30 χρόνια μετά… την «πτώση του τείχους»: Γιορτή αντικομμουνισμού – Κραυγαλέες αποσιωπήσεις…

Με έναν φόβο ζει η αστική τάξη… Το φόβο της προοπτικής του σοσιαλισμού – κομμουνισμού. Της ανατροπής της από την οργανωμένη πάλη των εργαζομένων. Αυτή είναι η μόνη λογική εξήγηση για το αντικομμουνιστικό παραλήρημα που έχει εξαπολυθεί τα τελευταία χρόνια, με κορύφωση το κατάπτυστο ψήφισμα στις 19 Σεπτέμβρη στο Ευρωκοινοβούλιο.

Αντικομμουνισμός που δεν μένει απλά στα χαρτιά, αλλά πλαισιώνεται από υπέρογκα ποσά που δαπανώνται για αντικομμουνιστικές καμπάνιες και φιέστες σε διάφορες χώρες, υπέρογκα ποσά και διευκολύνσεις σε εκατοντάδες ιδρύματα που έχουν βάλει στο στόχαστρο την ιστορική μνήμη του κάθε λαού, την αμαύρωση και παραποίηση της ιστορίας του κάθε τόπου, της ιστορίας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, του Κόκκινου Στρατού, του ρόλου της ΕΣΣΔ στην Αντιφασιστική Νίκη των Λαών.

Η αστική τάξη γνωρίζει καλά ποιος είναι ο αντίπαλός της. Ποιος πραγματικά απειλεί τα συμφέροντά της. Φροντίζει να ξεριζώσει οποιαδήποτε προοπτική αμφισβήτησης της εξουσίας της, θωρακίζεται πίσω από μνημόνια, παίρνει τα μέτρα της, για να σβήσει την προοπτική του σοσιαλισμού. Θέλει να κάνει τη νεολαία ενεργό υποστηρικτή της σε αυτήν την προσπάθεια. Κι όλα αυτά παρά το γεγονός ότι σήμερα το Διεθνές Κομμουνιστικό Κίνημα βιώνει τις επιπτώσεις μιας μακρόχρονης κρίσης, αποτέλεσμα και των αντεπαναστατικών γεγονότων της περιόδου 1989 – 1991.

Ο αντικομμουνισμός τους έχει διαβαθμίσεις, εξειδικεύεται από χώρα σε χώρα, ανάλογα με το επίπεδο του εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος, ανάλογα με την ιστορία του κάθε τόπου, ανάλογα με την πείρα του ίδιου του λαού. Αλλού είναι πιο χυδαίος, επιθετικός, αλλού πιο εκλεπτυσμένος, πιο ραφιναρισμένος, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις φτάνει και στα όρια του γελοίου.

Στην Πράγα π.χ. εμφανίζεται σε αφίσα η μπάμπουσκα με δόντια δράκουλα ενώ στο Βερολίνο βάζουν τα παιδάκια του Δημοτικού να κάνουν πρότζεκτ για τη «Δικτατορία της DDR». Αλλάζουν τα ονόματα των δρόμων και των πλατειών που είναι αφιερωμένα στο διεθνές και ντόπιο εργατικό κίνημα με αργό αλλά σταθερό ρυθμό (η πλατεία Λένιν του Βερολίνου έγινε πλατεία των Ηνωμένων Εθνών).

Γιορτή αντικομμουνισμού…

Με αφορμή, λοιπόν, τα 30 χρόνια από την πτώση του Τείχους, βρίσκεται σε εξέλιξη όλη τη φετινή χρονιά στη Γερμανία σειρά αντικομμουνιστικών δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων, που θα κορυφωθούν στις 9 Νοέμβρη στο Βερολίνο.

Οι εκδηλώσεις, καμπάνιες και πρότζεκτ επεκτείνονται σε όλες τις πτυχές της καθημερινότητας, κυρίως της νεολαίας και των Ανατολικογερμανών, αλλά στο στόχαστρο βρίσκονται και οι τουρίστες από άλλες χώρες. Μερικά παραδείγματα: Οδηγίες στις σχολικές μονάδες για ενασχόλησή τους με το θέμα του Τείχους, δίνοντας μόνο κάποια περιθώρια επιλογής στη θεματολογία: Λόγου χάρη, πώς διωκόταν η μουσική ροκ στην DDR, εκθέσεις ζωγραφικής για το Τείχος, ενασχόληση με την ψυχολογία του αποκλεισμένου Ανατολικογερμανού για τις πιο μεγάλες τάξεις, κ.λπ.

