Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν: «Η κληρονομιά της Εύας» – «Η γυναίκα είναι ζημιά»

Η γυναίκα αποτελεί διαχρονικά πηγή έμπνευσης για την τέχνη. Στο χώρο του τραγουδιού, πρωταγωνιστεί συχνά μέσα από την πένα ποιητών και στιχουργών.

Το 1949 ο σπουδαίος Φώτης Πολυμέρης με την Έλσα Λάμπο ερμηνεύουν το τραγούδι «Η κληρονομιά της Εύας» που το βρίσκουμε και με τον τίτλο «Αχ βρε γυναίκες άπονες». Οι στίχοι είναι του Γιώργου Φωτίδα και η μουσική του Γιάννη Φούσκα.

Είναι γνωστό από της Εύας τον καιρό
πως οι γυναίκες αν σου κάνουνε τον φίλο,
έχουν για τούτο κάποιο λόγο σοβαρό
ζητούν που λες να σου πασάρουνε το μήλο.

Έχει η γυναίκα με τον όφι κολεγιά
και με τον ίδιο βελζεβούλη εταιρεία
κάνουνε θύμα τους κάθε φτωχή καρδιά
κι έχουν για όπλο τους κι οι δυο την πονηρία.

Αχ βρε γυναίκες άπονες, γυναίκες μες στη φλέβα
την ίδια που ’χε πονηριά κι η μάνα σας η Εύα.

Όπως η Εύα περιμένει κάθε μια
να σε τυλίξει σαν πουλί στα δίχτυα μέσα
έχει η γυναίκα στη ψυχή της απονιά
κι ούτε στα στήθια της καρδιά δεν θα βρεις μέσα.

Κι όταν σε μπλέξει και το μήλο πια το φας
για άλλο θύμα φουκαρά εσύ ξεχνιέσαι
θέλει η γυναίκα να σε βλέπει να πονάς
και για χατίρι της να κλαις να τυραννιέσαι.

Αχ βρε γυναίκες άπονες, γυναίκες μες στη φλέβα
την ίδια που ’χε πονηριά κι η μάνα σας η Εύα.

Ο στιχουργός αναφέρεται στο προπατορικό αμάρτημα και… στην κολιγιά της Εύας «με τον ίδιο βελζεβούλη» προκειμένου να επικρατήσει του άντρα. Σύμφωνα με τους σατιρικούς στίχους η γυναίκα δεν αξίζει την εμπιστοσύνη του άντρα, φημίζεται για την απονιά και την πονηριά της που κυλάει σαν αίμα στις φλέβες της και κληρονομείται από γενιά σε γενιά. Πρόκειται για αναφορά που έχει χρησιμοποιηθεί διαχρονικά σε πολλά τραγούδια.

Ένα άλλο σατιρικό τραγούδι με θέμα τη γυναίκα κυκλοφορεί το 1951, με τίτλο «Η γυναίκα είναι ζημιά». Τους στίχους έχει γράψει το επιτυχημένο συγγραφικό δίδυμο Χρήστος Γιαννακόπουλος – Αλέκος Σακελλάριος που διέπρεψαν και ως αυτόνομες πορείες στο θέατρο, τον κινηματογράφο και την τηλεόραση, και τη μουσική ο Θεόδωρος Παπαδόπουλος («Παίξε πλακιώτικη κιθάρα» κ.ά.). Το ερμηνεύει και αυτό ο Φώτης Πολυμέρης.

Η γυναίκα είναι ζημιά μη μπλεχτείτε με καμιά
μη μπλεχτείτε με καμιά η γυναίκα είναι ζημιά
Πω πω τι ζημιά μη μπλεχτείτε με καμιά
Πω πω τι ζημιά μη μπλεχτείτε με καμιά

Για κάποια Μπέτυ πρωτοβγήκα πιτσιρίκος στο κουρμπέτι
για κάποια Νίνα ένα βράδυ πήρα είκοσι κινίνα
για κάποια Ρόζα ξεφτιλίστηκα Σταδίου Σανταρόζα
και για μια Νίκη περπατούσα τρεις χρονιές με δεκανίκι

Η γυναίκα είναι ζημιά μη μπλεχτείτε με καμιά
μη μπλεχτείτε με καμιά η γυναίκα είναι ζημιά
Πω πω τι ζημιά μη μπλεχτείτε με καμιά
Πω πω τι ζημιά μη μπλεχτείτε με καμιά

Για κάποια Στέλλα μου τη στήσανε μια νύχτα στην Καστέλα
για κάποια Ρίνα την εδάγκωσα τρελά τη λαμαρίνα
για μια Μιράντα εξηλώθηκα παιδιά μέχρι τιράντα
και για μια Ρέα φεύγω τώρα εθελοντής για την Κορέα

Η γυναίκα είναι ζημιά μη μπλεχτείτε με καμιά
μη μπλεχτείτε με καμιά η γυναίκα είναι ζημιά
Πω πω τι ζημιά μη μπλεχτείτε με καμιά
Πω πω τι ζημιά μη μπλεχτείτε με καμιά

Οι στιχουργοί… χρεώνουν στη γυναίκα σχεδόν κάθε δεινό που θα μπορούσε να υποστεί ένας άντρας στην Ελλάδα των αρχών της δεκαετίας του 1950, ακόμα και… να καταταγεί στον πόλεμο στην Κορέα. Η κυρίαρχη τάξη του κράτους των νικητών του εμφυλίου στήριξε τότε τη στρατιωτική επέμβαση των ΗΠΑ στον πόλεμο της Κορέας, στέλνοντας Έλληνες φαντάρους, πληρώνοντας με αυτό τον τρόπο ένα από τα «γραμμάτια» που είχε «υπογράψει» λίγο νωρίτερα στις κορφές του Γράμμου και του Βίτσι, εισπράττοντας την στρατιωτική καθοδήγηση και καθοριστική υλική υποστήριξη των Αμερικανών ιμπεριαλιστών εναντίον του ΔΣΕ.

Τα δυο αυτά τραγούδια δεν είναι βέβαια τα πιο αντιπροσωπευτικά για τη θέση της γυναίκας στην ελληνική κοινωνία στα μέσα του 20^ου αιώνα. Αν και σαφώς σατιρικά αντανακλούν σε ένα βαθμό τη θέση της γυναίκας στο ελληνικό αστικό κράτος που υπολείπεται σε δικαιώματα του άντρα, καθώς και τη «ματιά» του άντρα προς τη γυναίκα.

Μόλις το 1952 στο ελληνικό – αστικό – κράτος η γυναίκα κατακτά το δικαίωμα ψήφου·  ένα δικαίωμα που όμως είχε ασκηθεί πρώτη φορά από τις γυναίκες 8 χρόνια πριν, στην περίοδο της Κατοχής και στις εκλογές για την ανάδειξη του Εθνικού Συμβουλίου (Βουλής) στην Ελεύθερη Ελλάδα, γεγονός που αποσιωπάται στις μέρες μας.

Χιλιάδες γυναίκες εκείνη την περίοδο συμμετέχουν ισότιμα με τους άντρες στην εποποιία της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης και στον τρίχρονο ηρωικό αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Παλεύουν οργανωμένα μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ, της ΕΠΟΝ, της Εθνικής Αλληλεγγύης, πολεμάνε με το όπλο στο χέρι με τον ΕΛΑΣ, καταχτούν ισοτιμία και πλήρη πολιτικά δικαιώματα στις ελεύθερες περιοχές. Οι γυναίκες μαχήτριες αποτελούν το 1/3 της δύναμης του ΔΣΕ, δεν έχουν να «ζηλέψουν» τίποτα σε μαχητικότητα και ηρωισμό από τους άντρες συναγωνιστές τους, αναδεικνύονται σε ηγετικές θέσεις.

Την πρώτη δεκαετία μετά τον εμφύλιο, χιλιάδες γυναίκες συνεχίζουν με αυτή την παρακαταθήκη τον αγώνα ενάντια στην εκμετάλλευση και την καταπίεση, εμπνεόμενες από τη θέση της γυναίκας στη σοσιαλιστική ΕΣΣΔ· θέση ανώτερη από αυτή που κατέχει η γυναίκα στην πιο αναπτυγμένη καπιταλιστική κοινωνία.

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν: «Η κληρονομιά της Εύας» – «Η γυναίκα είναι ζημιά»: Φώτης Πολυμέρης

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια όχι… και από 26/10/2020 νέα ονομασία: Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν… Τι κι αν γράφτηκαν πριν από πολλά χρόνια, κάποια τραγούδια συνεχίζουν να  συγκινούν, να συντροφεύουν τις μικρές και μεγάλες στιγμές των ανθρώπων, να εκφράζουν τις αγωνίες, τον πόνο και τα όνειρά τους, να εμπνέουν τους αγώνες τους.

Η στήλη, χωρίς να διεκδικεί το αλάθητο ή τον τίτλο του «ειδικού», «παίζει» τραγούδια που γράφτηκαν για τον έρωτα, την αγάπη, το μεροκάματο, τη μετανάστευση, τον αγώνα για λευτεριά και για καλύτερη ζωή. Τραγούδια γραμμένα από ποιητές, αλλά κι από δημιουργούς που δεν διάβασαν ποτέ στη ζωή τους ποίηση… Ανασκαλεύοντας το παρελθόν και ψηλαφώντας την ιστορία τους, πότε γράφτηκαν, σε ποιες συνθήκες, από ποιους πρωτοτραγουδήθηκαν, ποιοι τα τραγουδούν στις μέρες μας.

Χωρίς διαχωρισμούς, χωρίς αποκλεισμούς, τραγούδια ελληνικά και «ξένα», με γνώμονα ότι, εκτός από το να θυμίζουν εικόνες από το παρελθόν, συναρπάζουν τις αισθήσεις, γεννούν συναισθήματα, εμπνέουν και συγκινούν σήμερα.

Τα χρόνια περνούν, τα τραγούδια ταξιδεύουν… Ακούστε τα όλα εδώ.