Πλατεία Ρόζα Λούξεμπουργκ – Η θεωρία των δύο άκρων σας χαιρετά, αριστερά και δεξιά (ΦΩΤΟ)

To άλλοτε «Κόκκινο Βερολίνο» είναι η πόλη που από το 19^ο αιώνα και μετά έζησαν ή και πέθαναν, βίαια ή από φυσικά αίτια, οι περισσότεροι επαναστάτες ανά κάτοικο. Μπορεί οι αρχές του δυτικού Βερολίνου και αργότερα, μετά την πτώση του τείχους, ολόκληρης της πόλης, να φέρθηκαν με σχετικά μεγαλύτερη επιείκεια σε κτίρια και ονοματοδοσίες δρόμων και πλατειών των ναζί, απ’ ό,τι σε εκείνες της ΓΛΔ, ωστόσο το επαναστατικό ιστορικό αποτύπωμα της πόλης δεν έσβησε τελείως. Σε αρκετές περιπτώσεις ωστόσο «αναπροσαρμόστηκε» σε κατευθύνσεις πιο βολικές για το κυρίαρχο μετά το 1990 σύστημα ή και ανοιχτά διαστρεβλώθηκε για να ταιριάξει με χυδαία αντικομμουνιστικά αφηγήματα. Αυτή ακριβώς η αναπροσαρμογή φαίνεται πολύ χαρακτηριστικά στην εμβληματική πλατεία Ρόζα Λούξεμπουργκ, στο κέντρο της πόλης. Αρκετά ήσυχη, δεδομένου ότι απέχει λίγα λεπτά από τη μεγαλύτερη πλατεία του Βερολίνου, την Αλεξάντερπλατς, έχει μια πολυκύμαντη ιστορία, που ξεκινά πολύ πριν τη μετονομασία της σε πλατεία Λούξεμπουργκ (αρχικά Λίμπκνεχτ), το 1947 την εποχή που η περιοχή βρισκόταν στη λεγόμενη σοβιετική ζώνη κατοχής, που αποτέλεσε και τον πυρήνα της μετέπειτα ΓΛΔ.

Τον 18^ο αιώνα στην περιοχή υπήρχαν αχυρώνες, που είχαν τοποθετηθεί εκεί για λόγους πυρασφάλειας, καθώς τότε ακόμα η σημερινή πλατεία ήταν εκτός των τειχών της πόλης. Από τις αρχές του 19^ου αιώνα η «Γειτονιά των αχυρώνων» (Scheunenviertel) μετατρέπεται σε πυκνοκατοικημένο φτωχοσυνοικία, με υψηλή εγκληματικότητα και πορνεία, αλλά κι έντονο εργατικό και εβραϊκό στοιχείο, το οποίο εν πολλοίς εξοντώθηκε στο Β’ παγκόσμιο πόλεμο. Οι εργάτες, αποφασισμένοι να μην αφήσουν τη γειτονιά τους έρμαιο της αθλιότητας, χρηματοδότησαν από την τσέπη τους το πρώτο «Λαϊκό Θέατρο», που άνοιξε τις πύλες του το 1914 και αποτελεί ως σήμερα εμβληματικό θεατρικό χώρο της γερμανικής πρωτεύουσας. Μεταξύ άλλων υπήρξε ο χώρος δράσης του Έρβιν Πισκάτορ, πρωτοπόρου του πολιτικού θεάτρου στα χρόνια της δημοκρατίας της Βαϊμάρης.

Περίπου την ίδια εποχή, το 1914, εγκαινιάστηκε στην τότε πλατεία Μπίλο, όπως λεγόταν, ένα κτίριο καταστημάτων και γραφείων πολύ κοντά στο θέατρο, το οποίο έμελλε να περάσει στην ιστορία ως έδρα του Κομμουνιστικού Κόμματος Γερμανίας, που είχε εκεί με το όνομα Karl-Liebknecht-Haus τα γραφεία του από το 1926 μέχρι το κλείσιμό τους από τους ναζί το 1933, που χρησιμοποίησαν το χώρο ως τόπο φυλάκισης κομμουνιστών.

