Στην εποχή του Πάγκαλου…

Το 1925, παρά τα μέτρα που είχε πάρει η κυβέρνηση Μιχαλακοπούλου ενάντια στο λαϊκό κίνημα, δεν μπόρεσε να εξασφαλίσει πολιτική σταθερότητα για την άρχουσα τάξη, και καθώς οξύνθηκαν οι κοινωνικές αντιθέσεις και οι αντιθέσεις στο ίδιο το στρατόπεδο της άρχουσας τάξης, ορισμένες πολιτικές και στρατιωτικές ομάδες προσανατολίστηκαν στην οργάνωση στρατιωτικού πραξικοπήματος για την επιβολή δικτατορίας.

Τη νύχτα της 25ης προς την 26η Ιούνη 1925, ο στρατηγός Θ. Πάγκαλος, ανέτρεψε την κυβέρνηση Μιχαλακοπούλου και σχημάτισε δική του, στην οποία εκδήλωσαν την εμπιστοσύνη τους όλα τα αστικά πολιτικά κόμματα, μαζί και η «Δημοκρατική Ενωση» του Α. Παπαναστασίου.

Στις 30 Σεπτέμβρη του 1925 ο Θ. Πάγκαλος διέλυσε τη Βουλή και εξαπέλυσε άγρια τρομοκρατία κατά του ΚΚΕ και του εργατικού κινήματος. Απαγόρευσε την έκδοση του «Ριζοσπάστη», της «Κομμουνιστικής Επιθεώρησης» και της «Νεολαίας» (οργάνου της ΟΚΝΕ). Δυνάμωσε τους διωγμούς και πολλαπλασίασε τις συλλήψεις. Παρέπεμψε σε στρατοδικείο, με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας, ηγετικά στελέχη του ΚΚΕ και της ΟΚΝΕ (Πουλιόπουλο, Μάξιμο, Σκλάβο, Μοναστηριώτη, Νικολινάκο, Φίτσο κ.ά.). Αλλά, στις δίκες οι κατηγορούμενοι ανέτρεψαν με τα επιχειρήματά τους τις συκοφαντικές κατηγορίες και υπερασπίστηκαν σθεναρά τις αρχές και την πολιτική του ΚΚΕ.

Το Κόμμα με την επιβολή της δικτατορίας αντιμετώπισε σοβαρή δοκιμασία και πέρασε στην παρανομία.1

Στην εποχή του Πάγκαλου

Στίχοι – Μουσική: Γιώργος Μητσάκης (1969)

Στην εποχή του Πάγκαλου ήταν μακριές οι φούστες
στο Μοναστηράκι αράζανε οι σούστες
λίγοι περπατούσανε τότε με τις κούρσες
σταυροπόδι στις αυλές τι `ναι αυτά που λες

Σήμερα κι οι κόμισσες βαστούν κομπολογάκι
μπότα ως το γόνατο κι αβέρτα τσιγαράκι
κοίτα πώς αλλάξανε τα χρόνια Δημητράκη
σταυροπόδι στις αυλές τι `ναι αυτά που λες

Κι ο μπαϊρακτάρης ο σκληρός δε σήκωνε ζορλίκι
έκοβε απ’ τους μάγκες το ένα το μανίκι
η μαγκιά τους έφευγε και το νταηλίκι
σταυροπόδι στις αυλές τι `ναι αυτά που λες

Σήμερα κι οι κόμισσες βαστούν κομπολογάκι
μπότα ως το γόνατο κι αβέρτα τσιγαράκι
κοίτα πώς αλλάξανε τα χρόνια Δημητράκη
σταυροπόδι στις αυλές τι `ναι αυτά που λες

Το πιο τυπικό χαρακτηριστικό της πολιτικής υπανάπτυξης ενός τόπου είναι η επιθυμία των στρατιωτικών να θέλουν να κυβερνήσουν. Επειδή κρατούν όπλα, επειδή θεωρούν τον εαυτό τους τον ενδεδειγμένο προστάτη της πατρίδας, επειδή, τέλος, έχουν συνηθίσει στον στρατώνα να χρησιμοποιούν με μεγαλύτερη επιδεξιότητα τον νωτιαίο μυελό, όπου η έδρα των ανακλαστικών, παρά το μυαλό (είναι λόγια του ‘Αλμπερτ Αϊνστάιν), πιστεύουν πως μας κάνουν χάρη όταν μας βάζουν στο γύψο για να δέσουν τα κατάγματα που προκαλούν οι πολιτικοί. Που μπορεί να μην έχουν πολύ μυαλό οι περισσότεροι, αλλά ευτυχώς δεν έχουν ούτε πολύ νωτιαίο μυελό. Και, βέβαια, είναι προτιμότερο το λίγο μυαλό από τον πολύ νωτιαίο μυελό. Κατά τούτο διαφέρει η δημοκρατία από τη δικτατορία, από βιολογικής απόψεως.

Ο εξ Ελευσίνος Αρβανίτης στρατηγός Θεόδωρος Πάγκαλος ήταν έντιμος άνθρωπος. Αλλά, ο μπαγάσας, έτσι που ήταν σωματώδης είχε υπέρ το δέον πολύ νωτιαίο μυελό. Και χρησιμοποιώντας περισσότερο τον νωτιαίο μυελό του παρά το μυαλό, ανατρέπει τον Ανδρέα Μιχαλακόπουλο, τον περισσότερο καλλιεργημένο και αποδεδειγμένα μετριοπαθή Έλληνα πολιτικό της εποχής εκείνης. Είναι ίδιον των αγράμματων να μισούν τους εγγράμματους. Ξέρουν πως οι εγγράμματοι μπορεί να αποδειχτούν μεγάλα καθίκια, έτσι που ελέγχουν τους αγράμματους και τους κάνουν ό,τι θέλουν, αλλά δεν ξέρουν πως εκ δύο κακών το μη χείρον βέλτιστον. Κανείς δεν θα προτιμούσε έναν κακοήθη και αγράμματο από έναν κακοήθη και εγγράμματο. Πάντως, ο Πάγκαλος δεν ήταν κακός άνθρωπος. Απλώς, του περίσσευε νωτιαίος μυελός.

Ο Πάγκαλος θέλει να φορέσει κοινοβουλευτικό ένδυμα στην πρώτη υπό δημοκρατικό πολίτευμα δικτατορία, και γι’ αυτό προκηρύσσει εκλογές για τον Μάρτιο του 1926. Τις οποίες, όμως, συνεχώς αναβάλλει. Βλέποντας ο Αρβανίτης Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κουντουριώτης πως ο άλλος Αρβανίτης τον δουλεύει άγρια, παραιτείται από Πρόεδρος. Και τότε ο Πάγκαλος λέει να βάλει υποψηφιότητα για Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Τα πράγματα με την αρτιγέννητη ελληνική δημοκρατία είναι πλέον εντελώς της πλάκας.

Ο δικτάτορας Θ. Πάγκαλος

Στις εκλογές για την ανάδειξη Προέδρου της Δημοκρατίας, οι βενιζελικοί και οι αντιβενιζελικοί κατεβάζουν κοινό υποψήφιο, τον Κ. Δεμερτζή. Προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τον θυελλώδη Πάγκαλο και τον νωτιαίο μυελό του. Όμως τελικά μετανοιώνουν και δεν ορίζουν υποψήφιο Πρόεδρο της Δημοκρατίας για τις παγκαλικές εκλογές. Κι έτσι ο μόνος υποψήφιος, ο Θεόδωρος Πάγκαλος, έρχεται πρώτος ελλείψει δευτέρου. Και διορίζει πρωθυπουργό τον Αθανάσιο Ευταξία.

Και λίγο αργότερα ιδρύει την Ακαδημία Αθηνών. Μάλιστα! Ο δικτάτορας Πάγκαλος, τώρα Πρόεδρος της Δημοκρατίας της πλάκας, ίδρυσε την Ακαδημία των θνητών Αθανάτων, γι’ αυτό και πρόκοψε!

Και κάνει εσωτερικό δανεισμό με το παλιό κόλπο της διχοτόμησης του νομίσματος. Και στέλνει στην εξορία ένα σωρό αντιφρονούντες, δημοκράτες και αντιδημοκράτες ανάκατα. Σκέτο αλαλούμ είναι τούτος ο γραφικός και πληθωρικός Αρβανίτης.

Αλλά την 7η Αυγούστου 1927 ο Γεώργιος Κονδύλης ανατρέπει τον Θεόδωρο Πάγκαλο και η ελληνική δημοκρατία με τη δεύτερη κιόλας δικτατορία της, γίνεται σκέτη οπερέτα. Όλα αυτά τα φαιδρά είναι μερικές ακόμα απ’ τις συνέπειες της μικρασιατικής καταστροφής.2

1.Ριζοσπάστης, 26 Ιούνη 2001
2.Βασίλη Ραφαηλίδη, “Ιστορία (κωμικοτραγική) του νεοελληνικού κράτους 1830-1974), εκδ. Εικοστός Πρώτος

Ο Θ. Πάγκαλος αυτοανακηρύχτηκε δικτάτορας της Ελλάδας σαν σήμερα, στις 5 του Γενάρη 1926.