Από την διακήρυξη της Πάγκουας, στους αφασικούς επιστήμονες της Ελλάδας

Είναι καθαρό σε όλους τους νοήμονες ότι ο κόσμος οδηγείται σε κούρσα εξοπλισμών και  πολεμική αναδιοργάνωση  της παραγωγής, σε ανατολή και δύση. Οι αντιθέσεις δεν έχουν να κάνουν με τη διαμάχη ΝΑΤΟ – Σύμφωνο Βαρσοβίας αλλά  έχουν άλλα τοπογραφικά χαρακτηριστικά. Μετά το τέλος του Β΄ Παγκόσμιου  πολέμου, την ήττα της Γερμανίας και Ιαπωνίας και  τα θύματα του Ναγκασάκι και της Χιροσίμα, προέκυψε  άλλη αντίθεση.

Η αρχή έγινε  με την διάλεξη  του  “φιλέλληνα ” Τσώρτσιλ,  στο κολλέγιο  Ουεστμίνστερ, στο Φούλτον,  της πολιτείας Μιζούρι των ΗΠΑ, που  μίλησε  για το “σιδηρούν παραπέτασμα”, όρο με τον οποίο χαρακτήρισε τα καθεστώτα της Ανατολικής Ευρώπης που  δεν πρόλαβε  ο Σκόμπυ να “οργανώσει” και  να τους επιβάλλει,  δημοκρατία Χιτών,  ταγματασφαλιτών, δοσιλόγων και πιστοποιητικών κοινωνικών φρονημάτων, θα έλεγα εγώ με το συμπάθιο.  Η ανάπτυξη των πυρηνικών όπλων σε Ανατολή και Δύση διαμόρφωσε μια νέα  κατάσταση. Ο κίνδυνος ενός καταστροφικού πολέμου  ήταν εμφανής.

ΗΠΑ και Ευρώπη έφτιαξαν το ΝΑΤΟ  (4/4/1947) και λίγα χρόνια αργότερα οι άλλοι το Σύμφωνο της Βαρσοβίας  (1955). Το  1950 ιδρύθηκε  το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ειρήνης. Το 1952  μπήκε στο ΝΑΤΟ η περήφανη χώρα μας και η Τουρκία. Η ένταξη αυτή δεν  βοήθησε στην αποφυγή  του τρόμου των  Ελλήνων  της Κωνσταντινούπολης  το 1955, ούτε στην αποφυγή της δικτατορίας,  ούτε  στην κατάληψη  της μισής Κύπρου από  τους συμμάχους μας  Τούρκους, το  1974.

Μέσα σε αυτό  το κλίμα αντιπαράθεσης μερικοί γνωστοί και καταξιωμένοι επιστήμονες αποφάσισαν   να  αγωνιστούν για ειρηνική συνύπαρξη των λαών και για αφοπλισμό.  Ένας από τους επιστήμονες του πειράματος “Μανχάταν”,  που έφτιαξε  την ατομική  βόμβα, ο Ρόμπερτ Οπενχάιμερ, διακήρυξε ότι δεν πρέπει  να επιχειρηθεί πόλεμος με τέτοια όπλα στο μέλλον. Η κυβέρνηση Τρούμαν  δεν επηρεάστηκε  από  την άποψή του και ο άνθρωπος μπήκε σε δυσμένεια.  Τον  “περιποιήθηκε” και  η Επιτροπή Αντιαμερικανικών Ενεργειών, του περιβόητου Μακάρθι, και λόγω των απόψεών του για τη χρήση του όπλου.

Επιπλέον υπήρχε και άλλο “ατόπημα”  . Είχε αδερφό κομμουνιστή  ο  Ρόμπερτ, και  “περίεργες” ιδέες, και βρέθηκε  σε τραγική οικονομική δυσχέρεια. 15  χρόνια  μετά του  χορηγήθηκε μια μικρή σύνταξη, επί Τζών Κέννεντυ, και λίγο  πριν   πεθάνει,    το  1963, του έδωσαν  το  βραβείο “Φέρμι”, για  την επιστημονική του γνώση. Πέθανε  το  1967.

