Γιάννης Πελ. Λομβαρδάς: Η υπόθεση του Θεού ‒ Επιστήμη vs Θρησκεία (Εκδόσεις Εντός)

«…Το τρομακτικό αίσθημα της άγνοιας έκανε την αντικειμενική κρίση, τη λογική του ανθρώπου, να παραλύει και να καταφεύγει στην ελπίδα που του πρόσφερε η επίκληση σε μαγικές δυνάμεις […] Από τα πρώτα του βήματα, λοιπόν, η συμπεριφορά του προϊστορικού μας προπάτορα καθοριζόταν από δύο αντιφατικές συνιστώσες […] Τα θέλγητρα της λογικής δεν έπαψαν ωστόσο ποτέ να συγκινούν τους ανθρώπους […] Ο Γουλιέλμος του Όκκαμ (1287-1347), επίσης, ο  Άγγλος Φραγκισκανός μοναχός και φιλόσοφος, τόλμησε μες στην καρδιά του Μεσαίωνα να καταρρίψει τις βασικές αποδείξεις του Θωμά του Ακινάτη για την ύπαρξη του θεού, απογυμνώνοντας έτσι την πίστη από το αντικείμενό της […] η πίστη πως θα αναστηθούμε και θα ξαναδούμε τους αγαπημένους μας χτίζει μιαν αδιαπέραστη πανοπλία που αυξάνει τις αντοχές μας στις δυσκολίες της ύπαρξης. Όμως η πανοπλία αυτή είναι διάτρητη στη βάσανο της ορθολογικής επιστημονικής σκέψης. Και μολονότι βαρύ, πρέπει ο σκεπτόμενος άνθρωπος να αντικαταστήσει αυτή τη βολική αλλά ανίσχυρη πανοπλία με την ισχυρή αυτοπεποίθηση που μόνον η επιστημονική γνώση και σκέψη χαρίζει…».

(αποσπάσματα από το βιβλίο)

   Έμφυτη ροπή ή γέννημα της κοινωνικής εξέλιξης και των κοινωνικών σχέσεων; Απλώς πανίσχυρο μέσο χειραγώγησης των μαζών ή αυθόρμητη, βαθιά ριζωμένη στρέβλωση της αντικειμενικής πραγματικότητας; Το θρησκευτικό φαινόμενο και ο βαθμός επίδρασής του δε σταμάτησαν ποτέ στο διάβα της Ιστορίας να εγείρουν συγκρούσεις, να καθορίζουν εκ θεμελίων το φιλοσοφικό πυρήνα της αναμέτρησης του χτες με το αύριο.

Ο Γιάννης Λομβαρδάς, στην πρωτότυπη αυτή και ενδελεχή ιστορική-φιλοσοφική πραγματεία, με σπάνια επιστημονική αρτιότητα και αποδεικτικότητα, χωρίς αφορισμούς και συνθηματολογικές απαντήσεις, αναδεικνύει τις πηγές γένεσης της θρησκευτικής λατρείας, την υλική της βάση, τη διαδρομή της στο χρόνο, τη δομική της ασυμβατότητα με την επιστημονική εξέλιξη.  Επιστρατεύοντας το οπλοστάσιο του ιστορικού και διαλεκτικού υλισμού όχι μόνο για να λάβει την ιστορικά αυτονόητη θέση στο αμείλικτο ερώτημα «επιστήμη ή θρησκεία», αλλά κυρίως για να ερεθίσει τον προβληματισμό κάθε καλοπροαίρετου αναγνώστη, θρησκευόμενου ή μη, τον καλεί σε μια συναρπαστική ιστορική παγκόσμια περιπλάνηση.

Το έργο αποτελεί ταυτόχρονα μια ιστορική ανασκόπηση των κυριότερων θρησκευτικών δοξασιών και δογμάτων από την αρχαιότητα έως και σήμερα. Η ανασκόπηση αρχίζει από την πρωτόγονη, προθρησκευτική ας την ονομάσουμε, εποχή, με μια προσέγγιση των αρχικών μαγικών ερμηνειών του κόσμου και της μετατροπής τους σε θρησκείες με συστηματοποιημένα δόγματα και οργανωμένα ιερατεία, εξέλιξη συνδεμένη με το πέρασμα από τις πρωτόγονες κοινοτικές στις ταξικές κοινωνικές σχέσεις. Και, διατρέχοντας τα αρχαία (ή και αυτά που επιβιώνουν) θρησκευτικά συστήματα της Ασίας και της Ευρώπης, καταλήγει στις τρεις μεγάλες μονοθεϊστικές θρησκείες.

