Τζορτζ Σόρος – Ένας “γύπας” των χρηματαγορών

Για την ακροδεξιά και τους πάσης φύσης ψεκασμένους, ο Τζορτζ Σόρος είναι η προσωποποίηση του κακού και πατέρας αναρίθμητων συνωμοσιών. Για πολλούς φιλελεύθερους πάλι είναι ένας “φιλάνθρωπος”, με πλούσια κοινωνική και “πολιτική” στάση, που παρά την κριτική που μπορεί να του ασκηθεί για τις επιχειρηματικές πρακτικές του, αδίκως δαιμονοποιείται. Στην πραγματικότητα ο Σόρος είναι απλώς πετυχημένος παίκτης του καπιταλιστικού συστήματος, παίζοντας με τους όρους του χωρίς ενδοιασμούς και φροντίζοντας να τους διευρύνει και σε συγκριτικά “παρθένα” εδάφη, όπως οι πρώην σοσιαλιστικές χώρες, από όπου έλκει και ο ίδιος την καταγωγή του.

Ήρθε στον κόσμο στην Ουγγαρία και ήταν γιος του καθηγητή της τεχνητής γλώσσας “Εσπεράντο”, Τιβαντάρ Σόρος. Παρά την εβραϊκή του καταγωγή, γλίτωσε από το Ολοκαύτωμα, κρυπτόμενος σε διάφορες οικίες γνωστών στη Βουδαπέστη και το 1947 συμμετείχε με τον πατέρα του σε διεθνές συνέδριο Εσπεράντο στη Βέρνη  μετά στην Αγγλία,  βρίσκοντας ευκαιρία να φύγει από τη σοσιαλιστική πλέον Ουγγαρία. Σπούδασε φιλοσοφία στο πλευρό του γνωστού αντιμαρξιστή φιλοσόφου Καρλ Πόπερ, υιοθετώντας από εκείνο την έννοια της “ανοιχτής κοινωνίας” (open society) που αργότερα έγινε το όνομα του γνωστότερου από τα ιδρύματά του.

Μεταναστεύει το 1956 στις ΗΠΑ και το 1968 αναλαμβάνει το πρώτο του ερευνητικό Fund στο Κουρασάου. Το 1973 ιδρύει μαζί με τον Τζιμ Ρότζερς το Soros Fund (αργότερα Quantum Endowment Fund), επιδιδόμενος σε ριψοκίνδυνες επενδύσεις σε χρηματιστήρια ανά τον κόσμο. Προέβλεψε τη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση του 1987, πιστεύοντας λανθασμένα όμως ότι θα έπληττε εντονότερα τις ιαπωνικές μετοχές. Μέσω της αξιοποίησης πληροφοριών εκ των έσω, πρακτική για την οποία καταδικάστηκε το 2006 τελεσίδικα από γαλλικό δικαστήριο, κέρδισε 2,2 εκ. δολάρια από αγοραπωλησίες μετοχικών πακέτων της γαλλικής τράπεζας Societe Generale.

Από το 1979 πρωταγωνιστεί ενεργά στην προσπάθεια ανατροπής του σοσιαλισμού στην Ανατολική Ευρώπη. Διοχέτευε τρία εκ. δολάρια σε αντεπαναστατικά κινήματα, όπως η πολωνική “Αλληλεγγύη”, η τσεχοσλοβάκικη “Χάρτα 77” αλλά και σε μεμονωμένους αντιφρονούντες, όπως ο Αντρέι Ζαχάροφ. Στην Ουγγαρία ίδρυσε το πρώτο του ίδρυμα το 1984 και με προϋπολογισμό μόλις 3 εκ. δολαρίων το ίδρυμα έφτασε να έχει επιρροή μεγαλύτερη από το Υπουργείο Πολιτισμού, με δωρεές εκτυπωτικών μηχανημάτων, ομιλούντων βιβλίων και χρηματοδότηση κάθε πολιτιστικού γεγονότος που αντίκειτο στη σοσιαλιστική ιδεολογία. Παρόμοια ιδρύματα δημιούργησε το 1989 στην Πολωνία, την Κίνα και την ΕΣΣΔ, μεταξύ άλλων με το ίδρυμα “Αναγέννηση της Ουκρανίας”, χώρα στην οποία επέδειξε ιδιαίτερη “αδυναμία” και στη συνέχεια. Ομολόγησε επίσης τον αποσταθεροποιητικό του ρόλο στη Γιουγκοσλαβία για να προωθήσει τα επιχειρηματικά του σχέδια.

Σε παγκόσμιο επίπεδο έγινε γνωστός κυρίως το Σεπτέμβρη του 1982, τη λεγόμενη “Μαύρη Τετάρτη”, όταν πόνταρε στην υποτίμηση της βρετανικής λίρας, ανταλλάσσοντάς την μαζικά σε ξένα νομίσματα, κυρίως μάρκα και γαλλικά φράγκα. Μετά την ανακοίνωση της υποτίμησης από τη βρετανική κυβέρνηση, ξαναγόρασε λίρες και εξόφλησε τα δάνειά του, κερδίζοντας 1 δις δολάρια, μαζί με το προσωνύμιο “ο άνθρωπος που τσάκισε την τράπεζα της Αγγλίας. Το 1997 κατηγορήθηκε για την κατάρρευση των “ασιατικών τίγρεων” από τον πρωθυπουργό της Μαλαισίας, ωστόσο επίσημα τουλάχιστον τα fund κατέγραψαν ζημιές τότε. Διαβλέποντας τα πρώτα σημάδια της παγκόσμιας ύφεσης ήδη από το 2007, υπήρξε από τους μεγάλους κερδισμένους της οικονομικής κρίσης και το 2016 αναδείχθηκε στην 23η θέση μεταξύ των πλουσιότερων ανθρώπων της γης.

Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, αναμείχθηκε ενεργά στην αμερικανική πολιτική σκηνή, πάντα στο πλευρό των δημοκρατικών, ποντάροντας από τους πρώτους στην εκλογή Ομπάμα το 2008, ενώ στήριξε με πολλά εκατομμύρια την καμπάνια της Χίλαρι Κλίντον, όντας σε ανοιχτή κόντρα με τον Ντόναλντ Τραμπ. Καθοριστική ήταν η συμβολή του στο φασιστικό Ευρω-Μεϊντάν της Ουκρανίας το 201       , μέσω του ιδρύματος “Ukraine Crisis Media Center”, αποσπώντας την ίδια χρονιά τις δημόσιες ευχαριστίες του προέδρου της ακροδεξιάς νέας κυβέρνησης, Πέτρο Ποροσένκο. Στις πιο πρόσφατες δραστηριότητές του περιλαμβάνεται η χρηματοδότηση της καμπάνιας κατά του BRexit, και (η;) πριν λίγους μήνες ομιλία του στο οικονομικό φόρουμ του Νταβός, όπου εμφανίστηκε “αντιμονοπωλιακός” ενάντια στα μονοπώλια της πληροφορικής όπως η Google και το Facebook.

Δύσκολες Νύχτες