Gamestop: game over*

Δεν ξέρουμε αν με το Game Over στο μπλουζάκι του Gill αναφερόταν στο ξεζούμισμα των μικροεπενδυτών, το τέλος της συγκεκριμένης επένδυσης ή το τέλος των παραμυθιών για την ελευθερία της αγοράς, πάντως για εμάς φαίνεται να είναι το όριο διαχείρισης από το αστικό κράτος και τα μονοπώλια της καπιταλιστικής κρίσης που αργά ή γρήγορα θα σπάσει σαν κακό σπυρί.

Στο προηγούμενο σημείωμα για την περίφημη υπόθεση της GameStop πιάσαμε τις δύο πρώτες πλευρές του ζητήματος. Εν συντομία, είπαμε ότι η τρελή εκτόξευση της τιμής από τα 4,5 δολάρια στα μέσα Αυγούστου, στα 500 δολάρια στα τέλη Γενάρη, καθώς και η υποχώρησή της στα 64 δολάρια τις ώρες που γράφονται αυτές οι γραμμές μπορούν να γίνουν μόνο επειδή η μετοχή είναι αυτόνομη σε σχέση με την πραγματική πορεία της επιχείρησης. Αυτό επιτρέπεται επειδή το κεφάλαιο σαν ιδιοκτησία έχει άλλους νόμους κίνησης από το κεφάλαιο σαν λειτουργία και από αυτήν την άποψη δεν υπάρχει κάτι καινούριο στην ιστορία μας. Από οικονομική σκοπιά, αυτό είναι το πρώτο πράγμα που πρέπει να πει κανείς, αλλιώς δεν βγαίνει κανένα νόημα για όσα θα επακολουθήσουν το επόμενο διάστημα αλλά και σε αυτό το νέο σημείωμα.

Επίσης, είπαμε ότι η απόδοση ανατρεπτικών χαρακτηριστικών στη δράση των μικροεπενδυτών είναι ανεδαφική, επικίνδυνη και εκ του πονηρού. Από ιδεολογική σκοπιά, αυτό συμβαίνει γιατί αποπροσανατολίζει όλο τον κόσμο, και αυτούς που παίζουν και αυτούς που δεν παίζουν, από τον κύριο στόχο και από τον δρόμο της ανατροπής ενός τρόπου παραγωγής που βασίζεται στην εκμετάλλευση.

Ακόμα και η προβολή του Gill, του χρήστη DeepFuckingValue του Reddit, ο οποίος πρωτοστατεί στην συσπείρωση των μικροεπενδυτών, σαν έναν απλό εργαζόμενο που έπαιξε μερικά δολλάρια κι έγινε εκατομμυριούχος, κερδίζοντας τα μονοπώλια στο αγαπημένο τους παιχνίδι, είναι παραπλανητική. Ο Gill είναι ένα παλιός και έμπειρος παίχτης ο οποίος έφτασε να επενδύσει 800 χιλιάρικα στην συγκεκριμένη μετοχή. Κι αυτό είναι μόλις ένα μέρος από το συνολικό χαρτοφυλάκιό του. Δεν τον λες και μεροκαματιάρη. Μπορεί να είναι μικροεπενδυτής για τον Buffet, αλλά θα έλεγα με ασφάλεια ότι το χρηματοοικονομικό προφίλ του απέχει από το πρότυπο του ήρωα με τα κολάν που θα οδηγήσει τις μάζες στην αλλαγή των συσχετισμών και τη δημοκρατία.