Οι ναζί μετονόμασαν το κτίριο, όπως και την πλατεία Μπίλο, σε Χορστ Βέσελ, ενός μέλους των ταγμάτων εφόδου και μαστροπού, που δολοφονήθηκε εξαιτίας προσωπικών διαφορών και ανακηρύχθηκε σε «μάρτυρας» και «θύμα των κομμουνιστών» από τους ναζί. Επιπλέον, το 1936 ανήγειραν μνημείο προς τιμήν του Βέσελ και άλλων μελών των – διαλυμένων από τους ίδιους τους ναζί δυο χρόνια πριν – ταγμάτων εφόδου, που τάχα είχαν δολοφονηθεί από κομμουνιστές. Στο ίδιο σημείο, το 1934, οι ναζιστικές αρχές της πόλης είχαν αφιερώσει μνημείο στους αστυνομικούς Πάουλ Άνλαουφ και Φραντς Λενκ, που είχαν πέσει νεκροί μετά από συμπλοκή με κομμουνιστές στην πλατεία Μπίλο στις 9 Αυγούστου 1931. Στόχος της ενέργειας ήταν μεταξύ άλλων να κερδηθεί η εύνοια παλιών σοσιαλδημοκρατών αστυνομικών, καθώς οι δυο νεκροί ανήκαν στο SPD. Ο Άνλαουφ ειδικότερα, ήταν γνωστός για το μένος του προς τους κομμουνιστές, συνηθίζοντας να διευθύνει προσωπικά τις βίαιες επιχειρήσεις καταστολής εναντίον συγκεντρώσεων και διαδηλώσεων του ΚΚΓ στην πλατεία και την ευρύτερη περιοχή. Εκείνη την ημέρα, όπως και την προηγούμενη, η αστυνομία είχε ήδη σκοτώσει τρεις κομμουνιστές εργάτες, ενώ και την περασμένη πρωτομαγιά είχε δολοφονήσει έναν ακόμα διαδηλωτή στην πλατεία.

Το γεγονός πως στη συμπλοκή που κατέληξε στο θάνατο των δυο αστυνομικών συμμετείχε και ο μετέπειτα επικεφαλής της Στάζι, Έριχ Mίλκε, έδωσε ιδιαίτερη προβολή στο περιστατικό μετά τη γερμανική επανένωση. Μπορεί οι αρχές να μην τόλμησαν να αποκαταστήσουν το ναζιστικό μνημείο ωστόσο η δημοτική επιτροπή Μόρφωσης και Πολιτισμού της περιοχής Μίτε του Βερολίνου, εξέδωσε στα τέλη του 2015 ένα κατάπτυστο ψήφισμα προς τιμήν των δύο αστυνομικών, χωρίς ούτε καν να μνημονεύει τους νεκρούς από αστυνομική βία εργάτες, κάνοντας λόγο για «δολοφονία που στρεφόταν κατά της μισητής από αντιδημοκρατικές δυνάμεις δημοκρατία της Βαϊμάρης. Σχεδιάστηκε στις γραμμές του ΚΚΓ. Ένας από τους δράστες ήταν ο Έριχ Μίλκε. Μετά το τέλος του πολέμου έκανε καριέρα στο Υπουργείο Κρατικής Ασφάλειας της ΓΛΔ, που διηύθυνε από το 1957 ως το 1989. Το 1993 σε ακροαματική διαδικασία κράτους δικαίου καταδικάστηκε ως δολοφόνος (σ.σ δεν εξέτισε την ποινή του λόγω εμφανούς άνοιας, η οποία ήγειρε ούτως ή άλλως σοβαρά ερωτήματα για την ικανότητα καταλογισμού του τη στιγμή της δίκης). Θυμόμαστε όλα τα θύματα της οξυνόμενης βίας στην πλατεία Μπίλο».

Αν όμως αυτό το κείμενο σας φαίνεται το άκρον άωτον της θεωρίας των δύο άκρων, είναι επειδή ακόμα δεν είδατε την “αριστερή” εκδοχή της, την οποία μπορεί να καμαρώσει κανείς στο παρακείμενο Karl – Liebknecht – Haus, η μοίρα του οποίου υπενθυμίζει τι ακριβώς θα συνέβαινε και στο ΚΚΕ αν ο Δραγασάκης είχε πάρει τρεις ψήφους παραπάνω αντί για την Αλέκα. Ως θεσμικός κληρονόμος του πάλαι ποτέ SED, δηλαδή του Ενιαίου Σοσιαλιστικού Κόμματος της ΓΛΔ, η σημερινή Die Linke, το γερμανικό αδερφάκι του ΣΥΡΙΖΑ δηλαδή, δικαιούται να έχει την έδρα του στο ιστορικό και ιστορικά προστατευόμενο κτίριο.

Σαν να μην έφτανε δηλαδή που είναι αυτό το πρακτικά σχεδόν ανοιχτά σοσιαλδημοκρατικό μόρφωμα που είναι, σαν να μην αρκεί που οικειοποιούνται κατά το δοκούν πτυχές της ιστορίας της ΓΛΔ για να υφαρπάσσουν ψηφαλάκια, οι κύριοι αυτοί αποφάσισαν ότι έπρεπε να μαγαρίσουν και τα ονόματα του Λίμπκνεχτ και του Ταίλμαν, τοποθετώντας πλάι στις αναμνηστικές πλακέτες προς τιμήν τους, άλλη μία για “τα θύματα του σταλινισμού” το 2013, όχι χωρίς έντονη εσωκομματική αντιπαράθεση, αλλά το αποτέλεσμα μετράει. Εκεί γίνεται λόγος για “χιλιάδες κομμουνίστριες και κομμουνιστές, αντιφασίστριες και αντιφασίστες που από το 1930 ως το 1950 αυταρχικά διώχθηκαν, στερήθηκαν τα δικαιώματά τους, μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδα, εξορίστηκαν για δεκαετίες και δολοφονήθηκαν”. Αν περιμένατε να μπει για το ξεκάρφωμα και κάποια αναφορά για τους αντιφασίστες που σκότωσαν οι φασίστες, σκεφτείτε το λίγο καλύτερα.

Έρνστ Τέλμαν – Ο ηγέτης της γερμανικής εργατικής τάξης, ο ηρωικός αγωνιστής κατά του φασισμού δούλεψε σε αυτό το σπίτι.

Σε αυτό το κτίριο εργάστηκε κατά τα έτη 1926 ως 1933 η Κεντρική Επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος Γερμανίας

Αναμνηστική πλακέτα για τα αριστερά “θύματα του σταλινισμού”.

Στον πρώτο όροφο των γραφείων, υπάρχει μια δημόσια προσβάσιμη αίθουσα με φωτογραφίες του Καρλ Λίμπκνεχτ, γνωστές και λιγότερο γνωστές, αλλά την προσοχή συγκεντρώνει το βιογραφικό σημείωμα, στο οποίο οι συντάκτες καταφέρνουν το εξής καταπληκτικό, να παραλείψουν το σημαντικότερο πολιτικό του επίτευγμα, δηλαδή τη συμβολή του στην ίδρυση του Κομμουνιστικού Κόμματος Γερμανίας, δεν αναφέρεται καν η εξέγερση των Σπαρτακιστών, ενώ ο θάνατός του περιγράφετε απλώς ως “βίαιος”.