Την περίοδο μετά την λήξη του 2ου μεγάλου πολέμου, υπήρξε αυξημένος ρόλος και επιρροή των  επιστημόνων στο μέτωπο  της προώθησης της ιδέας της  ειρήνης και του αφοπλισμού. Και αυτό γιατί γνώριζαν τα αποτελέσματα ενός πιθανού θερμοπυρηνικού πολέμου.  Το 1953  πήραν θέση υπέρ του αφοπλισμού  ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, ο Φρειδερίκος Ζολιό- Κιουρί, ο Μπέρντραντ  Ράσσελ, ο καθηγητής του Οπενχάιμερ  Μάξ  Μπόρν και  ο  νομπελίστας  Λίνους  Πώλινγκ. (Δήλωση  Αϊνστάιν – Ράσσελ ).

Στις 9  του Ιούλη  1955, 22 επιστήμονες από  10  χώρες, σε πλατιά αντιπροσωπευτικό  σχήμα, συναντήθηκαν στην πόλη Πάγκουα, στη Νέα Σκωτία του ανατολικού Καναδά, στο σπίτι  του  επιχειρηματία  Σάιρας Ήτον, και έβγαλαν “διακήρυξη  για ειρήνη και αφοπλισμό”.  Όρισαν  μια  διαρκή επιτροπή, αποτελούμενη από τους Μπέρντραν Ράσσελ (Βρετανία ), Ντ. Σκόμπελτσιν  (Σοβιετ. Ένωση), Ε. Ραμπίνοβιτς (ΗΠΑ), και Τζ. Ρότμπλατ, Σ. Πάουελ  (Βρετανία). Επακολούθησαν αρκετές συσκέψεις της κίνησης,  στη Βιέννη(1958), Καναδά (1959),  Μόσχα (1960), Λονδίνο (1962) και Ντουμπρόβνικ (1963).

Την ίδια περίοδο δημιουργήθηκε το  κίνημα ειρήνης με ανάλογους στόχους και κινητοποιήσεις, και στη χώρα μας. Οι παλιοί, θυμόμαστε τις πορείες ειρήνης και  τον Μαραθώνιο ειρήνης με τον Λαμπράκη να προπηλακίζεται από την Αστυνομία. Το  κίνημα  ειρήνης με  αργούς ρυθμούς προσπαθεί  και  σήμερα να  αναπτυχθεί, αυτή  τη δύσκολη για  το λαό περίοδο.

Η επικρατούσα άποψη για  την πλειοψηφία του κόσμου  χαρακτηρίζεται από  την εμπειρία  της ραγδαίας αύξησης των εξοπλισμών και  τη διαμόρφωση κλίματος αντιπαράθεσης, με επικέντρωση στο πεδίο των σχέσεων ΝΑΤΟ και  ΕΕ  με  την καπιταλιστική Ρωσία.  Η Ρωσία  εισέβαλε στην Ουκρανία και  η   σύρραξη είναι  σκληρή και αιματηρή. Είναι δύσκολο να αναλύσω στα πλαίσια ενός μικρού κειμένου τι προηγήθηκε (1990 -2014-2021), και  προέκυψε  η εισβολή της Ρωσίας. Το ΝΑΤΟ κι οι ευρωπαίοι “πρόθυμοι”, όπως  χαρακτηρίζονται σαν  φιλοπόλεμοι, φαίνεται  να  παλεύουν  για  την συνέχιση της  σύρραξης  και έχουν επιβάλλει  στους λαούς αύξηση των εξοπλισμών και  στροφή  σε  πολεμική   “κουλτούρα”, με αναμενόμενο κόστος, που αφαιρεί πόρους για κάλυψη των αναγκών των λαών, που  βιώνουν μια χρονίζουσα κρίση.

