της ηρωικής ΕΠΟΝ το Φλεβάρη του 43.
Η απουσία κομματικών οργάνων και οργανώσεων στην Ελλάδα, άφηνε στην πραγματικότητα ανεξέλεγκτη τη δράση του κλιμακίου της ΚΕ που λειτουργούσε στην Ελλάδα στα πλαίσια της ΕΔΑ. Η ΚΕ που η έδρα της ήταν έξω από την Ελλάδα, δεν είχε τη δυνατότητα, να ελέγχει την αντικιμενικότητα των πληροφοριών του κλιμακίου, στο οποίο, πλειοψηφία απόκτησαν τα στελέχη με δεξιές οπορτουνιστικές αντιλήψεις, πράγμα που, με τη σειρά του όξυνε παραπέρα το ζήτημα της προβληματικής στρατηγικής του κόμματος.
Το ΚΚΕ βρέθηκε ιδεολογικά, πολιτικά και από άποψης υποδομής απροετοίμαστο την 21η Απριλίου να αντιμετωπίσει την στρατιωτική χούντα από τις πρώτε ώρες. Στερήθηκε χιλιάδες έμπειρους κομμουνιστές και κομμουνίστριες από τα χρόνια του μεσοπολέμου, της κατοχής του ΔΣΕ καθώς πιάστηκαν στον ύπνο, στάλθηκαν στην εξορία ή όσοι δεν συνελήφθηκαν έπρεπε να λύσουν προβλήματα που και πως θα ζήσουν περιφρουρημένοι, ώστε να δράσουν σε συνθήκες παρανομίας.
Βεβαίως το θετικό ήταν ότι η ΚΕ του ΚΚΕ στην 11η Ολομέλεια που συνεδρίαση λίγες μέρες μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα αποφάσισε να συγκροτήσει παράνομες κομματικές οργανώσεις στην Ελλάδα και καθοδηγητικά όργανα, να αναλάβει τη δική του αυτοτελή ευθύνη στην οργάνωση του αντιδικτατορικού αγώνα, ενώ στην 13η Ολομέλεια του επικύρωσε την ίδρυση της ΚΝΕ, τον Αύγουστο του 68».
Για τη σημασία της ικανότητας πρόβλεψης των γεγονότων
Ιδιαίτερη ήταν η αναφορά της, στα γεγονότα μετά τη συγκρότηση των κομματικών οργανώσεων, στη σημασία της ικανότητας πρόβλεψης στην συνολική πολιτική δράση και επίλυση προβλημάτων, δηλώνοντας:
«Στη νέα φάση που διένυε το Κόμμα, μετά την απόφαση να συγκροτηθούν αυτοτελείς οργανώσεις του, αν και είχε στο νου του και από την διεθνή πείρα και την ελληνική, ότι δεν αποκλείεται να υπάρξουν στιγμές απότομης ανόδου της ταξικής πάλης, δεν είχε την πρόβλεψη, με πρακτικά μέτρα να εκπονήσει ένα κατ’ αρχήν σχέδιο χειρισμού τέτοιων, ξαφνικών με μια έννοια καταστάσεων.
Το κυριότερο ήταν ότι κάτω από τις αντικειμενικές δυσκολίες, αντιξοότητες που προκαλούσαν οι συνθήκες παράνομης δουλειάς, υπήρξε και η λαθεμένη αντίληψη, ότι για να προλαμβάνονταν οι κίνδυνοι συλλήψεων οι αγωνιστικές ενέργειες έπρεπε να είναι αποτέλεσμα ολοκληρωμένης προετοιμασίας. Βεβαίως πάγιο καθήκον ήταν και είναι σε δύσκολες συνθήκες, η συστηματική ιδεολογικοπολιτική και οργανωτική προετοιμασία αλλά αυτή δεν μπορεί να οδηγήσει στην υποτίμηση ότι διαμορφώνονται και υπόγεια ρεύματα ή ένα γεγονός μπορεί να γίνει κρίκος και στιγμιαίος καταλύτης. Δεν πάρθηκε υπόψη το γεγονός ότι ακόμα και συνθήκες δικτατορίας στους χώρους των ΑΕΙ υπήρχαν κάποιες δυνατότητες για κινητοποίηση, σε σύγκριση με άλλους χώρους π.χ. εργατικούς όπου λίγο πολύ ήταν γνωστοί στην εργοδοσία και κυρίως στην Αστυνομία οι κομμουνιστές, αριστεροί αγωνιστές στο συνδικαλιστικό κίνημα, δακτυλοδεικτούμενοι και φακελωμένοι.