Πέρα όμως από αυτές τις δύο πρώτες πλευρές, υπάρχουν κι άλλες…

Καταρχήν, το τράβηγμα μικροεπενδυτών σε αυτήν την μετοχή (αλλά και σε άλλες) θα οδηγήσει σε βαριές απώλειες πολλούς πραγματικούς μεροκαματιάρηδες. Η μεγάλη σταυροφορία ενάντια στο πολύ μεγάλο κεφάλαιο από το μικρότερο κεφάλαιο θα έχει σαν πρώτα θύματα τις αποταμιεύσεις πολλών εργατών, κι εν τέλει τους ίδιους τους ιδιοκτήτες αυτών των αποταμιεύσεων. Και ειδικά σε ένα σύστημα που από αυτές τις αποταμιεύσεις εξαρτάται η σύνταξη και η ασφάλεια του εργαζόμενου, αυτή απώλεια έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις. Σημειώστε δε ότι σε περίοδο κρίσης όπου συστατικό της διαχείρισής της από το κράτος είναι τα πολύ χαμηλά επιτόκια και η πτώση των τιμών, πολλοί άνθρωποι ψάχνουν για εναλλακτικές τοποθετήσεις των αποταμιεύσεών τους. Αυτή η πλευρά δεν έχει καθόλου πλάκα αλλά όπως σημειώσαμε ήδη είναι θλιβερή και σίγουρα δυστοπική. Αυτές οι απώλειες είναι το αντίτιμο των ονείρων για μια καλύτερη ζωή. Είναι μια ιστορία που την είδαμε κι εδώ στην Ελλάδα με τον λαϊκό καπιταλισμό του Σημίτη και του Έβερτ στην υπόθεση του ελληνικού χρηματιστηρίου στα τέλη της δεκαετίας του 1990.

Από την άλλη, η απότομη υποχώρηση της τιμής της Gamestop ήταν σε ένα βαθμό επιβαλλόμενη. Τα μονοπώλια του χώρου απέδειξαν ότι δεν είναι φιλανθρωπικά ιδρύματα κι ότι καλή είναι η ελευθερία της αγοράς, αλλά μόνο όταν συμφέρει τα ίδια. Στην αντίθετη περίπτωση, απαγορεύονται οι συναλλαγές μιας ή περισσότερων μετοχών σε ένα χρηματιστήριο, κι άμα λάχει επεκτείνεται αυτή η απαγόρευση και σε όλο τον πλανήτη. Επειδή όμως επιβλήθηκαν αυτές οι απαγορεύσεις δεν μπορούσαν να γίνουν αγορές, με αποτέλεσμα να πέφτει η ζήτηση και η τιμή της μετοχής. Το στόρυ έλεγε ότι μόλις αρθούν οι περιορισμοί η τιμή θα εκτιναχθεί ξανά. Οι περιορισμοί όντως σταμάτησαν από την περασμένη Πέμπτη, και η τιμή όντως ανέκαμψε την ίδια μέρα από τα 53 δολάρια στα 83 δολάρια, αλλά μετά υποχώρησε κι έμεινε σχετικά σταθερή στα επίπεδα των 65 δολαρίων. Αν και είναι νωρίς ακόμα, δεν διακρίνεται κάποια τάση εκτόξευσης που θα επισύρει νέους περιορισμούς.

Οι περιορισμοί αυτοί μπορεί να είναι αποκαλυπτικοί για ένα σύστημα που επικαλείται το αόρατο χέρι, αλλά πραγματικά δεν προσθέτουν τίποτα στην εμπειρία μας. Είναι σαν να λες ότι η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας με τον ασταμάτητο κρατισμό της αποκαλύπτει ότι δεν είναι πραγματικά νεοφιλελεύθερη. Αυτό είναι τζημεροειδές επιχείρημα και έχει τόσες αντιφάσεις που κάνει το μυαλό να εκρήγνυται.

Από οικονομική σκοπιά όμως, οι συγκεκριμένοι περιορισμοί έχουν αρκετή σημασία. Καταρχήν, συνιστούν περιορισμό στην κίνηση του κεφαλαίου σε μια περίοδο που το χαρακτηριστικό της είναι το λιμνάζον κεφάλαιο. Μπορεί να φαίνεται παράδοξο, αλλά το λιμνάζον κεφάλαιο είναι αρκετά κινητικό. Κι αυτό γιατί προσπαθεί να πετύχει το σκοπό ύπαρξής του, που είναι η αυτοαξιοποίηση. Επειδή δεν υπάρχουν επικερδείς τοποθετήσεις για αναπαραγωγή του κεφαλαίου μέσα από τη λειτουργία του, η κίνησή του εντείνεται στις τοποθετήσεις ιδιοκτησίας. Αν οι επενδυτές δεν μπορέσουν να αγοράσουν Gamestop, θα στραφούν κάπου αλλού, και κάπου αλλού, και κάπου αλλού… Αν αυτές οι κινήσεις οδηγήσουν σε απανωτές απαγορεύσεις, αυτό μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα την μερική απαξίωση του κεφαλαίου με την μετατροπή του σε χρήμα.

