Κομπάι Σεγκούντο – Από τα χωράφια του Σιμπονέι, ακούραστος εργάτης της Κουβανέζικης κουλτούρας

Ο Κομπάι Σεγκούντο, εμβληματική μορφή του Buena Vista Social Club, υπήρξε «μύθος» της παγκόσμιας μουσικής σκηνής, που με το αστείρευτο ταλέντο του, την ενέργεια και το χαρακτηριστικό του χαμόγελο υπηρέτησε την κουβανέζικη μουσική μεταλαμπαδεύοντας στα πέρατα του κόσμου τη μαγική ενέργεια του κουβανέζικου ρυθμού «σον». Το ψευδώνυμο Σεγκούντο (Segundo) το απέκτησε επειδή έκανε πάντα δεύτερη φωνή στις μπάντες που συμμετείχε.

Ο Μαξίμο Φραντσίσκο Ρεπιλάδο Μουνιός, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα, γεννήθηκε στις 18 του Νοέμβρη 1907, στο Σιμπονέι, ένα χωριό κοντά στο Σαντιάγκο, στα  νοτιοανατολικά της Κούβας. Ο πατέρας του δούλευε ως μηχανοδηγός σε ορυχείο μαγνησίου και η οικογένειά του είχε παράδοση στο τραγούδι.

Μέχρι τα εννιά του χρόνια παρέμεινε στο Σιμπονέι με τη γιαγιά του, που του έδινε να της ανάβει τα πούρα που κάπνιζε. Ο Κομπάι, πιστός φίλος του καπνού κι ο ίδιος, έλεγε ότι ήταν σα να κάπνιζε από τα πέντε του.

Παράλληλα με τις μουσικές του σπουδές δούλεψε ως εργάτης γης, σε εργοστάσιο καπνού, φούρναρης, κουρέας και ελαιοχρωματιστής και ξεκίνησε τις εμφανίσεις του έφηβος στη δεκαετία του ΄30 παίζοντας κλαρινέτο και τρες (ένας είδος κιθάρας με τρεις διπλές χορδές) στα μπαρ του Σαντιάγκο.

Στη συνέχεια ασχολείται μ’ ένα νέο είδος κιθάρας το «αρμόνικο», το οποίο έχει επτά χορδές, ώσπου ο Νίκο Σακίτο, ένας από τους πιο διάσημους Κουβανούς μουσικούς εκείνης της εποχής, τον προσκαλεί στη μπάντα του, που έπαιζε μουσική επηρεασμένη από τις μουσικές των  Αφρικανών και Ισπανών κατοίκων της ανατολικής πλευράς της Κούβας.

Το 1936 ο  Κομπάι (ακόμα τότε Φραντσίσκο Ρεπιλάδο) ταξιδεύει στο Μεξικό ως μέλος ενός κουαρτέτου και κάνει τις πρώτες του ηχογραφήσεις. Επιστρέφοντας μετά από έξι μήνες στην Κούβα συνεχίζει να ηχογραφεί και η φήμη του αρχίζει να εξαπλώνεται.  Το 1939 μετά από πρόσκληση του Μιγκέλ Ματαμόρος πλαισιώνει ως κλαρινίστας το συγκρότημα El Conjunto Matamoros και θα συνεργαστεί μαζί τους για δώδεκα χρόνια.

Το 1942 δημιουργεί με τον Λορέντζο Χιερεζουέλο το ντουέτο Los Compadres. Ο Χιερεζουέλο ήταν ο τραγουδιστής και ο συνοδευτικός κιθαρίστας. Ο Κομπάι, ο κύριος κιθαρίστας και η δεύτερη, συνοδευτική, φωνή. Τότε αποχτά το ψευδώνυμο Κομπάι Σεγκούντο, με το οποίο θα γίνει γνωστός σε όλο τον κόσμο.

Ως μέλος των Los Compadres ο Κομπάι συνθέτει ορισμένες από τις πιο δημοφιλείς συνθέσεις του εκείνης της εποχής, όπως  η Macusa, που εμπνεύστηκε από το πρώτο κορίτσι του, όταν ήταν δεκαπέντε χρονών.