Από  κοντά  και  η χώρα  μας  που εμπλέκεται  και το παίζει χωροφύλακας στην περιοχή. Η στροφή  στην πολεμική οικονομία αυξάνει τα κέρδη των  παραγωγών χωρίς να υπολογίζει  τις πιθανές ανθρώπινες απώλειες και τις επιπτώσεις  στο επίπεδο ζωής του λαού. Ο οδικός χάρτης της ΕΕ  ισχυροποιεί  μιά “θανατομηχανή”, με τρομερούς ρυθμούς. Από 218 δις ευρώ το 2021, πήγαμε στα 343 δις το 2024 και 400 δις  το 2025, γιά  όπλα!!!

75  χρόνια μετά την εκτέλεση του νεαρού αγωνιστή Νικηφορίδη, που  μοίραζε  προκηρύξεις για την ειρήνη στη Θεσσαλονίκη,   η επίκληση  ή  και  η αναφορά αυτής της λέξης   είναι για μερικούς γραφική. Ποιοι αντιδρούν σε αυτή την πολιτική; Τα κόμματα τη χώρα μας, πλήν του ΚΚΕ, είναι ενταγμένα  στης μετατροπή της χώρας, σε φανατικό  φίλο κάθε  φιλοπόλεμου παράγοντα. Είναι σύμμαχοι του κράτους δολοφόνου του Ισραήλ, που σκοτώνει  ανενόχλητο στην Γάζα, και υποταγμένοι στο δόγμα: ζήτω το Έθνος, μέσα οι  …Αμερικάνοι. Η χώρα είναι ένα απέραντο ΝΑΤΟικό στρατόπεδο, με τις αμερικάνικες βάσεις να αναπτύσσονται  ΠΑΝΤΟΥ, με μια  παράλληλη φιλοπόλεμη και  εθνικιστική αντίληψη να διαχέεται από κάθε είδους μέσο επικοινωνίας.

Στα δελτία ειδήσεων κρατικών και ιδιωτικών καναλιών συχνά συμμετέχουν δεκάδες απόστρατοι  “καραβανάδες”, στρατηγοί, ναύαρχοι και  πτέραρχοι,  προφανώς  χωρίς ίχνος εμπειρίας πολεμικής σύρραξης, πόνου και απώλειας ανθρώπινων ζωών. Έχουν πολεμήσει, ” κοιμώμενοι”, και δηλώνουν τη πίστη τους ότι πάμε καλά, θα τους νικήσουμε,  είμαστε δυνατοί, καλώς στηρίζουμε το Ισραήλ, καλώς στέλνουμε όπλα στην Ουκρανία και Έλληνες στρατεύσιμους σε όλη την υδρόγειο! Πρέπει να εξοπλιζόμαστε, να πάρουμε  και άλλα αεροπλάνα και  φρεγάτες, για να μας φοβούνται και για  να είμαστε  ανίκητοι, ισχυρίζονται με πάθος.

Το θέμα όμως που θέλω να τονίσω, πέρα  από τη στάση των συντηρητικών καραβανάδων, είναι η στάση των Ελλήνων  επιστημόνων, όλων των κλάδων, σε αυτό το σοβαρό για τη ζωή μας ζήτημα. Και αυτό, σε αντιδιαστολή με τους μεγάλους επιστήμονες του παρελθόντος, που εκφράστηκαν υπέρ της ειρήνης σε πολύ πιο δύσκολες διεθνείς συνθήκες ψυχρού πολέμου.  Σήμερα,  Διεθνολόγοι, Καθηγητές Διεθνών σχέσεων και Γεωστρατηγικής, σχολιαστές στα μέσα και Καθηγητές ΑΕΙ, πέραν της υποστήριξης στην πολιτική εξοπλισμών  και εμπλοκής της χώρας σε στρατιωτικούς τυχοδιωκτισμούς  όπου γης, δεν προσεγγίζουν τον κίνδυνο πολεμικής σύρραξης στη περιοχή μας και  δεν νιώθουν ότι πρέπει να παλεύουν για ειρήνη. Δεν φαίνεται  να  υπάρχει αυτή  η λέξη στο  λεξιλόγιό  τους.

