Αλέξης Πάρνης – Δεν υπάρχει καλύτερη ζωή από αυτήν του κομμουνιστή

Ο Ζαχαριάδης ήταν ο καλύτερος γραμματέας κομμουνιστικού κόμματος στον κόσμο. Οι Ευρωπαίοι κομμουνιστές ηγέτες ήταν στο πλευρό του.

Ο Αλέξης Πάρνης είναι ένας λογοτέχνης που διανύει τη δέκατη δεκαετία της ζωής του. Πήρε μέρος στην Αντίσταση και το ΔΣΕ, κράτησε σχέσεις και αλληλογραφία με το Νίκο Ζαχαριάδη ακόμα και μετά την καθαίρεση και διαγραφή του τελευταίου, έγινε όμως σφοδρός πολέμιος του Στάλιν (αναγνωρίζοντας όμως πως κανείς δεν μπορεί να του αφαιρέσει τη δόξα για το Στάλινγκραντ) και διατήρησε πολλές πολιτικές αντιφάσεις, που φαίνονται ακόμα και σήμερα, στη συνέντευξη που παραχώρησε στην Ε. Μαρίνου για την ΕΦΣΥΝ. Αξίζει να αφιερώσει κανείς χρόνο για να την διαβάσει ολόκληρη, παρά τις λανθασμένες κρίσεις και τις αντιφάσεις που σημειώνουμε -κι οι οποίες μπορεί να αναλυθούν σε άλλη ανάρτηση, καθώς σε αρκετά σημεία κρατάει κάτι από τη φλόγα των νιάτων του και των ιδανικών για τα οποία πάλεψε.

Εδώ αναδημοσιεύουμε μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματα από όσα είπε.

Ο Ζαχαριάδης, κι αυτό το απέδειξε, δεν ήθελε την Ελλάδα εξαρτημένη από κανέναν, ούτε από τον Στάλιν. Τόλμησε να κάνει ένοπλο αγώνα ενάντια στον παγκόσμιο ιμπεριαλισμό, κατ’ ουσία έναν απελευθερωτικό αγώνα. Και ναι, αν δεν γινόταν το πισώπλατο χτύπημα του Τίτο, το ελληνικό θέμα θα είχε λυθεί στον ΟΗΕ, αυτό που επιζητούσε ο Νίκος. Ήταν ο μόνος που χωρίς ενδοιασμούς κάλεσε τους κομμουνιστές για αντίσταση στους ναζί και τον φασισμό, ακόμα και με την κυβέρνηση Μεταξά.

***

Ο Νίκος με έστειλε από την Τασκένδη στη Μόσχα για να σπουδάσω στο Λογοτεχνικό Ινστιτούτο Μαξίμ Γκόρκι. Τότε δεν ήξερα καν τη γλώσσα.

Στην εξορία δεν μιλούσε ποτέ για τον εαυτό του. Οι κουβέντες που έκανε ήταν ανάλογα με την τέχνη του καθενός. Εμένα μου μιλούσε για ποίηση, για μουσική. Με άλλους μιλούσε για πολιτική, για τη σπορά και τα δέντρα ή τη φωτογραφία.

Η ίζμπα, το ξύλινο σπιτάκι όπου έμενε με τον μικρό του γιο, ήταν πάντα πεντακάθαρη, ντρεπόσουν να περπατήσεις. Μαγείρευε, έγραφε, πρόσεχε τον Σηφάκο. Τρεις φωτογραφίες υπήρχαν: ο Μπελογιάννης, η μάνα του και η Ρούλα.

***

Την τρίτη φορά που τον επισκέφθηκα, όταν πια η γυναίκα του είχε υπογράψει στις φυλακές Αβέρωφ τη διαγραφή του, δεν είδα στο σπιτάκι τη φωτογραφία της Ρούλας…

Ο Ζαχαριάδης ήταν ο καλύτερος γραμματέας κομμουνιστικού κόμματος στον κόσμο. Οι Ευρωπαίοι κομμουνιστές ηγέτες ήταν στο πλευρό του.

***

Πήγα την επομένη στην Κα Γκε Μπε. Μου έδειξαν στην «Αυγή» το γράμμα των κρατουμένων γυναικών στις φυλακές Αβέρωφ, όπου υπέγραφαν την καθαίρεση του Ν. Ζαχαριάδη -ανάμεσά τους και η υπογραφή της Ρούλας Κουκούλου. Και μου λέει ο στρατηγός: «Εδώ τον αποκηρύσσει η γυναίκα του, εσύ γιατί επιμένεις να τον στηρίζεις τόσο πεισματικά; Πήγαινε με το κόμμα σου κι άσε τα συναισθηματικά».

Του είπα τότε: «Είμαι Κρητικο-Μανιάτης, δεν προδίδω δικούς μου». Αυτός, φυσικά, δεν κατάλαβε τα περί καταγωγής και επειδή νόμισε ότι αναφέρομαι σε κάποια θεωρία-παρέκκλιση της μαρξιστικής, καθώς ακούστηκε σαν «Κρητικομάνιακ», μου λέει με τρομερό ενδιαφέρον: «Για πες μου, τι είναι αυτό;»… Ο Ζαχαριάδης γελούσε όταν του διηγήθηκα το περιστατικό. «Είσαι ένας παλιομάγκας Πειραιώτης», μου είπε.

***

Όταν ο Μπελογιάννης ήταν 36 χρόνων εγώ ήμουν 24 και τον έβλεπα σαν παππού. Και τώρα, στα 90 φεύγα, λέω πόσο μικροί ήμαστε όλοι τότε! Ο Νίκος ήταν ο πρώτος μου εκδότης. Πριν γίνει πολιτικός επίτροπος στην 9η Μεραρχία, ήταν υπεύθυνος του εκδοτικού οίκου. Εξαιρετικό παιδί, σεμνός άνθρωπος. «Καλός είσαι» μου έλεγε, «βρίζεις όμως. Δεν μπορείς να αποβάλεις αυτά τα πειραιώτικα;».

Το «Νησί της Αφροδίτης» ήταν καλλιτεχνική αλλά και πολιτική επιτυχία υπό την έννοια ότι μια υπερδύναμη, η ΕΣΣΔ φώναζε πως η Κύπρος ήταν ελληνική. Το έλεγε με το στόμα των πρωταγωνιστριών του έργου στη Μόσχα και στον κόσμο, της Παξινού στον κινηματογράφο, της Κυβέλης στο θέατρο. Το φώναζε με το στόμα του ρώσικου λαού. Μέχρι και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής επρόκειτο να έρθει γι’ αυτό στη Μόσχα – το ταξίδι δεν έγινε τελικά.

«Ήταν λάθος», μου είπε κάποτε ο Ευάγγελος Αβέρωφ, «αλλά δεν επέτρεπαν οι Αμερικανοί». Ήρθαν, όμως, ο Ελύτης και ο Εμπειρίκος καλεσμένοι της Ενωσης Σοβιετικών Συγγραφέων και μου έφεραν το συμβόλαιο για να παιχτεί το έργο, «Το νησί της Αφροδίτης», στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος.

***

● Αγαπάτε ακόμα τη Ρωσία σαν πατρίδα…

Την αγαπάω σαν μάνα. Δεν προδίδεις ποτέ τη φιλοξενία που δέχτηκες. Δεν μπορώ να πω κακό για τη Ρωσία ούτε κι όταν ο Πούτιν κάνει βλακείες. Ρώσοι ποιητές έρχονταν στην Ελλάδα κι εγώ τους ζητούσα να μου φέρουν χώμα. «Ένα τάξιμο για τον Πάρνη στη Μόσχα», είπε σε συνέντευξή του στο «Βήμα» το 1957 ο Μπόρις Πολεβόι όταν τον ρώτησαν γιατί μαζεύει χώμα από την Ακρόπολη. Τότε έγραφαν για μένα: «Έλληνας διάσημος, εκατομμυριούχος στην ΕΣΣΔ». Αστεία πράγματα. Βέβαια, όταν 190 θέατρα παίζουν έργο σου, τι να υποθέσουν;

Εγώ έφυγα κι άφησα πίσω όλα αυτά τα χρήματα. Όταν κατέρρευσε η ΕΣΣΔ ήρθαν δικηγόροι για να μου προτείνουν να τα διεκδικήσω από το ρωσικό Δημόσιο κι αυτοί φυσικά να πάρουν το ποσοστό τους… Τους έδιωξα. Να πιάσω από το λαιμό τον καθημαγμένο από την κατάρρευση ρώσικο λαό για να μου δώσει τα λεφτά μου; Μα αυτός μου τα έδωσε!

Τα «λεφτά μου» τα πήρα όταν εκατομμύρια Ρώσοι ένωσαν τη φωνή τους για το Κυπριακό μέσα από το έργο μου, όταν έτρεξαν να δουν την Ελληνίδα μάνα. Τα λεφτά μου δεν τα πήρα σαν τραπεζίτης, αλλά αγαπώντας εκείνο τον κόσμο. Τι άλλο να επιθυμήσω;

Ο Σολζενίτσιν πήγε στις ΗΠΑ κι έβριζε την πατρίδα του. Αλλά εκείνος ήταν Ρώσος. Εγώ ήμουν φιλοξενούμενος μιας χώρας που με σπούδασε, με έκανε ποιητή, με έζησε τόσα χρόνια. Ακούγοντάς τους να φωνάζουν «Η Κύπρος είναι ελληνική» αποκτούσα μια τεράστια περιουσία. Περιουσία που έχω ως τα τώρα.

***

Το «Φως του Αυγερινού» παιζόταν με μεγάλη επιτυχία. Θα μπορούσα να διεκδικήσω θέσεις αν ήθελα. Αντί να τρέχω ζητώντας, προτίμησα να γράψω την «Οδύσσεια των Διδύμων», 936 σελίδων, όλο το έπος της Αριστεράς. Ο Πλάτωνας έλεγε ότι όποιος έχει ταλέντο, μια θεϊκή δωρεά, πρέπει να πληρώνεται λιγότερο από τον απλοϊκό, τον ατάλαντο. Γιατί ο πρώτος έχει αποζημιωθεί εισπράττοντας τεράστια αποδοχή.

Τίποτα δεν είναι τα λεφτά. Μου αρκούν η ποίηση, οι φίλοι, ο κήπος μου. Μέχρι και ο Στάλιν όταν ο γραμματέας του άνοιξε ένα χρηματοκιβώτιο γεμάτο λεφτά και τον ρώτησε: «Σύντροφε, τι θα τα κάνουμε;» θύμωσε. «Στείλε τα κάπου, μην τα ξαναδώ μπροστά μου»…

***

Υπήρξαν και θαυμάσιοι κομμουνιστές, με στάση ζωής συνεπή σε ό,τι πίστευαν. Κι αυτό είναι η ουσία της ιδεολογίας. Δεν ρουφιάνεψαν, δεν κατέδωσαν, προτίμησαν να πάνε εξορία. Δυστυχώς, είναι άλλο να ζεις σαν κομμουνιστής κι άλλο να επιχειρείς να κάνεις με το ζόρι δισεκατομμύρια ανθρώπους κομμουνιστές. Ο άνθρωπος δεν έχει ωριμάσει για τέτοια τεράστια αλλαγή.

Κι αυτό το στάδιο της «δικτατορίας του προλεταριάτου» είναι ένα ζήτημα. Πόσες γενιές πρέπει να κρατάει δηλαδή; Γιατί αν διαρκεί πολύ, δημιουργεί μια άλλη τάξη, όπως έγινε στην ΕΣΣΔ, διαφθοράς και νομενκλατούρας. Ξέρεις τι ωραίο είναι να είσαι κομμουνιστής ως άτομο; Καλύτερη ζωή δεν νομίζω ότι μπορεί να ζήσει κανείς.

Τότε αρκούσε μια φήμη, ένα ψέμα, μια γελοιότητα, όπως το να καταδώσεις τον άλλον ως αντισταλινικό για να του πάρεις τη γυναίκα… Κι αυτό πήγαινε μέσα στα χρόνια σαν μαγκανοπήγαδο. Μπορεί κι εγώ, παρά την κριτική, να έβλεπα τον Στάλιν όπως εκατομμύρια Ρώσοι.

Αλλά ποιος μπορεί να διαγράψει την εποποιία που έγραψαν οι Σοβιετικοί με τον Στάλιν στον πόλεμο; Τι ήταν το Στάλινγκραντ; Ποιος θα του το αφαιρέσει αυτό; Ακόμα και ο ίδιος να σηκωθεί από τον τάφο και να πει «το αρνούμαι», θα είναι δικό του θέλει δεν θέλει.

***

Κοίτα, υπήρχε μια κομμουνιστική ηθική, ο διεθνισμός λειτουργούσε, δεν ήταν όλα ξοφλημένα. Κι αυτό το καταλάβαιναν και εκτός Ρωσίας. Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος έχει γράψει μία ενθουσιώδη εισαγωγή στα Απαντά μου. Ο Ευάγγελος Αβέρωφ μού έστελνε τα βιβλία του με αφιέρωση: «Στον στρατηγό της λογοτεχνίας μας, Αλέξη Πάρνη, από έναν απλό φαντάρο της γραφής».

Οι Ρώσοι ποιητές δεν γράφουν σε ελεύθερο στίχο, αλλά σε ρίμα. Αυτοί με έμαθαν πως προσπαθώντας να βρεις τη μουσική στις λέξεις ανακαλύπτεις ιδέες, σκέψεις βαθύτατες, κι όχι τύπου «χέρια, μαχαίρια».

Facebook Twitter Google+ Εκτύπωση Στείλτε σε φίλο

Κάντε ένα σχόλιο: