Όταν ο Φιντέλ τάραζε τα νερά στον ΟΗΕ – Μια επεισοδιακή επίσκεψη στη Νέα Υόρκη

Η πρώτη φορά που ο Φιντέλ επισκέφτηκε τη Νέα Υόρκη ήταν το 1948, όταν έκανε τρίμηνο ταξίδι του μέλιτος με τη συμφοιτήτρια και πρώτη σύζυγό του Μίρτα-Ντίας Μπάλαρτ. Ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες έκαναν λόγο πως ως νεαρός παίκτης του μπέιζμπολ, ο Φιντέλ είχε δεχτεί προτάσεις από αμερικανικούς συλλόγους, που δεν προχώρησαν. Πριν την επανάσταση, ο ίδιος είχε βρεθεί και πάλι στις ΗΠΑ, στο Μαϊάμι αυτή τη φορά, για μυστικές συναντήσεις με την τοπική κουβανική κυβέρνηση κατά του Μπατίστα και συλλογή οικονονικής βοήθειας του αγώνα. Τέσσερις μήνες μετά τη νίκη της Επανάστασης, ο Φιντέλ επισκέφτηκε τη Νέα Υόρκη ως αρχηγός κράτους, τον Απρίλη του 1959. Ήταν η εποχή που η αμερικάνικη ηγεσία και τα ΜΜΕ προσπαθούσαν να διερευνήσουν τις προθέσει του ανθρώπου που είχε ανατρέψει έναν πιστό σύμμαχο των ΗΠΑ στην Κούβα, δεν είχε όμως ακόμα πραγματοποιήσει την ανοιχτή στροφή του στο μαρξισμό-λενινισμό.

Στους δρόμους του Μανχάταν, 1960

Ο ίδιος στην ομιλία του στο Πρίνστον, αλλά και στις υπόλοιπες δηλώσεις του, είχε αρνηθεί τότε πως φλέρταρε με τον κομμουνισμό, ενώ διαβεβαίωνε πως η αναδιανομή γης αφορούσε μόνο τις “πολύ μεγάλες ιδιοκτησίες”. Η στάση του απέναντι στον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό είχε ήδη αρχίσει να αποκρυσταλλώνεται, όπως δείχνει η άρνησή του να παρακαλέσει για οικονομική βοήθεια τις ΗΠΑ. Ο αμερικανικός τύπος αντιμετώπισε θετικά ή με ευμενή ουδετερότητα τον επισκέπτη, αν και με αρκετά απολίτικη διάθεση. Το ενδιαφέρον των εφημερίδων στράφηκε στις συναντήσεις του Φιντέλ με μαθητές που φορούσαν μούσια προς τιμήν του, στην επίσκεψή του σε ζωολογικό κήπο, όπως και στη φωτογραφία που τον απαθανάτιζε να τρώει χοτ-ντογκ.

Ο Φιντέλ με μαθητές-σωσίες του στην πρώτη επίσκεψη στη Νέα Υόρκη, 1959

Τον επόμενο χρόνο, όταν ο Κάστρο επέστρεψε στην αμερικανική μητρόπολη επικεφαλής της κουβανικής αντιπροσωπείας στον ΟΗΕ, το στίγμα της επανάστασης είχε γίνει σαφέστερο, καθώς είχαν γίνει ήδη εθνικοποιήσεις αμερικανικών εταιρειών στο νησί ενώ ο ίδιος είχε κηρύξει τις ΗΠΑ “παγκόσμιο εχθρό”. Με τη σειρά τους οι ΗΠΑ είχαν περιορίσεις τις εξαγωγές πετρελαίου και είχαν σταματήσει τις εισαγωγές ζάχαρης από το νησί. Ο πρόεδρος Αϊζενχάουερ, που την προηγούμενη φορά είχε περιοριστεί στο να αποφύγει συνάντηση με τον Κουβανό ηγέτη πηγαίνοντας για… γκολφ, είχε πλέον εγκρίνει το πρώτο από τα αναρίθμητα στη συνέχεια σχέδιο ανατροπής του Φιντέλ.

Η κουβανική αντιπροσωπεία παρακολουθούνταν διαρκώς μυστικά και φανερά από δυνάμεις ασφαλείας, ενώ η ελευθερία κινήσεών της περιοριζόταν στο Μανχάταν. Αρχικά είχε κλείσει δωμάτια στο πολυτελές ξενοδοχείο Σέλμπουρν, ωστόσο όταν ο Φιντέλ και τα 50 άτομα της συνοδείας τους κατέφτασαν, ήρθαν μετά από λίγες ώρες αντιμέτωποι με την παράλογη απαίτηση να πληρώσουν 10.000 εγγύηση για “τυχόν ζημιές” που θα προκαλούσαν στα δωμάτια, προφανώς κατόπιν πίεση των αρχών. Τα αμερικάνικα ταμπλόιντ μάλιστα διέδωσαν φήμες ότι η αντιπροσωπεία “έσβηνε πούρα στις μοκέτες” και “σκότωνε και ξεπουπούλιαζε κοτόπουλα” μέσα στις σουίτες. Ο Κάστρο εξοργισμένος απείλησε πως θα κατασκήνωνε και στο Σέντραλ Παρκ, υπενθυμίζοντας πως οι αντάρτες ήταν συνηθισμένοι να κοιμούνται έξω.

Με τη μεσολάβηση του Μάλκολμ Χ και άλλων ακτιβιστών, οι Κουβανοί εγκαταστάθηκαν στο ξενοδοχείο “Τερέζα” στη συνοικία του Χάρλεμ. Ο Μάλκολμ Χ, για τον οποίο ο Φιντέλ ήταν “ο μόνος λευκός που συμπάθησε ποτέ”, σημείωνε αργότερα στην αυτοβιογραφία του πως ο Κάστρο “είχε πετύχει μια ψυχολογική νίκη κατά του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, που τον περιόρισε στο Μανχάταν, χωρίς να φανταστεί πως θα έμενε στο Χάρλεμ και θα έκανε τέτοια εντύπωση στους Νέγρους”.

Με το Μάλκολμ Χ

Μια κουβανική σημαία αναρτήθηκε στο ξενοδοχείο, που έγινε πόλος έλξης για χιλιάδες διαδηλωτές, τόσο υποστηρικτές όσο και εχθρούς της επίσκεψης. Ανάμεσά τους υπήρχαν και Αφροαμερικανοί Βαπτιστές ιερείς που ήθελαν να αποστασιοποιηθούν από το Φιντέλ, του οποίου ο ριζοσπαστισμός έκριναν πως έβαζε σε κίνδυνο το δικό τους, “μετριοπαθή” αγώνα για τα δικαιώματα της αφροαμερικανικής κοινότητας. Όταν ο Αϊζενχάουερ τον απέκλεισε από δείπνο των λατινοαμερικανών ηγετών, εκείνος διοργάνωσε συνάντηση στην καφετέρια του ξενοδοχείου με τους υπαλλήλους, τους “φτωχούς και ταπεινούς ανθρώπους του Χάρλεμ”, την ώρα που  κίτρινος Τύπος διέδιδε φήμες για πόρνες που “μπαινόβγαιναν” στο ξενοδοχείο.

Στη διάρκεια της επίσκεψης, ο Κάστρο είχε σημαντικές διεθνείς επαφές με τον Ινδό πρωθυπουργό Νεχρού και τον Αιγύπτιο Νάσερ, κυρίως όμως την πρώτη του συνάντηση με το Νικήτα Χρουτσόφ, ενώπιον πλήθους 5.000. Μετά τη συνάντησή τους, ο σοβιετικός ηγέτης δήλωσε πως ο Κάστρο θα στρεφόταν στον κομμουνισμό, αλλά πως ήταν “σαν νέο, ατίθασο άλογο. Ήθελε ακόμα λίγη εκπαίδευση”.

Με το Νικήτα Χρουτσόφ στα Ηνωμένα Έθνη, 20 Σεπτέμβρη 1960

Ιστορική έμεινε η εμφάνισή του ενώπιον της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, όπου έβγαλε λόγο διάρκειας 4 ωρών και 26 λεπτών, που δεν έχει καταρριφθεί ως σήμερα, με θέμα την αλληλεγγύη στους καταπιεζόμενους λαούς της Αφρικής και την καταδίκη της πολιτικής των ΗΠΑ στην Κούβα και τη Λατινική Αμερική υπέρ των μονοπωλίων.

Δύο μέρες μετά οι Κουβανοί ήρθαν αντιμέτωποι με την κατάσχεση των αεροσκαφών τους για χρέη σε αμερικανούς πιστωτές. Ο Χρουτσόφ προσέφερε πρόθυμα πολυτελές σοβιετικό αεροπλάνο για την επιστροφή στην Αβάνα, με τον Κάστρο να ανταποδίδει στα αγγλικά με δημόσια δήλωση φιλίας στην ΕΣΣΔ. Το “ατίθασο άλογο” θα δήλωνε επίσημα μαρξιστής-λενινιστής ένα χρόνο μετά, όταν πια είχαν κοπεί οι διπλωματικές σχέσεις με τις ΗΠΑ. Έκτοτε επισκέφτηκε κι άλλες φορές τον ΟΗΕ ενώ στην τελευταία  του επίσκεψη το 2.000, σταμάτησε στο Χάρλεμ, όπου δήλωσε πως είχε “τους καλύτερους φίλους”.

Δύσκολες Νύχτες