Όλιβερ Στόουν – Επιτεύγματα κι αντιφάσεις ενός “άτακτου παιδιού” του Χόλιγουντ
Δημιουργικός, αθυρόστομος κι ανατρεπτικός, το μόνο βέβαιο είναι πως ο σκηνοθέτης, παραγωγός και σεναριογράφος Όλιβερ Στόουν φρόντιζε να μην πλήττουν ποτέ οι πολυάριθμοι θαυμαστές κι επικριτές του σε όλο τον κόσμο. Τα φώτα στρέφονται συχνά πάνω του είτε για τις ταινίες του, που περιλαμβάνουν βραβευμένα έργα και μεγαλειώδεις αποτυχίες, είτε για τις δηλώσεις του.
Δημιουργικός, αθυρόστομος κι ανατρεπτικός, το μόνο βέβαιο είναι πως ο σκηνοθέτης, παραγωγός και σεναριογράφος Όλιβερ Στόουν φρόντιζε να μην πλήττουν ποτέ οι πολυάριθμοι θαυμαστές κι επικριτές του σε όλο τον κόσμο. Τα φώτα στρέφονται συχνά πάνω του είτε για τις ταινίες του, που περιλαμβάνουν βραβευμένα έργα και μεγαλειώδεις αποτυχίες, είτε για τις δηλώσεις του.
Γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη στις 15 Σεπτέμβρη του 1946 κι ήταν γιος πλούσιου χρηματιστή. Οι οικογενειακές του εμπειρίες αποτέλεσαν πηγή για τα “Νέα της Wall Street” το 1987, όπου αναπαριστά τον κόσμο απληστίας και απάτης που κυριαρχεί στον κόσμο του Χρηματιστηρίου. Σπούδασε στο Γέιλ, το οποίο εγκατέλειψε για να διδάξει Αγγλικά στο Νότιο Βιετνάμ. Μετά από ένα ταξίδι στο Μεξικό και μια νέα παραγωγή στο Γέιλ, υπηρέτησε στον πόλεμο του Βιετνάμ, όπου βραβεύτηκε για τη δράση του. Ο πόλεμος αποτέλεσε βασική πηγή έμπνευσης για κάποιες από τις γνωστότερες ταινίες του. Σπούδασε σκηνοθεσία στη Νέα Υόρκη, στο πλευρό του Μάρτιν Σκορτσέζε.
Πριν ακόμα αποφοιτήσει, γνώρισε την ταινία “πέρσι στο Βιετνάμ” (1971) που ασχολείται με τις συνέπειες του ακόμα σε εξέλιξη τότε πολέμου. Ακολούθησαν δύο ταινίες τρόμου με το Μάικλ Κέιν, ενώ στο τέλος της δεκαετίας του 70′ πειραματίστηκε με τη συγγραφή σεναρίων. Κέρδισε μάλιστα το Όσκαρ καλύτερου διασκευασμένου σεναρίου το 1978 για το “Εξπρές του Μεσονυχτίου”, ταινία γνωστή για την αποτύπωση της βάναυσης μεταχείρισης ενός νεαρού καταδικασμένου για λαθρεμπόριο ναρκωτικών στις τουρκικές φυλακές, βασισμένης σε πραγματική ιστορία.
Το επόμενο χρυσό αγαλματάκι ήρθε το 1989 για την ταινία “Γεννημένος την 4η Ιουλίου”, μεταφορά της αυτοβιογραφίας του βετεράνου Ρουκόβιτς, με πρωταγωνιστή τον Τομ Κρουζ. Ο πόλεμος του υπό την οπτική μιας Βιετναμέζας, υπό την οπτική μιας νεαρής Βιετναμέζας το θεματικό επίκεντρο του “Γη και Ουρανός”. Στο ενδιάμεσο είχαν κυκλοφορήσει το 1991 δύο πολυσυζητημένες ταινίες του “JFK” και “The Doors”.
Μεγάλες αντιδράσεις προκάλεσε η ταινία του Ταραντίνο “Γεννημένοι Δολοφόνοι”, όπου ο Στόουν έγραψε το σενάριο. Θεωρήθηκε αποθέωση της βίας, παρά τις διαβεβαιώσεις του Στόουν περί του αντιθέτου. Μικτές κριτικές αλλά σημαντική επιτυχία είχε η “Εβίτα” με τη Μαντόνα στον ομώνυμο ρόλο, όπου ο Στόουν ανέλαβε τη σεναριακή διασκευή του μιούζικαλ του Andrew Lloyd Webber.
Οι βιογραφίες ιστορικών προσώπων είναι ένα αγαπημένο θέμα του Στόουν που έχει καταπιαστεί και με τη ζωή του Νίξον, του Τζορτζ Μπους και του Σνόουντεν. Βιογραφικού περιεχομένου είναι η μεγαλύτερη ως τώρα στραβοτιμονιά της καριέρας του, “Αλέξανδρος”, που συζητήθηκε κυρίως για την ξανθή κόμη του Κόλιν Φάρελ και από εγχώριους εθνικιστικούς κύκλους για την αποτύπωση των αμφιφυλικών του σχέσεων.
Το 2017 προβλήθηκαν τέσσερα επεισόδια της εκπομπής “Συνεντεύξεις με τον Πούτιν” που φιλοξένησε συνομιλίες του σκηνοθέτη με το Ρώσο πρόεδρο, τον οποίο είχε υποστηρίξει ήδη από τον καιρό των γεγονότων του Ευρωμεϊντάν το 2014. Από τις εκπομπές δεν μπορούσε να λείπει και αρκετός αντισταλινισμός, με το Στόουν να δηλώνει πως ο Στάλιν ήταν “ο διασημότερος κακούργος της ιστορίας, πλάι στο Χίτλερ”. Για το Χίτλερ είχε κάνει και την πιο ατυχή δήλωση της πορείας του, δηλώνοντας ότι παρεξηγήθηκε λόγω εβραϊκού ελέγχου στα μίντια, δήλωση που ανασκεύασε δις μετά από κατακραυγή αμερικανικών και διεθνών εβραϊκών οργανώσεων.
Δριμύς επικριτής της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, ιδιαίτερα στο Ιράκ και τη Λατινική Αμερική, έχει γυρίσει ντοκιμαντέρ για το Φιντέλ Κάστρο και τον Ούγκο Τσάβες, ενώ είχε εκφραστεί θετικά και για την πρώην ένοπλη οργάνωση FARC.
Στις ΗΠΑ, οι προτιμήσεις του βρίσκονται εν πολλοίς στο στρατόπεδο των “Δημοκρατικών”, παρά την επικριτική του διάθεση. Στήριξε τον Μπαράκ Ομπάμα, τον οποίο όμως αργότερα κατηγόρησε ως χειρότερο του Μπους κι ως υπεύθυνο για τη δημιουργία ενός παγκόσμιου συστήματος παρακολούθησης “πολύ πέρα από εκείνο της Στάζι”. Φλέρταρε πολιτικά το 2012 με τον αποτυχημένο υποψήφιο για το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών, Ρον Πολ, ενώ το 2016 στήριξε την υποψηφιότητα του Μπέρνι Σάντερς για να στηρίξει τελικά στις εκλογές την υποψήφια των Πρασίνων Τζιλ Στάιν. Σε συνέντευξή του σε κινηματογραφικό Φεστιβάλ στην Τεχεράνη, ο Στόουν χαρακτήρισε τον Τραμπ “Βελζεβούλη”.