Μια άλλη ενδιαφέρουσα προέκταση αυτής της συζήτησης είναι η αντεπίδραση των κινήσεων του κεφαλαίου σαν ιδιοκτησία (τα σκαμπανεβάσματα της μετοχής) στην πραγματική λειτουργία του κεφαλαίου, στην αναπαραγωγή του. Ενδιαφέρον έχει ότι σε όλο αυτό τον κουρνιαχτό για την Gamestop, αυτός που δεν έχει βγάλει άχνα είναι η διοίκηση της ίδιας της επιχείρησης. Η συζήτηση γύρω από αυτό το θέμα έχει ήδη ανοίξει, με αρκετή δόση θεωριών καζινοκαπιταλισμού που δεν αφήνει την υγιή επιχειρηματικότητα να ανθίσει.

Τέλος, ο ντόρος που έχει σηκωθεί γύρω από την Gamestop έχει φτάσει σε όλα τα πέρατα του κόσμου. Ταυτόχρονα υπάρχουν πλατφόρμες όπως, ας πούμε η Revolut, που επιτρέπουν την αγορά μετοχών από παντού. Ένας νέος γύρος κερδοσκοπίας μπορεί να αρχίσει ανά πάσα στιγμή. Μπορεί να έχει το περίβλημα σταυροφορίας (ενάντια στα χρηματοπιστωτικά μονοπώλια), αλλά θα έχει σίγουρα το περιεχόμενο των Σταυροφοριών: ατομικός πλουτισμός, καιροσκοπισμός, αμοραλισμός. Ανεξάρτητα πάντως από την πραγματική συνέχεια του συγκεκριμένου σίριαλ, υπάρχουν όλα τα στοιχεία για μια ή περισσότερες φούσκες μεγατόνων στην παγκόσμια αγορά κεφαλαίου: λιμνάζον κεφάλαιο, χαμηλά επιτόκια, χαμηλές τιμές, πρόσθετο χρήμα από το κράτος, χαμηλές προοπτικές επένδυσης.

Το αν η Gamestop θα είναι η Lehman Brothers της τρέχουσας καπιταλιστικής κρίσης μένει να το δούμε. Δηλαδή, αν θα αποτελέσει τον καταλύτη για μια αλληλουχία γεγονότων εκδήλωσης της κρίσης και της κρατικής παρέμβασης για τη διαχείρισή της. Η μελέτη του συγκεκριμένου μηχανισμού πυροδότησης της καπιταλιστικής κρίσης που έχουμε μπροστά μας μπορεί να είναι διαφωτιστική. Πάντως, εκ πρώτης όψεως, όπως ήταν ταιριαστό η κρίση του 2007-08 να έχει σαν ορόσημο την κατάρρευση μιας τράπεζας, η χρηματιστηριακή φούσκα μιας εμπορικής επιχείρησης μοιάζει να ταιριάζει στην τρέχουσα κρίση.

Σε κάθε περίπτωση, οι δράσεις και αντιδράσεις σε αυτήν την υπόθεση νοηματοδοτούν το σύνθημα στο μπλουζάκι του Gill με ένα διαφορετικό τρόπο. Δεν ξέρουμε αν με το Game Over αναφερόταν στο ξεζούμισμα των μικροεπενδυτών, το τέλος της συγκεκριμένης επένδυσης ή το τέλος των παραμυθιών για την ελευθερία της αγοράς, πάντως για εμάς φαίνεται να είναι το όριο διαχείρισης από το αστικό κράτος και τα μονοπώλια της καπιταλιστικής κρίσης που αργά ή γρήγορα θα σπάσει σαν κακό σπυρί.

 

* Για αυτό το άρθρο επωφελήθηκα από τη συζήτηση του θέματος με τον συνάδελφο Θανάση Αργυρίου.

Facebook Twitter Google+ Εκτύπωση Στείλτε σε φίλο

Κάντε ένα σχόλιο: