«Να στέκεσαι ολόρθος στον αγώνα»: Κέρκυρα – Λαζαρέτο, τελευταίο δρομολόγιο 47-49,54 / Project Lazaretta

Λαζαρέτο

Τουρισμός και φωτογραφία ανά σεκόντ
Και μεγάλα κρουαζιερόπλοια
δίπλα στους τάφους των συντρόφων
Τους προσπερνούν και προσπαθούν
να τους πνίξουν τα κύματα
Κι αυτοί είναι βράχοι σ’απέραντη θάλασσα.
Κολυμπώντας θα τους φτάσουμε.
Κι η θάλασσα θα γίνει σταγόνα.
Κι αυτοί οι αλάξευτοι βράχοι μνημείο
σε γεμάτες πλατείες.

Το έργο μας είναι μια οπτικοακουστική εγκατάσταση εμπνευσμένη από το Λαζαρέτο της Κέρκυρας και η ιδανική σκηνή για να παιχτεί είναι το ίδιο το νησάκι. Ακολουθεί συνοπτική περιγραφή στην οποία εξηγείται η λογική με την οποία δομείται το έργο (κάποια κομμάτια παραλείπονται, γράμματα των εκτελεσμένων κ.α).

Κέρκυρα – Λαζαρέτο, τελευταίο δρομολόγιο 47-49,54 

Το νησάκι του Λαζαρέτο βρίσκεται 2 περίπου ναυτικά μίλια από την πόλη της Κέρκυρας. Πέρασε πολλές φάσεις ιστορικά. Την περίοδο στην οποία αναφέρεται το έργο (47-49,54) χρησιμοποιήθηκε ως τόπος εκτέλεσης αγωνιστών της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης, του ΔΣΕ, μελών και στελεχών του ΚΚΕ. Οι θανατοποινίτες ήταν όλοι κρατούμενοι στις φυλακές της Κέρκυρας και προέρχονταν από πολλά μέρη της Ελλάδας όπως φαίνεται και στην λίστα των εκτελεσμένων. Η λίστα καταγράφει 112 εκτελεσμένους χωρίς αυτός να είναι και ο τελικός αριθμός.Το πιο σημαντικό στοιχείο για να καταλάβει κανείς το έργο είναι να το δει ολοκληρωμένα σαν διάλογο ανάμεσα στα τρία μέρη από τα οποία αποτελείται: ποίημα, βίντεο, έγγραφο αρχειακό υλικό.

Σχετικά με τον τίτλο

47-49, 54 λόγω της περιόδου εκτελέσεων. Δρομολόγιο με την κυριολεκτική έννοια της μεταφοράς από την Κέρκυρα στο Λαζαρέτο που ήταν και το τελευταίο τους δρομολόγιο. Δρομολόγιο με την έννοια ότι το βίντεο είναι στην ουσία η πορεία της κράτησης (δράση, σύλληψη, φυλάκιση, εκτέλεση). Δρομολόγιο 47-49,54 επειδή δίνει τη διάσταση μια ακτοπλοϊκής σύνδεσης, μιας μεταφοράς για αναψυχή η οτιδήποτε άλλο που στην πραγματικότητα δεν υπάρχει,απόρροια και της λήθης με την οποία θέλουν να σκεπαστεί η ιστορία του νησιού. Αυτή η διάσταση μπαίνει και από το ποίημα. Τουρισμός και φωτογραφία ανά σεκόντ/ Και μεγάλα κρουαζιερόπλοια διπλά στους τάφους των συντρόφων…

Βίντεο – ποίημα – έγγραφο αρχειακό υλικό

Όπως είπαμε το βίντεο είναι στην ουσία η πορεία της κράτησης. Ξεκινά με το ιστορικό πλαίσιο της δράσης που προηγείται της φυλάκισης. Εθνική αντίσταση, απελευθέρωση, απόβαση και χτύπημα του κινήματος από Άγγλους και ντόπια αστική τάξη, Δεκεμβριανά, συνθήκη της Βάρκιζας, συλλήψεις-τρομοκρατία, ΔΣΕ, συλλήψεις-τρομοκρατία. Σε όλη τη διάρκεια ο ήχος δίνει ρυθμό και έμφαση στη ροή των γεγονότων. Η εικόνα παίζει με τη σύγκρουση και την επανάληψη.  

Τελειώνοντας αυτό το κομμάτι μπαίνει η εικόνα της κάτοψης των φυλακών Κέρκυρας από την περίοδο 47-49. Η αίσθηση που θέλαμε να δώσουμε είναι η προσπάθεια απομόνωσης και φίμωσης του μεγαλειώδους μαζικού κινήματος που προηγήθηκε. Από την ένταση στη φαινομενική μονοτονία απότομα. Ο ήχος συμπαραστάτης. Στα έγγραφα ντοκουμέντα απόσπασμα περιγραφής της απομόνωσης από κρατούμενο. 

