«Να δράξωμε τα άρματα μια ημέρα και να χυθούμε κατεπάνω στους τυράννους μας, που τόσα χρόνια ανηλεήμονα μας τυραγνεύουν….» – Σαν σήμερα δολοφονήθηκε ο Οδυσσέας Ανδρούτσος

«Ήτανε βέβαια από το Θεό γραμμένο να δράξωμε τα άρματα μια ημέρα και να χυθούμε κατεπάνω στους τυράννους μας, που τόσα χρόνια ανηλεήμονα μας τυραγνεύουν. Τι τη θέλουμε, βρε αδέρφια, τούτη την πολυπικραμένη ζωή, να ζούμε από κάτω στη σκλαβιά και το σπαθί των Τούρκων ν’ ακονιέται εις τα κεφάλια μας; Δεν τηράτε, που τίποτα δεν μας απόμεινε;»
Οδ. Ανδρούτσος, γράμμα προς Γαλαξιδιώτες

Σαν σήμερα, στις 5 του Ιούνη 1825, δολοφονήθηκε από Έλληνες στην Αθήνα, στο κελί όπου κρατούνταν φυλακισμένος πριν δικαστεί, ο Φιλικός επαναστάτης του 1821 Οδυσσέας Ανδρούτσος.

Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος ήταν μια από τις έξοχες στρατιωτικές φυσιογνωμίες του Εικοσιένα, που με τη μάχη της Γραβιάς, στις 8 του Μάη του 1821 έσωσε στα πρώτα της βήματα την Επανάσταση. Βγαλμένος από το λαό και φλογερός υπερασπιστής του, κυνηγήθηκε από τους πολιτικάντηδες και τους κοτζαμπάσηδες και τέλος απαγχονίστηκε με κρυφή διαταγή της κυβέρνησής τους στον Πύργο της Ακρόπολης. Τον βάφτισαν κι αυτόν προδότη, όπως τον Καραϊσκάκη και τον Κολοκοτρώνη, όπως οι απόγονοί τους βαφτίζουν τους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης.

Όπως σημειώνει ο ιστορικός Δημήτρης Φωτιάδης: “Στα μέσα Μάρτη 1821, ο Οδυσσέας Αντρούτσος νοικιάζει ένα καράβι και φεύγει από τη Λευκάδα. Περνάει από την Πάτρα, για να συνεννοηθεί με τον πρόξενο της Ρωσίας Ιωάννη Βλασσόπουλο, που ήταν κεφαλή των Φιλικών στο Μοριά, κι έπειτα βγαίνει στη Στερεά. Έξοχος άντρας ήταν αυτός ο γιος του πιο τρανού από τους αρματολούς, του Αντρίτσου, που, παγαίνοντας στη Ρωσία να βρει την Αικατερίνη να της ζητήσει βοήθεια, τον πιάσανε στο Κάταρο οι Βενετσάνοι και τον παράδωσαν στους Τούρκους. Τον πήγανε στην Πόλη, τον κλείσανε στα φοβερά μπουντρούμια του Ναύσταθμου, το «μπάνιο» καθώς το ‘λεγαν, κι εκεί μαρτύρησε.

Ο Οδυσσέας βγήκε φτυστός ο πατέρας του. Κανείς δεν τον ξεπέρναγε στο τρέξιμο, στο πήδημα, στο λιθάρι, στο σημέδι και στη λεβεντιά. Τα μούσκουλά του σίδερο. Μπορούσε να κρατήσει δυο μεγάλους τράγους σηκωμένους, έναν από κάθε χέρι, όσο που άλλοι να τους γδέρνουν. Να πώς έβλεπε και τραγούδαγε ο λαός τον θανάσιμο αυτό οχτρό των κοτζαμπάσηδων:

Σα βράχος είν’ οι πλάτες του,
σαν κάστρο η κεφαλή του
και τα πλατιά τα στήθια του
τοίχος χορταριασμένος.” 

Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος αντιπροσωπεύει τη γνήσια εθνικολαϊκή συνείδηση του Εικοσιένα με τα δημοκρατικά αναγεννητικά της αιτήματα, που την προδοσία τους συμβολίζει και ο δικός του τραγικός θάνατος.

Τα γράμματα του Ανδρούτσου, που σώζονται, στέκονται ανάμεσα στα καλύτερα κείμενα του Εικοσιένα. Ένα απ’ αυτά, που το απευθύνει στον μεγαλοκοτζαμπάση Αναστάσιο Λόντο στις 14 του Γενάρη του 1824 και που παρουσιάζει τον Ανδρούτσο τέτοιον όπως ήταν, παλικάρι και υπερασπιστή των δίκαιων του αγώνα, μπορείτε να δείτε εδώ. Το περίφημο γράμμα του Ανδρούτσου στους Γαλαξιδιώτες, με το οποίο τους προσκαλεί να επαναστατήσουν μπορείτε να δείτε εδώ.