Σε μια «παράλληλη» ανασκόπηση αντιπαρατίθεται η θρησκευτική με την επιστημονική κοσμοαντίληψη, με ενδιάμεσο κρίκο την ανάπτυξη της (κυρίως ελληνικής) φιλοσοφικής σκέψης. Με αφετηρία την ελληνική προσωκρατική φυσική φιλοσοφία, τη στροφή κατόπιν της ελληνικής σκέψης από το ζήτημα της φύσης σε αυτό της ηθικής, την πλατωνική εισαγωγή του δυϊσμού (ύλη ‒ πνεύμα) και του ιδεαλισμού στη φιλοσοφική σκέψη, την τελευταία αναλαμπή της ελληνικής σκέψης στο πρόσωπο του Επίκουρου, οδηγείται έως τις απαρχές αποδέσμευσης της φιλοσοφίας και της επιστήμης από τη θρησκεία, κατά το μεταίχμιο μεταξύ της φεουδαρχικής και αστικής εποχής, έως και τα επιστημονικά επιτεύγματα της νεότερης εποχής, που ανατρέπουν την «υπόθεση του θεού»: η Φυσική από τον Γαλιλαίο έως τον Αϊνστάιν, η δαρβινική θεωρία της εξέλιξης και η επιβεβαίωσή της με την αποκωδικοποίηση του DNA, όλα δοσμένα, όπως και συνολικά το βιβλίο, με γλαφυρό, εύληπτο έως και καθηλωτικό λόγο. 

   Το βιβλίο του Γιάννη Πελ. Λομβαρδά Η υπόθεση του Θεού ‒ Επιστήμη vs Θρησκεία κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΕΝΤΟΣ και διατίθεται σε όλα τα βιβλιοπωλεία.

Μια υπόθεση που δεν επιβεβαιώθηκε απέναντι στην υπόθεση του μέλλοντος της ανθρωπότητας…

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

Ο Γιάννης Λομβαρδάς, τρίτο παιδί του Πελοπίδα και της Ειρήνης, γεννήθηκε το 1935 στην Ικαρία, όπου και έζησε τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια. Μετά την αποφοίτησή του από το Γυμνάσιο Ικαρίας, σπούδασε Οδοντιατρική στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και άσκησε μάχιμη Οδοντιατρική στην Αθήνα για 57 χρόνια. Παντρεύτηκε την Καίτη Φραγκάκου και έχει τρία παιδιά.

Με την επιστημονική του δραστηριότητα, την οποία ανέπτυξε με δημοσιεύσεις, σεμινάρια, ανακοινώσεις και εισηγήσεις σε επιστημονικά συνέδρια, κυρίως κάτω από τη σκέπη της Στοματολογικής Εταιρείας της Ελλάδας, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου και Αντιπρόεδρος της οποίας υπήρξε επί σειρά ετών, εκπλήρωσε το χρέος του για την εξέλιξη της οδοντιατρικής στη χώρα του. Η επιστημονική συγγραφική του δραστηριότητα  περιλαμβάνει τα έργα Κλινική Οδοντιατρική (1976), Προσθετική (1987), Παθολογία της Σύγκλεισης (1990), Σύγκλειση και Ορθοδοντική (1995), Σύγκλειση και Στοματική Αποκατάσταση (1999) και Σύγκλειση και Περιοδόντιο (2005). Για το επιστημονικό, συγγραφικό και κοινωνικό του έργο τιμήθηκε από το Γναθοχειρουργικό Τμήμα του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου (2005) και από τη Στοματολογική Εταιρεία της Ελλάδας (2007), η οποία μάλιστα, σε αναγνώριση της προσφοράς του στην οδοντιατρική επιστήμη, τον τίμησε με την ανακήρυξή του σε επίτιμο πρόεδρό της. Επίσης, από την Πανικαριακή Αδελφότητα Αθηνών (βραβείο Χαράλαμπου Πατεράκη 1991) και από το Φεστιβάλ Ικαρίας (2008).