Ακολουθεί η εικόνα της θάλασσας. Η ροή συνεχίζει στο ίδιο μοτίβο με πριν και όχι σε σύγκρουση. Η θάλασσα παίζει τριπλό ρόλο. Αρχικά είναι περιγραφικό στοιχείο που σε συνδυασμό με άλλα (ποίημα, ΦΕΚ εκτέλεσης) δίνει έμφαση στον τόπο. Περιγράφει δηλαδή τη μεταφορά από τη φυλακή στο θανατονήσι. Σε δεύτερο επίπεδο είναι η συμβολική εικόνα της μεταφοράς στο χρόνο και αυτό γιατί είναι ένα στοιχείο άχρονο (την εικόνα αυτή θα μπορούσε κάποιος να την εντάξει χρονικά και στο 49 και στο 2019). Η θάλασσα μεταφέρει από τα χρόνια των εκτελέσεων (πλάνο με πρόσωπα εκτελεσμένων στο Λαζαρέτο) στο σήμερα (πλάνο από τον τοίχο της εκτέλεσης όπως είναι σήμερα και ήχο από σύγχρονες εκδηλώσεις τιμής). Σε τρίτο επίπεδο τα κύματα είναι όλα όσα προσπαθούν να θάψουν και να διαστρεβλώσουν το πραγματικό νόημα της θυσίας. Η εικόνα παραπέμπει στο ποίημα. Τους προσπερνάνε και προσπαθούν να τους πνίξουν τα κύματα… 

Το πλάνο των εκτελεσμένων στο Λαζαρέτο σπάει με ένταση ήχου και εικόνας την προηγούμενη μονοτονία. Τα έγγραφο αρχειακό υλικό βοηθά  να καταλάβουμε ότι τα πρόσωπα ανήκουν σε εκτελεσμένους. Η εικόνα και ο ήχος επιστρέφουν στην προηγούμενη κατάσταση απότομα, σαν η εκτέλεση να ήταν μια παρένθεση. Επιστρέφουμε στο σήμερα. Το παρόν δηλώνει τη συνέχεια του αγώνα που θα καρπίσει στο μέλλον, όπως τα γαρίφαλα φυτρώνουν στις τρύπες από τις σφαίρες της εκτέλεσης. Κανένας αγώνας δεν είναι μάταιος. Είναι το λίπασμα που εμπνέει και διδάσκει τους επόμενους. Κι αυτοί είναι βράχοι σ’ απέραντη θάλασσα/Κολυμπώντας θα τους φτάσουμε/Κι η θάλασσα θα γίνει σταγόνα/ Κι αυτοί οι αλάξευτοι βράχοι μνημείο/σε γεμάτες πλατείες. Το ίδιο που επαναλαμβάνει και η φράση (εκτελεσμένου) που υπάρχει στα έγγραφα ντοκουμέντα αμέσως μετά τη λίστα των εκτελεσμένων. «Να στέκεσαι ολόρθος στον αγώνα».

Λαζαρέτο και πανδημία

Το Λαζαρέτο για μας είναι ένα μικρό κομμάτι της ιστορίας του λαικού κινήματος και των αγωνιστών του, ένα σύμβολο αγώνα.                                    

Η πανδημία μια ακόμα αφορμή για να αναδειχτούν οι προτεραιότητες αυτής της οικονομίας, τα εμπόδια που βάζει στην κοινωνική πρόοδο. Η αποθέωση της ατομικής ευθύνης ξεκομμένη από το πλαίσιο που τη γεννάει προσπάθησε να πετάξει την μπάλα στην εξέδρα. Από την άλλη, η πάλη για μέτρα προστασίας στους χώρους δουλειάς, στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, στα σχολεία, για θωράκιση του δημόσιου συστήματος υγείας, για έρευνα και επιστήμη στην υπηρεσία των κοινωνικών αναγκών και όχι υποταγμένη στα κέρδη των λίγων και πολλά ακόμη μπήκαν στο επίκεντρο του συλλογικού οργανωμένου αγώνα.

Σε αυτές τις συνθήκες και αξιοποιώντας την πανδημία η επίθεση στη ζωή του λαού συνεχίζεται με μέτρα που ήρθαν για να μείνουν και μετά την πανδημία (νομοσχέδιο για εργασιακά κ.α). Η ένταση της καταστολής έρχεται να κουμπώσει σ’ αυτήν την επίθεση, να επιβάλει σιγή νεκροταφείου. Να στέκεσαι ολόρθος στον αγώνα λοιπόν. Κάτω απ’όλες τις συνθήκες. Η πάλη ανάμεσα στον γερασμένο και τον νέο κόσμο συνεχίζεται…

Βίντεο που φτιάχτηκε για να απαντήσει στο ερώτημα που τέθηκε απο το ίδιο project σχετικά με την πανδημία. Η ερώτηση ήταν: Τι βλέπεις αυτη την εποχή;