Μέσα σε υποβάθμιση Παιδείας και Υγείας, σε συνθήκες ακρίβειας και σοβαρής οικονομικής δυσχέρειας της  πλειοψηφίας του λαού, μερικοί δεν παίρνουν θέση ή  δηλώνουν ότι συμφωνούν με την κυβέρνηση. Ενθυμούμαι τον γραφικό κτηνίατρο και πρύτανη Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με τις επιθέσεις στους φοιτητές στην ανοχή της αστυνομικής βίας μέσα στα ΑΕΙ, και  την προβολή που είχε αναπτύσσοντας απόψεις για τον…. κορονοιό. Για την προσφορά του τιμήθηκε με κυβερνητικό  αξίωμα!!

Σήμερα, οι  πρυτάνεις των ΑΕΙ βοηθούν το Υπουργείο της  Παιδείας στην επίθεση ενάντια στου φοιτητές. Μετά  την κατάργηση του ασύλου υποστηρίζουν τον απαράδεκτο νόμο για τις διαγραφές φοιτητών χωρίς να στέκονται στην αιτία του φαινομένου. Είναι τεμπέληδες, δεν έχουν που να μείνουνε, είναι αναγκασμένοι  να δουλεύουν, είναι κουτοί, μήπως αυτοί και οι γονείς τους έχουν  πρόβλημα επιβίωσης; Αυτά δεν τους απασχολούν. Ούτε οι ελλείψεις σε υποδομές και προσωπικό στα ΑΕΙ.

Οι “δικοί” μου, της Υγείας, ασχολούνται κυρίως με το επάγγελμα, το μέσα και έξω της απασχόλησής  τους, και οι νέοι γιατροί  παλεύουν μόνοι τους για ανατροπή της επίθεσης που υφίσταται η Δημόσια Υγεία από τον γραφικό βιβλιοπώλη, στον οποίο έχουν αναθέσει να την αναβαθμίσει. Ο λαός μας, έχει  ήδη εμπειρία της αναβάθμισης!!

Πάνω σε αυτά, προέκυψαν δύο, χαρακτηριστικές  του  κλίματος, δηλώσεις. Ο υπουργός Δένδιας εξέφρασε  παράπονα γιατί οι Ευρωπαίοι δεν δέχονται, μέχρι τώρα βέβαια, να υποδέχονται μερικά φέρετρα στρατιωτών, στολισμένα με τη σημαία της χώρας τους!! Ενώ ο λαός μας, φαίνεται  να διατείνεται, ότι το αποδέχεται!!!

Ο επιχειρηματίας ενέργειας και έργων Μυτιληναίος, θιασώτης αυτής της πολιτικής και  αγαπητός  του Μητσοτάκη, έγινε παραγωγός όπλων, και δήλωσε με παρρησία:  τώρα μιλούν τα όπλα και όχι ο Μπαχ και ο Μπετόβεν!!  (προφανώς είναι εραστής της κλασσικής μουσικής, ο τύπος).

Κλείνοντας  παραθέτω “επίκαιρο” κείμενο, του ποιητή και στρατιώτη της Βέρμαχτ  Βόλφγκαγκ Μπόχερτ, που χάθηκε 26 ετών από πολεμικό τραύμα που  του έτυχε στο ανατολικό  μέτωπο:  Εσύ ποιητή στο γραφείο σου, αν σε διατάξουν αύριο να μην τραγουδάς πιά  τραγούδια αγάπης, αλλά μίσους, τότε πες …  ΟΧΙ!!.  Εσύ μητέρα, στην Ουκρανία, στη Ρωσία, στην Ελλάδα, μητέρες  όλου του κόσμου, αν σας διατάξουν να γεννήσετε  παιδιά, για να τα στείλουν στρατιώτες για καινούργιες μάχες, τότε δεν μένει, παρά ένα: Πέστε…  ΟΧΙ!!

Πάτρα 19 Νοέμβρη 2025

Ανδρέας Μάζης, Γιατρός Χειρουργός, μέλος της Επιτροπής Πολιτισμού του Δήμου της Πάτρας και της Λαϊκής Συσπείρωσης.