Γιάκοβ Σβερντλόφ-Ένας πρόωρα χαμένος μπολσεβίκος

Σαν σήμερα έφυγε από τη ζωή το 1919 ο Γιάκοβ Μιχαήλοβιτς Σβερντλόφ, σε ηλικία μόλις 34 ετών. Το οργανωτικό του ταλέντο και οι ηγετικές του ικανότητες τον ανέδειξαν σε σημαίνουσα φυσιογνωμία των μπολσεβίκων ενώ για έναν περίπου χρόνο υπήρξε επικεφαλής του πρώτου εργατικού κράτους της ιστορίας.

Γεννήθηκε στο Νίζνι Νόβγκοροντ στις 22 Μάη 1885  ως γιος Εβραίου χαράκτη, ο οποίος εκτός από το εργαστήριο χαρακτικής διέθετε ένα τυπογραφείο κι έναν εκδοτικό οίκο. Ο Σβερντλόφ αναμείχθηκε από μαθητική ηλικία στο επαναστατικό κίνημα, κάτι που οδήγησε σε αποβολή του από το γυμνάσιο, δουλεύοντας μετά σε φαρμακείο ως μαθητευόμενος. Το 1901 έγινε μέλος τους Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος Ρωσίας, διεξάγοντας προπαγανδιστική δουλειά σε περιοχές του μέσου και άνω Βόλγα.

Το 1902 συνελήφθη για πρώτη φορά και κρατήθηκε για 14 μέρες, λόγω συμμετοχής στην κηδεία της επαναστάτριας φοιτήτριας Β.Ι. Ριούκοβα. Τον Απρίλη του 1903 ακολούθησε νέα, τετράμηνη σύλληψή του, ενώ ως το τέλος της χρονιάς βρισκόταν υπό αστυνομική επιτήρηση. Την ίδια χρονιά παντρεύτηκε την κατά έξι χρόνια μεγαλύτερή του E.F. Schmidt και το 1904 απέκτησαν μια κόρη. H συζυγός του τάχθηκε ενάντια στο επαναστατικό κίνημα, ωστόσο τυπικά ο γάμος κράτησε ως το θάνατο του Σβερντλόφ.

Από την πρώτη στιγμή που ξέσπασε η διαμάχη στους κόλπους του ΣΔΕΚΡ, τάχθηκε στο πλευρό των μπολσεβίκων και ήταν αφοσιωμένος στο Λένιν όλα τα χρόνια που ακολούθησαν.  Έδρασε κυρίως στην περιοχή των Ουραλίων, ενώ η δράση του έφερε και νέα φυλάκιση δύο ετών το 1907. Το 1910 ο τσαρικός υπουργός εσωτερικών τον καταδίκασε σε εξορία τριών ετών στην περιοχή Τομσκ πίσω από τα Ουράλια, εκείνος ωστόσο κατόρθωσε να δραπετεύσει, για να συληφθεί εκ νέου στην Αγία Πετρούπολη λίγους μήνες μετά ως “πράκτορας της Κεντρικής Επιτροπής των Μπολσεβίκων”.

Το 1911 γεννήθηκε ο γιος του με την Κλαυδία Τιμοφέγεβνα Νοβγκορότζεβα,  σύντροφο και συνοδοιπόρό του, που αργότερα συνέγραψε τη βιογραφία του. Ο Αντρέι Σβερντλόφ αργότερα υπήρξε πράκτορας της ΝΚVD κι ένα διάστημα έμπιστος του Λαβρέντι Μπέρια. Σε ηλικία 26 ετών ο Γιάκοβ Σβερντλόφ αναδείχθηκε μέλος της Κ.Ε του κόμματος, ενώ ανήκε και στην ομάδα σύνταξης της Πράβντα, που τυπωνόταν στο τυπογραφείο του πατέρα του. Το 1913 εξορίστηκε εκ νέου για πέντε χρόνια στο Τουρουχάνσκ, όπου ζούσε στο ίδιο σπίτι με το Στάλιν. Ασπάστηκε πλήρως τη λενινιστική θέση για τον ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, καλώντας τους σοσιαλιστές σε όλες τις εμπόλεμες χώρες να μετατρέψουν τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο σε εμφύλιο για την κατάληψη της εξουσίας από την εργατική τάξη.