Στα Πανεπιστήμια, άρα και στο όποιο κίνημα αναπτύχθηκε εντάχθηκα φοιτητές και φοιτήτριες που δεν ήταν γνωστοί και φακελωμένοι, αυτό διευκολυνόταν καθώς συγκεντρώνονταν χιλιάδες νέοι και νέες, σε κάθε κτιριακό ίδρυμα, άρα ήταν αυξημένη η δυνατότητα να διεισδύσει η παράνομη δουλειά, ακόμα και η δυνατότητα μεγαλύτερης ελευθερίας κινήσεων».
Το κόμμα η ΚΝΕ στήριξαν με όλες τους τις δυνάμεις
Ιδιαίτερα για τη δράση του κόμματος και της ΚΝΕ, τόνισε: «Υπήρξαν προβλήματα συλλογικότητας, στις συνθήκες της παράνομης δουλειάς που δεν λύθηκαν από το κλιμάκιο της ΚΕ και το γραφείο της ΚΟ Αθήνας, δυσκόλευαν και τη δράση της ΚΝΕ. Οι δυνάμεις της ΚΝΕ μέσα στο Πολυτεχνείο δυσκολεύονταν να συντονιστούν, άρα και να είχαν ενιαία αντίληψη για το πλαίσιο συσπείρωσης, για το πως θα συνδέονταν τα φοιτητικά προβλήματα με την πάλη για την ανατροπή της δικτατορίας, για τα κατάλληλα συνθήματα ώστε και να ριζοσπαστικοποιείται η νεανική συνείδηση αλλά και να μην αγνοείται πλήρως το επίπεδο ωριμότητας. Να παρθεί επίσης υπόψη ότι λόγοι περιφρούρησης της δουλειάς επέβαλαν να μην είναι όλα τα μέλη της ΚΝΕ γνωστά μεταξύ τους, η μεταξύ τους επαφή γινόταν με ενδιάμεσους. Πάντως τελικά τα μέλη της ΚΝΕ και της ΑΝΤΙΕΦΕΕ, συνέβαλαν να κυριαρχήσουν αντιδικτατορικά και αντιιμπεριαλιστικά συνθήματα».
Σχετικά με την πείρα που συγκεντρώνεται και από αυτά τα γεγονότα, υπογράμμισε: «Η πείρα του Πολυτεχνείου όπως και η πείρα της επτάχρονης δικτατορίας εμπλουτίζουν τα συμπεράσματά μας για το μεγάλο ζήτημα της συλλογικότητας που αποτελεί βασική αρχή του τρόπου ζωής και λειτουργίας του κόμματος. Η συλλογικότητα στις συνθήκες της επτάχρονης δικτατορίας, συνθήκες βαθειάς παρανομίας, δεν μπορούσε να λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο και την ίδια απαιτητικότητα των συνθηκών νόμιμης λειτουργίας. Παρόλα αυτά έπρεπε να γίνονται άοκνες προσπάθειες για την περιφρούρηση των διαδικασιών της συλλογικότητας, και ταυτόχρονα στο όνομα της συλλογικότητας να μην παραμερίζεται, η αξία της ατομικής πρωτοβουλίας. Στις συνθήκες της δικτατορίας, ο συνδυασμός της παράνομης και της νόμιμης δουλειάς έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις, δεν υπάρχουν αδιέξοδα ώστε και τα δύο να συνυπάρχουν και η περιφρούρηση και το άπλωμα της δουλειάς στις μάζες.
Ανεξάρτητα από τις παραπάνω εκτιμήσεις, το αναμφισβήτητο γεγονός ήταν ότι το ΚΚΕ στήριξε με όλες τις δυνάμεις του τον ξεσηκωμό, θα μπορούσε σε τέτοιες σκληρές συνθήκες να υπάρχει καλύτερη προετοιμασία από όλες τις πλευρές ώστε να μην εμφανίζονταν προβλήματα και συνέπειες ενός είδους αιφνιδιασμού.
Το Πολυτεχνείο παραμένει μια ισχυρή απόδειξη ότι ο λαός μπορεί να σώσει το λαό, μαζί και η νεολαία με το δυναμισμό και την ευρηματικότητά της».