Διατηρώντας μνήμες από τη δικτατορία του Μεταξά και έχοντας βιώσει τη φρίκη του Β΄ Παγκόσμιου Πόλεμου, τη γερμανική και ιταλική κατοχή της πατρίδας του, την Εθνική Αντίσταση, τον εμφύλιο πόλεμο, αλλά και τις διώξεις και την εξορία του οδοντίατρου πατέρα του κατά τα πέτρινα εμφυλιακά και μετεμφυλιακά χρόνια μέσα στα οποία ανδρώθηκε, εμποτίσθηκε βαθιά από τις φιλοσοφικές, ανθρωπιστικές  και πολιτικές ιδέες της εποχής του για έναν πιο δίκαιο κόσμο. Ταγμένος  πάντα με το μέρος των αδύναμων, των αχαμνών και των αδικημένων, δε θα μπορούσε να μείνει ουδέτερος και να μη σταθεί απέναντι στη διαχρονική «ὕβριν» της κοινωνίας, την τεράστια και συνεχώς αυξανόμενη οικονομική και κοινωνική ανισότητα που μαστίζει σήμερα την ανθρωπότητα. Καρπός αυτής της κουλτούρας και διαδρομής υπήρξε η έκδοση ενός σημαντικού ιστορικού και κοινωνιολογικού βιβλίου, το οποίο είχε προηγηθεί του παρόντος ιστορικού-φιλοσοφικού πονήματος, έφερε τον τίτλο «Η ύβρις της ανισότητας» (Ιανουάριος 2020, εκδόσεις ΕΝΤΟΣ και πάλι) και είχε ως θέμα του την αναζήτηση των βαθύτερων ιστορικών αιτίων για την ακόμα σοβούσα οικονομική και κοινωνική ανισότητα, αλλά και τους διαχρονικούς λαϊκούς αγώνες για έναν κόσμο πιο δίκαιο, όπως αυτοί τεκμηριώνονται μέσα από την παγκόσμια ιστορία. 

Πέθανε το 2024, αφήνοντας πίσω του πλούσιο από κάθε άποψη έργο.

Η υπόθεση του Θεού, Επιστήμη vs Θρησκεία

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΒΙΒΛΙΟΥ

Κατηγορία: ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ & ΘΡΗΣΚΕΙΑ 

Έτος Έκδοσης: 2025

Σελίδες: 480

Διαστάσεις: 17×24

ISBN: 978-960-614-046-4

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ …………………………………………………………………………………….7
Προλογικό σημείωμα των επιμελητών της έκδοσης …………………………………….9

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1.
Η ΓΕΝΕΣΗ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ – ΑΡΧΑΙΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ
…και ο άνθρωπος έπλασε τον θεό κατ’ εικόνα και ομοίωση …………………………13
Γυμνός, αδύναμος και φοβισμένος …………………………………………………………13
Οι πρώτες αντιφάσεις …………………………………………………………………………17
Πρώτες κατακτήσεις – πρώτες θεοποιήσεις …………………………………………….20
Το ιερατείο στην κορυφή της ιεραρχίας …………………………………………………..33
Η Μεσοποταμία αποκτά τους δικούς της θεούς ………………………………………..35
Οι θεοί της Αιγύπτου …………………………………………………………………………38
Η θρησκεία των Περσών ……………………………………………………………………44
Η θρησκεία στις Ινδίες ………………………………………………………………………45
Η θρησκεία στην Κίνα ………………………………………………………………………49
Ο ιουδαϊσμός (ιουδαϊκός μονοθεϊσμός) ……………………………………………….55
Η θρησκεία στην Αρχαία Ελλάδα ……………………………………………………….74

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2.
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ:
ΤΟΜΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ
Ο Ελληνικός ορθολογισμός – Η ελληνική φιλοσοφία ……………………………99
Οι σοφιστές ……………………………………………………………………………………110
Το φιλοσοφικό κίνημα του επικουρισμού …………………………………………..120