Μετά την επανάσταση του Φλεβάρη το 1917  πήγε στη Μόσχα και το Μάρτη της ίδιας χρονιάς πήρε το μέρος του Λένιν στο ερώτημα για το σοσιαλιστικό ή μη χαρακτήρα της επικείμενης επανάστασης. Ανέλαβε την οργανωτική διεύθυνση του μπολσεβικικού κόμματος, και ηγήθηκε της ιστορικής συνεδρίασης της Κ.Ε στις 23 Οκτώβρη του 1917, όταν αποφασίστηκε ότι “η ένοπλη εξέγερση είναι αναπόφευκτη κι έχει πλήρως ωριμάσει”. Λίγο αφότου ξέσπασε η Οχτωβριανή Επανάσταση, εξελέγη μέλος και αργότερα, κατόπιν πρότασης του ίδιου του Λένιν, πρόεδρος της Πανενωσιακής Κεντρικής Εκτελεστικής Επιτροπής των Σοβιέτ, όντας έτσι επικεφαλής της Σοβιετικής Ρωσίας, μαζί με το Λένιν ως πρόεδρο του Συμβουλίου των Λαϊκών Επιτρόπων.

Τάχθηκε στο πλευρό του Λένιν κατά την υπογραφή της Συνθήκης του Μπρεστ-Λιτόφσκ, ενώ μεσολάβησε στη συνάντηση του Λένιν με τον Ουκρανό αναρχικό Νέστωρ Μάχνο τον Ιούνη του 1918, για να εξεταστεί το ενδεχόμενο συνεργασίας, στα πλαίσια της επανόδου της Ουκρανίας στην επιρροή της Επανάστασης. Λίγους μήνες πριν, το Μάρτη του ’18, διήθυνε το έβδομο συνέδριο, που αποφάσισε τη μετονομασία του κόμματος σε Κομμουνιστικό Κόμμα Ρωσίας, ενώ προΐστατο και της επιτροπής που κατήρτισε το πρώτο σοβιετικό σύνταγμα, που εγκρίθηκε τον Ιούλη της ίδιας χρονιάς. Έδωσε επίσης την έγκρισή του στην απόφαση του σοβιέτ των Ουραλίων να εκτελέσει την τσαρική οικογένεια των Ρομανόφ τον ίδιο μήνα.

Το κύμα αντεπαναστατικής βίας από πλευράς Λευκών στη διάρκεια του εμφυλίου, οδήγησε στην απόφαση, με πρόταση του Σβερντλόφ, της μαζικής καταστολής κατά των αστών και των πρκατόρων της. Συμμετείχε επίσης στις ανακρίσεις της σοσιαλεπαναστάτριας Φάνυ Καπλάν, που είχε αποπειραθεί στις 30 Αυγούστου να δολοφονήσει το Λένιν.

Το Φλεβάρη του 1919, ενώ προετοιμαζόταν με διάφορα ταξίδια για τη διεξαγωγή του όγδοου συνεδρίου, αρρώστησε από ισπανική γρίππη και πέθανε λίγες βδομάδες αργότερα στις 16 Μάρτη 1919. Ήταν ο πρώτος σοβιετικός πολιτικός που τάφηκε στην Κόκκινη Πλατεία, στο τείχος του Κρεμλίνου, ενώ προς τιμήν του δημιουργήθηκε το Κομμουνισιστικό Πανεπιστήμιο Σβερντλόφ. Το 1924, το Γιεκατερίνεμπουργκ, χώρος εκτέλεσης των Ρομανώφ, μετονομάστηκε προς τιμήν του σε Σβερντλόφ, όπου ανεγέρθηκε και μνημείο προς τιμήν του. Αν και η πόλη απέκτησε εκ νέου το παλιό της όνομα το 1991, ο γύρω νομός εξακολουθεί να ονομάζεται Σβερντλόφσκ.

Δύσκολες Νύχτες