Η συνεργασία  του Κομπάι με τον Χιερεζουέλο τελειώνει το 1955. Την επόμενη χρονιά ο Κομπάι Σεγκούντο δημιουργεί μια άλλη μπάντα, την «Compay Segundo y sus Muchachos», που ξεκίνησε ως τρίο και εξελίχτηκε σε κουαρτέτο, στο οποίο παρέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του.

Το 1959, μετά την επανάσταση στην Κούβα, ο Κομπάι Σεγκούντο δουλεύει στην παραγωγή πούρων, μέχρι το 1970 που θα συνταξιοδοτηθεί.

Το 1989 θα παίξει με το διάσημο κουαρτέτο Patria, σ’ ένα φεστιβάλ στην Ουάσινγκτον κι εκεί θα ακουστεί για πρώτη φορά το πασίγνωστο τραγούδι του Chan Chan.

Παράλληλα, στις αρχές της δεκαετίας του ΄90, στην Ισπανία η κουβανέζικη μουσική αρχίζει να κερδίζει το κοινό. Ο Κομπάι συμμετέχει το 1994 σε φεστιβάλ στη Σεβίλλη όπου γνωρίζει τεράστια επιτυχία. Την επόμενη χρονιά, στη Μαδρίτη, θα ηχογραφήσει την Ανθολογία, ένα διπλό δίσκο με 34 από τα τραγούδια του. Το 1996, με τον γιορτασμό των 90ων γενεθλίων του, ο δίσκος Lo Mejor de la Vida σημειώνει ρεκόρ πωλήσεων.  Ο Κομπάι συνετέλεσε τα μέγιστα για να γίνει γνωστό σ’ όλο τον κόσμο το «σον», μουσικό ιδίωμα της Κούβας.

Η παγκόσμια αναγνώριση θα έρθει το 1998-99 με το ντοκιμαντέρ των Βιμ Βέντερς και Ράι Κούντερ, Buena Vista Social Club, που είναι βασισμένο στη μουσική, τα τραγούδια και τη ζωή της Κούβας.

Ο Κομπάι ήταν ένας από τους εμπνευστές και πρωταγωνιστές της ταινίας, στην οποία συμμετείχαν κι άλλοι σημαντικοί Κουβανοί καλλιτέχνες.

Το Buena Vista Social Club θα σφραγίσει τον Κομπάι Σεγκούντο, που έχοντας πατήσει πια τα 90 πρωταγωνιστεί στις περιοδείες της μπάντας σε Αμερική, Ευρώπη, Ιαπωνία και αλλού.

Στα 93 του ηχογραφεί το Las Flores de la Vida, ένα δίσκο – μήνυμα αισιοδοξίας και αγωνιστικότητας προς τη νεολαία.

Δημιουργικός  ως το τέλος, ο Κομπάι Σεγκούντο με την απίστευτη ενέργειά του συνέχισε μέχρι τα βαθιά του γεράματα να εμφανίζεται σε συναυλίες και να προσφέρει μαγικές στιγμές ανά τον κόσμο (και στη χώρα μας).

Απευθυνόμενος στους νεότερούς του ο Κομπάι έλεγε πως το νόημα της ζωής δεν βρίσκεται στην απόχτηση όλο και περισσότερων υλικών αγαθών, αλλά στην άσβεστη επιθυμία για το καλύτερο.

Αισιόδοξος, χαμογελαστός, δημιουργικός και δραστήριος παρά την προχωρημένη ηλικία του, ο Κομπάι Σεγκούντο έλεγε: «Δεν θα καθίσω στη γωνία περιμένοντας το θάνατο, ελπίζω να φτάσω τα 100 και να ζητήσω παράταση».

Έφυγε από τη ζωή στις 13 του Ιούλη 2003, τέσσερα χρόνια και λίγους μήνες πριν «πιάσει» το στόχο του. Θα τον θυμόμαστε για την αισιοδοξία και το χαμόγελο που σκόρπιζε αφειδώλευτα, ταξιδεύοντας… και χορεύοντας με τις μουσικές και τα τραγούδια του.