Ο αριθμός «30» προβάλλεται με προπαγανδιστικό τρόπο παντού. Ο εργαζόμενος του Βερολίνου, κατά την επίσκεψή του στο κολυμβητήριο της γειτονιάς, αντικρίζει μια μεγάλη αφίσα με την καμπάνια του δήμου για 30% έκπτωση στα δημόσια κολυμβητήρια για 30 επισκέψεις (7,5 ευρώ τη φορά), ή, έκπτωση 30% στα τρένα προς το Βερολίνο.

Εξάλλου, σε ανύποπτο χρόνο μπορεί να σου έρθουν διαφημιστικά από ιδιωτικές εταιρείες για εκπτώσεις της τάξεως -φυσικά- του 30% σε ό,τι προϊόντα μπορεί κάποιος να φανταστεί (π.χ. ηλεκτρικά, ρουχισμό, κ.λπ.). Όλη η πόλη αναγκάζεται να ζει στο ρυθμό αυτό, με τον αριθμό «30» να δεσπόζει παντού.

Εκβιάζοντας τη συμμετοχή του λαού σε όλες αυτές τις φιέστες με έμμεσο τρόπο αφού, προκειμένου να ανακουφίσει κάποιος έστω και για λίγο την τσέπη του, παίρνει μέρος. Η αστική τάξη το μεταφράζει και το προπαγανδίζει αυτό ως μαζική συμμετοχή στους εορτασμούς και καταδίκη του σοσιαλισμού. Προβάλλουν τη συμμετοχή του λαού σε τέτοιες καμπάνιες ως «ελεύθερη ατομική» επιλογή του καθενός!

Εξειδικευμένες υπαίθριες εκθέσεις, με διαφορετική θεματολογία, έχουν στηθεί σε συγκεκριμένα σημεία: Π.χ. έξω από αθλητικά κέντρα έκθεση για το ντόπινγκ των αθλητών της DDR, ή εκθέσεις για τις χημικές ουσίες που χρησιμοποιούσαν σαν φυτοφάρμακα οι Ανατολικογερμανοί και μόλυναν το περιβάλλον έξω από τη Γεωπονική Σχολή, κ.λπ. Εφαρμογές για τα κινητά και τα τάμπλετ, από τις οποίες μπορεί ο τουρίστας, σε συγκεκριμένα σημεία της πόλης, να βλέπει το Τείχος και την εξέλιξη κάποιων στιγμιότυπων από τη ζωή τότε.

Η τηλεοπτική και ραδιοφωνική προπαγάνδα ακολουθεί αντίστοιχη στρατηγική. Κυριολεκτικά σε καθημερινή βάση τα κρατικά ραδιόφωνα και τηλεοπτικά κανάλια, ειδικά αυτά της Ανατολικής Γερμανίας, βομβαρδίζουν τους εργαζόμενους με ντοκιμαντέρ που παραποιούν την ιστορική πραγματικότητα και δείχνουν επιλεκτικά σκηνές της ζωής στην DDR, συνεντεύξεις και μαρτυρίες κατοίκων της πρώην DDR, θεατρικά έργα και ταινίες που δείχνουν τον πόνο που προκαλεί ο χωρισμός μιας πόλης στα δύο.

Πατώντας, κυρίως, στα συναισθήματα η αστική τάξη στήνει το μεγαλύτερο μέρος της προπαγάνδας της. Η «δικτατορία της DDR», που χώρισε τη χώρα στα δύο, που χώρισε μια πόλη στα δύο, που καταπίεζε τους πολίτες της, που τους εξανάγκαζε με αυταρχικές μεθόδους να παραμένουν στη χώρα, που έπνιγε οποιαδήποτε διαφορετική άποψη και που ανάγκαζε τους πολίτες της να ζούνε με την καχυποψία για τον διπλανό τους. Αυτά είναι λίγο – πολύ τα κύρια επιχειρήματά τους!

Επιχειρήματα που στοχεύουν κυρίως στα νεανικά μυαλά και προσπαθούν να τα πείσουν ότι η πραγματική ελευθερία ταυτίζεται με τη σημερινή αστική «ελευθερία», της ατομικής ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής, της «αυτοδιάθεσης του σώματος», των «προσωπικών επιλογών».

Όλα αυτά για να κρύψουν ότι η ελευθερία στον καπιταλισμό είναι στην πραγματικότητα η σκλαβιά της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης, της ζωής και δουλειάς χωρίς δικαιώματα, της εμπορευματοποίησης της Υγείας, της Παιδείας, της Ασφάλισης. Ότι στο όνομα της «ατομικής ελευθερίας» και «επιλογής» εγκαταλείπονται στοιχειώδεις υποχρεώσεις του κράτους για τις λαϊκές και κοινωνικές ανάγκες. Και πάνω απ’ όλα για να συσκοτίσουν ότι οι θεσμοί, τα όργανα του αστικού κράτους, της αστικής δημοκρατίας δεν λειτουργούν προς όφελος της κοινωνικής πλειοψηφίας αλλά προς όφελος των λίγων, της μειοψηφίας των εκμεταλλευτών, ότι πρόκειται για δικτατορία του κεφαλαίου.

Η «πτώση του τείχους του Βερολίνου» ύψωσε περισσότερα αόρατα «ταξικά τείχη» για τους εργαζόμενους και τα λαϊκά στρώματα, που είδαν το βιοτικό τους επίπεδο να επιδεινώνεται σημαντικά όλα αυτά τα χρόνια.

Κραυγαλέες αποσιωπήσεις…

Είναι όμως πολύ προσεκτικοί! Έχουν γνώση και εμπειρία! Δεν αντιπαρατίθενται σε όλα τα επίπεδα. Δεν τολμάνε να ανοίξουν συζήτηση για τις εργασιακές συνθήκες που επικρατούσαν, για τις κατακτήσεις των εργαζομένων, των γυναικών, της νέας μάνας, της νεολαίας.

Δεν τολμάνε να μιλήσουν για το σύστημα Υγείας και Παιδείας της DDR. Δεν τολμάνε, γιατί ξέρουν ότι αυτά δεν ξεριζώνονται έτσι εύκολα από τις μνήμες, είναι βιώματα και στάση ζωής που έγιναν κτήμα από εκατομμύρια Ανατολικογερμανών εργαζομένων. Χαρακτηριστικό είναι ότι σε ειδική κρατική διαδικτυακή πλατφόρμα στο ίντερνετ, στην οποία καλείται όποιος θέλει να σηκώσει προσωπικό βίντεο με την εμπειρία του από την πτώση του Τείχους, η συμμετοχή έφτασε στα μόλις 10 βιντεάκια. Πράγμα καθόλου τυχαίο…

Με μια απλή συζήτηση με πρώην πολίτες της DDR, ειδικά με αυτούς που ηλικιακά έζησαν την προσπάθεια οικοδόμησης των σοσιαλιστικών σχέσεων παραγωγής, από πολλούς γίνεται ξεκάθαρη η προτίμησή τους στο τότε. Όχι επειδή δεν υπήρχαν προβλήματα, αλλά γιατί ήταν άγνωστο το συναίσθημα της ανασφάλειας για το αύριο, του άγχους για το τι θα σου ξημερώσει. Δεν φοβόταν κάποιος ότι θα βρεθεί στο δρόμο από μια έξωση ή ότι θα χάσει τη δουλειά του. Οι κατακτήσεις των εργαζομένων, ιδιαίτερα των γυναικών και της νεολαίας, δεν βρίσκονταν υπό συνεχή αμφισβήτηση και απειλή.

Η δημόσια δωρεάν Παιδεία ήταν δεδομένη για όλους τους πολίτες της ΓΛΔ

Ας δούμε κάποιους βασικούς τομείς και να τους συγκρίνουμε με το σήμερα: Η εργασία αποτελούσε δικαίωμα και υποχρέωση κάθε πολίτη που μπορούσε να εργαστεί. Δεν υπήρχε στο λεξιλόγιο η λέξη «ανεργία». Η θέση εργασίας ήταν εξασφαλισμένη για όλους τους πολίτες, ανάλογα με την ειδικότητά τους. Ο εβδομαδιαίος χρόνος εργασίας βρισκόταν σε συνεχή διαδικασία μείωσης, χωρίς μείωση του μισθού, ενώ οι μέρες αδείας συνεχώς αυξάνονταν. Η συμμετοχή των εργαζομένων στη διεύθυνση των παραγωγικών μονάδων έφτανε π.χ. το 1976 – 1980 στο 85%. Τόσο υψηλό ποσοστό των εργαζομένων συμμετείχε στη συζήτηση για τα πλάνα, ενώ οι εργαζόμενοι είχαν δικαίωμα να καταθέσουν νέες προτάσεις, με αποτέλεσμα να κατατεθούν εκείνη την πενταετία πάνω από 2.500 προτάσεις. Οι εργαζόμενοι συμμετείχαν επίσης ενεργά στη διαμόρφωση του πολιτικού συστήματος. Στη συζήτηση για το νέο Σύνταγμα της χώρας συμμετείχαν κατά χιλιάδες οι πολίτες της DDR, οι οποίοι κατέθεσαν χιλιάδες προτάσεις και πολλές απ’ αυτές πάρθηκαν υπόψη με τη μορφή τροποποιήσεων στο νέο Σύνταγμα, το οποίο υπερψηφίστηκε μετά από δημοψήφισμα.

Οι γυναίκες και η μητρότητα, η οικογένεια προστατεύονταν από τον Οικογενειακό Κώδικα, που έθετε την οικογένεια κάτω από την ολόπλευρη φροντίδα του σοσιαλιστικού κράτους. Καθορίστηκαν η μείωση του χρόνου εργασίας για τη γυναίκα και η αύξηση της ετήσιας άδειας για 800.000 εργαζόμενες μητέρες με δύο ή περισσότερα παιδιά. 80% των παιδιών ηλικίας έως 3 ετών και όλα τα παιδιά από 3 έως 6 χρόνων είχαν μια θέση σε παιδικό σταθμό ήδη από τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Καθιερώθηκαν η δημιουργική απασχόληση και η σίτιση των παιδιών μέσα από τις δομές της Εκπαίδευσης.

Πολυτεχνίτες νέοι εργαζόμενοι στη ΓΛΔ, ειδικά εκπαιδευμένοι σε 14 τέχνες, δουλεύουν σε προσόψεις κτιρίων, καμινάδες

Στην Υγεία τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο ξεκάθαρα. Η σοσιαλιστική εξουσία αντιμετώπιζε το ζήτημα της Υγείας ως καθολικό δικαίωμα, έχοντας στόχο την προαγωγή της υγείας του συνόλου. Στο σοσιαλισμό η προστασία της υγείας και της εργατικής δύναμης συνέβαλε στην ολόπλευρη σωματική και πνευματική ανάπτυξη του ανθρώπου καθώς και τη διαμόρφωση μιας ευχάριστης ζωής. Όλοι οι εργαζόμενοι και τα μέλη των οικογενειών τους ήταν ασφαλισμένοι στον ενιαίο κρατικό φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης. Αυτός παρείχε εντελώς δωρεάν φάρμακα, χωρίς περιορισμούς στη συνταγογράφηση. Οι επισκέψεις, οι εγχειρήσεις, οι θεραπείες ήταν δωρεάν, όσο δαπανηρές και να ήταν. Η πρόληψη των ασθενειών ήταν το πιο σημαντικό καθήκον των υγειονομικών υπηρεσιών, με τη βοήθεια μιας ενιαίας διαδικασίας από μέτρα προφύλαξης, έγκαιρης διάγνωσης και αντιμετώπισης των ασθενειών, μέχρι και την αποκατάσταση. Η ιατρική περίθαλψη ήταν έτσι οργανωμένη, ώστε είτε από τον τόπο κατοικίας είτε από τον τόπο εργασίας να έχει ο καθένας άμεση πρόσβαση σε γιατρό. Οι πολυκλινικές, από 184 το 1950, έφτασαν τις 615 το 1987. Οι γιατροί από 13.222 σε 41.500. Τα Κέντρα Υγείας από 575 στα 1.027. Όλες οι επιχειρήσεις με πάνω από 4.000 εργαζόμενους διέθεταν δικές τους πολυκλινικές με όλα τα σύγχρονα μέσα που είχαν ανάγκη οι γιατροί για τη θεραπεία των ασθενών. Ιδιαίτερο ρόλο στην Υγεία έπαιζε, επίσης, η στοματική υγιεινή, ενώ υπήρχαν σε πυκνοκατοικημένες περιοχές στοματολογικές κλινικές.

Παιδιά εργαζομένων στον αγροτικό συνεταιρισμό «Bundschuh» στα νοτιοδυτικά της ΓΛΔ

Η στεγαστική πολιτική ήταν βασικό θέμα του σοσιαλιστικού κεντρικού σχεδιασμού. Το πρόβλημα της κατοικίας, που τόσο ταλαιπωρεί σήμερα το λαό του Βερολίνου (με την έλλειψη σπιτιών και με τα υπέρογκα ενοίκια), αποτελούσε δικαίωμα του κάθε πολίτη. Κάθε νέος ήξερε με την ενηλικίωσή του ότι θα έχει ένα διαμέρισμα. Με την απόφασή του για γάμο έπαιρνε αυτόματα μεγαλύτερο σπίτι και, αντίστοιχα, με τον ερχομό κάποιου παιδιού. Η θέρμανση του σπιτιού και του νερού δεν απασχολούσε καθόλου τα λαϊκά στρώματα, αφού το ποσό που αναλογούσε να πληρώσουν ήταν αμελητέο σε σχέση με το μισθό τους.

Τα σχολεία ήταν τα πρώτα κοινωφελή κτίρια που χτίζονταν σε νεόδμητες συνοικίες της DDR, ενώ πολλαπλασιάστηκαν μέσα σε 30 χρόνια τα πανεπιστήμια και οι ανώτατες σχολές (από 18 σε 53). Χιλιάδες επιστήμονες και τεχνικοί αποφοίτησαν από το σύστημα Εκπαίδευσης. Στην DDR προαγόταν οργανωμένα η καλλιτεχνική Παιδεία. Τα στοιχεία του 1979 μιλάνε από μόνα τους: 6.700 συγκροτήματα/χορωδίες με 220.150 μέλη, 6.400 μεικτές ορχήστρες με 775.00 μέλη, 1.140 λαϊκοί θίασοι με 15.850 μέλη, 1.160 όμιλοι ζωγραφικής με 16.500 μέλη. Όχι άδικα, χαρακτηρίζεται η DDR ως η χώρα του βιβλίου: 12.733 γενικές βιβλιοθήκες και 5.041 βιβλιοθήκες συνδικάτων και εργοστασίων, 77% των μαθητών ηλικίας 7 έως 14 ετών ήταν μέλη δανειστικών βιβλιοθηκών. Από το 1949 έως το 1979 εκδόθηκαν πάνω από 150.000 τίτλοι βιβλίων, 25.000 από τους οποίους ήταν μεταφράσεις ξενόγλωσσων έργων. Ο ερασιτεχνικός αθλητισμός άγγιζε τα 3,6 εκατομμύρια εργαζομένων, με 261.000 προπονητές και γυμναστές, 159.000 διαιτητές και 10.565 αθλητικούς συλλόγους.

Διαρκής προσπάθεια για ολοένα μεγαλύτερη ένταξη των αναπήρων στην κοινωνία, διευκόλυνση της καθημερινότητάς τους κ.λπ.

Πώς λοιπόν μετριέται η ελευθερία; Πότε είναι ο άνθρωπος ελεύθερος; Όταν νιώθει καθημερινά την ανασφάλεια και την αβεβαιότητα της επιβίωσης ή όταν έχει εξασφαλισμένα δικαιώματα στην εργασία, στην Παιδεία, στην Υγεία, στην Κοινωνική Ασφάλιση; Πότε ο εργαζόμενος μπορεί να συμμετέχει ουσιαστικά στην πολιτική; Όταν ψηφίζει κάθε τέσσερα χρόνια επιλέγοντας το μικρότερο κακό -για τα συμφέροντά του- ή όταν παίρνει μέρος μέσα από συλλογικές διαδικασίες στον τόπο δουλειάς στη λήψη και την υλοποίηση αποφάσεων;

Όλα τα παραπάνω απλά δεν ξεχνιούνται. Δεν ξεριζώνονται έτσι εύκολα από τα βιώματα των λαών. Χωρίς να ωραιοποιούμε την κατάσταση, χωρίς να παραγνωρίζουμε τις παρεκκλίσεις στην πορεία οικοδόμησης των σοσιαλιστικών σχέσεων παραγωγής στη Γερμανική Λαοκρατική Δημοκρατία, έχουμε χρέος να προβάλλουμε όλες αυτές τις κατακτήσεις και να σηκώνουμε ανάστημα στον αντικομμουνισμό τους. Είναι καθήκον μας να μελετήσουμε παραπέρα την αρνητική και τη θετική πείρα από την πορεία αυτή, τις συνθήκες προσπάθειας ισχυροποίησης των σοσιαλιστικών σχέσεων παραγωγής σε κάθε χώρα ξεχωριστά, στη ΓΛΔ. Να μελετήσουμε την αδυναμία να δοθούν λύσεις στα νέα προβλήματα και προκλήσεις που εμφανίζονταν. Όλα αυτά όμως έχοντας ως βάση την ανωτερότητα του σοσιαλισμού, την τεράστια προσφορά στην ανθρωπότητα αυτής της νέας κοινωνίας.

Άννα Γρηγοριάδου
Μέλος της Κομματικής Επιτροπής Οργανώσεων Εξωτερικού του ΚΚΕ

Το άρθρο αναδημοσιεύεται από τον Ριζοσπάστη του Σαββατοκύριακου, 2 – 3 Νοέμβρη 2019.