Η Ρόζα τιμάται κυρίως με τεράστια ταμπλό που φέρουν αποσπάσματα από ένα αφιερωμένο σε εκείνη graphic novel της Βρετανίδας Κέιτ Έβανς και κάποιος κακοπροαίρετος θα έλεγε ότι οι “αριστεροί” της Γερμανίας θεώρησαν προσφορότερη μορφή τιμής ένα μικυμάου. Εκ πρώτης όψεως πάντως, κρίνοντας από τα αποσπάσματα στο ταμπλό, το εν λόγω graphic novel φαίνεται τιμιότερο από το κείμενο για τη ζωή του Λίμπκνεχτ.

Εν τέλει το μοναδικό πραγματικά ενδιαφέρον σημείο του κτιρίου είναι σήμερα το “Μικρό Βιβλιοπωλείο” που στεγάζεται ακριβώς δίπλα στα γραφεία, ιδιαίτερα το παλαιοβιβλιοπωλείο του, όπου μπορεί να βρει κανείς συλλεκτικές ανατολικογερμανικές εκδόσεις των κλασικών, αλλά και του Στάλιν, μεγάλη ποικιλία ανατολικογερμανικών έργων σε πολύ καλές τιμές, αλλά και κάποιος δυτικούς τίτλους, κυρίως ευρωκομμουνιστικής και γενικότερα “νεομαρξιστικής” κατεύθυνσης. Στο τμήμα των πιο σύγχρονων εκδόσεων, μπορεί να δει κανείς να συνυπάρχουν αρμονικά τίτλοι που υπερασπίζονται λιγότερο ή περισσότερο ανοιχτά τη ΓΛΔ, πλάι σε βιβλία όπως “Λογοκρισία χωρίς λογοκρισία. Η δικτατορία της πληροφορίας στη ΓΛΔ”.

Δε μου λες βρε Φριτς, τι δουλειά έχουμε εμείς εδώ μέσα; – Γιατί δε ρωτάς το Βλαδίμηρο καλύτερα;

Χέρι με χέρι ξέπεσε και στα δικά τους χέρια…

Το καλύτερο στιγμιότυπο όμως ήταν η στιγμή που ζητήσαμε με τη συνοδοιπόρο Ματριόσκα κάποια έκδοση του Κομμουνιστικού Μανιφέστου. Εμβρόντητος ο υπάλληλος μας πληροφόρησε μετά από έλεγχο στα ράφια ότι “Δεν το πιστεύω, αλλά μόλις μας τελείωσε”. Εδώ και τριάντα χρόνια βρε άνθρωπε, θα ήταν η πληρωμένη απάντηση που ποτέ δεν έδωσα και ντροπή μου. Τελικά το μανιφέστο υπήρχε, αλλά με τη μορφή γόμας. Σαν αυτή με την οποία διέγραψαν την ιστορία τους, για να την ξαναγράψουν με επίκεντρο την τριγωνική πλατεία. Η οποία από το 2006 περιβάλλεται από 100 επιγραφές τσιτάτων της Ρόζας στην άσφαλτο, δημιουργημένες από τον καλλιτέχνη Χανς Χάακε, και σκοπεύουν να “αναδείξουν τη σύνθετη σκέψη της Ρόζας”. Μεταξύ άλλων δηλαδή να δείξουν πόσο “ανοιχτόμυαλη” και ενάντια στην “καταπίεση” ήταν, αλλά και προβάλλοντας αποσπάσματα από ιδιωτικές τις επιστολές, για να δείξουν την “ανθρώπινη πλευρά της”, γιατί αλλιώς θα την περνούσαμε για ρομπότ.

“Τάξη επικρατεί στο Βερολίνο”. Ανόητοι μπράβοι! Η “τάξη” σας είναι χτισμένη στην άμμο. Η επανάσταση θα υψωθεί με κρότο από αύριο κιόλας και προς τρόμο σας θα σαλπίσει: Ήμουν, είμαι και θα είμαι! – Ρόζα Λούξεμπουργκ 1919

Τι τους κοιτάζεις Ρόζα μουδιασμένους, συγχώρα τους που δεν καταλαβαίνουν τι έλεγες εσύ κι οι κλασικοί…