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3.
Η ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ
‒ ΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΡΙΖΕΣ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ
Ο χριστιανισμός ……………………………………………………………………………..139
Ο μύθος του νέου θεού στη μέγγενη του ορθολογισμού και της κριτικής …………..147
Οι κοινωνικές συνθήκες …………………………………………………………………..153
Τα τεκμήρια της ιστορίας …………………………………………………………………162
Τα κείμενα της Καινής Διαθήκης ………………………………………………………171
Τα ευαγγέλια …………………………………………………………………………………..172
Οι Πράξεις των Αποστόλων ……………………………………………………………….181
Οι επιστολές …………………………………………………………………………………..182
Η Αποκάλυψη …………………………………………………………………………………184
Ο κοινωνικός χαρακτήρας της διδασκαλίας των αποστόλων και οι
χριστιανικές αδελφότητες …………………………………………………………………187
Ο Παύλος απόστολος των εθνών, ο «παυλισμός» …………………………………..190
Οι χριστιανικές εκκλησίες χαρακτηρίζονται συνωμοτικές
-επαναστατικές οργανώσεις – Οι διώξεις των χριστιανών ……………………….198

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4.
Η ΕΔΡΑΙΩΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ ‒ ΑΠΟ ΔΙΩΚΟΜΕΝΟΣ, ΔΙΩΚΤΗΣ
Η μεγάλη μεταστροφή ……………………………………………………………………..203
Ο χριστιανισμός μοναδική θρησκεία της αυτοκρατορίας ……………………..209
Οι αιρέσεις ……………………………………………………………………………………..211
Οι οικουμενικές σύνοδοι ………………………………………………………………….219
Το κύκνειο άσμα του πολυθεϊσμού ……………………………………………………222
Ο χριστιανισμός επιβάλλεται με τη βία, γίνεται διώκτης των αιρετικών
και των παλαιών θρησκειών…………………………………………………………..224
Γκρεμίστε τους ναούς και τα αγάλματα των εθνικών …………………………..230
Ο βίαιος εκχριστιανισμός συνεχίζεται τους επόμενους αιώνες ………………234
Η οργάνωση της χριστιανικής εκκλησίας σε επισκοπές, μητροπόλεις
και πατριαρχεία και ο πόλεμος μεταξύ των επισκόπων …………………….237
Ο πόλεμος μεταξύ των επισκόπων της Ανατολής ………………………………..247

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5.
ΤΟ (ΟΧΙ ΚΑΙ ΤΟΣΟ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟ) ΣΧΙΣΜΑ ΚΑΙ Ο ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ «ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟΣ»
Το μεγάλο σχίσμα – η διαφορετική πορεία των δύο εκκλησιών……………..263
α) Παπικοί πόλεμοι – σταυροφορίες στην Ευρώπη …………………………….. 277
β) Οι σταυροφορίες ……………………………………………………………………….. 283
γ) Ιερά εξέταση ……………………………………………………………………………… 298
δ) Η συμμετοχή της καθολικής εκκλησίας στο έγκλημα που διέπραξαν
οι «φωτισμένες» δεσποτείες της Ευρώπης εναντίον των λαών
της Λατινικής Αμερικής ………………………………………………………………..316
Ο διωγμοί κατά της γνώσης, τροχοπέδη στον πολιτισμό
και στην επιστήμη ………………………………………………………………………..322
Ο ελληνοχριστιανικός πολιτισμός ……………………………………………………..335

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ: Ο ΝΕΟΣ ΠΟΛΟΣ
Το Ισλάμ, η τρίτη μεγάλη μονοθεϊστική θρησκεία ……………………………….351

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΑ: ΒΙΟΙ ΑΣΥΜΒΑΤΟΙ
Η επιστήμη ακυρώνει την υπόθεση του θεού ………………………………………363
Το DNA ………………………………………………………………………………………….403
Το μοντέλο του θεού, κοινό για τις τρεις μονοθεϊστικές θρησκείες ………..417

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ………………………………………………………………………….422
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ……………………………………………………………………………..457
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ……………………………………………………………………………………468